Անհասկանալի եւ տարօրինակ է գիտակցել այն փաստը, որ մի ժողովրդի համար Ստամբուլի Թաքսիմի հրապարակն իրենից արդեն անցյալի ոչնչացում է ներկայացնում: Այդ մասին նշվում է «The New Yorker-ում հրապարակված Էմիլի Գրինհուսի հոդվածում:
Հեղինակն անդրադարձել է հայ ժողովրդի անցյալի հետ կապված պատմական փաստերին եւ Թաքսիմի հրապարակի հետ կապին: Վերջերս Գեզի այգում ակտիվիստները գերեզմանոց էին ցուցադրել. «Հայկական Սուրբ Հակոբ գերեզմանոց`1551-1939 թթ., դուք մեզնից խլել եք մեր գերեզմանոցը, չեք վերցնի մեր այգին»: «Ստամբուլում շատ խիզախ մարդկանց հայտնի չէ, որ մի քանի դար առաջ այստեղ հուղարկավորվել են հայ համայնքի ներկայացուցիչները»,-գրում է հեղինակը: «16-րդ դարում, Սուլեյման Սքանչելիի կառավարման տարիներին, դավադիրների մի խումբ դիմել է սուլթանի խոհարար Մանուկ Կարասեֆերյանին` սուլթանի ընթրիքը թունավորելու համար: Խոհարարը սուլթանին պատմել է դավադիրների ծրագրի մասին, եւ նա նրան իր ծառայությունն է առաջարկել: Կարասեֆերյանը տեղ է խնդրել հայկական գերեզմանոցի համար:
Այդպիսով Փանգալթըն դարձել է Ստամբուլի ամենախոշոր ոչ քրիստոնյա գերեզմանոցը»: Գրինհաուսը հիշեցնում է, որ հայկական գույքն առգրավվել է Հայոց ցեղասպանության ժամանակ, եւ գերեզմանոցն էլ է քանդվել է անցյալ դարի 30-ականներին: Հենց այգու կողքին «DurDe» նախաձեռնությունը սգո արարողություն է կազմակերպել` նվիրված հայերի հիշատակին: Նրանք նաեւ ցանկանում են հուշարձան դնել Գեզի այգում, բայց նրանց խանգարում են ազգայնականները: «Բոլոր քաղաքական ուժերը միմյանց սպանում են այնքան ժամանակ, քանի դեռ գործը չի հասնում հայերին: Այդ հարցում նրանք միշտ հասնում են փոխզիջման»,- «Le Monde»-ին տված հարցազրույցում ասել է նախաձեռնության ներկայացուցիչ Չենգիզ Ալգանը: «Նրանք, ովքեր այսօրվա բարդ իրավիճակում բողոքում են Էրդողանի դեմ, ցանկանում են ազատություն զգալ եւ հարգել իրենց անցյալը` լինելով ազատ արցունքաբեր գազից, արյունահեղությունից, ժխտումից: Նրանք միայնակ չեն»,-եզրափակել է հեղինակը:
Leave a Reply