Սարո Դադյանին ճանաչում ենք «Հաբերթուրք» թերթի` յուրաքանչյուր կիրակի լույս տեսնող Պատմության հավելված բաժնում հրապարակվող իր հոդվածներից: Դեռևս Ստամբուլի Շեհիր համալսարանի պատմության բաժնում սովորող Դադյանի երկու գրքի հրատարակությունը երկու տարբեր հրատարակչությունների կողմից հաջորդել է մեկը մյուսին:
«Նոթեր Օսմանյան կայսրության ոչ մուսուլմանների պատմությունից» աշխատության մեջ, որը մեծավ մասամբ բաղկացած է «Հաբերթուրքի»՝ վերջերս հրապարակումը դադարեցված Պատմության հավելված բաժնի համար գրված հոդվածներից, Սարո Դադյանը պարզ լեզվով ընթերցողներին է ներկայացնում և’ Օսմանյան կայսրության ոչ մուսուլմանների կենսակերպը, զրկանքները, և’ ընդհանրապես ոչ մուսուլմանական համայնքների հարաբերությունները, Օսմանյան կայսրության կոսմոպոլիտ կառույցը, ապահովում է պաշտոնական պատմության սահմաններից դուրս ոչ մուսուլման հասարակությունների աչքով նայել օսմանյան հասարակությանը և պատմությանը:
Իսկ մյուս գիրքը` «Հայ արիստոկրատիան Օսմանյան կայսրությունում», մանրամասն ներկայացնում է հայ ամիրաների պատմությունը: Հայ համայնքի ներսում ակտիվ գործունեություն ծավալած, կայսրության վարչական կառուցվածքում ևս կարևոր պաշտոններ զբաղեցրած ամիրաները, կառուցելով եկեղեցի, դպրոց և հիվանդանոց, ազդում էին սոցիալական կյանքի վրա և եթե նույնիսկ անհրաժեշտ համարեին, հայ պատրիարքներին պաշտոնանկ անելու չափ հզոր էին: Բարեփոխումների հռչակումով կայսրութան բոլոր տարրերի նման հայ համայնքում ևս փոփոխություններ տեղի ունեցան. Եվրոպայում կրթություն ստացած հայ երիտասարդների թվի աճի հետ միասին «երիտասարդ հայերը», ջանալով վերջ դնել համայնքի մեջ ամիրաների իշխանությանը, բավականին հաջողեցին: Դադյանի գիրքը ուսումնասիրում է ամիրաների և «երիտասարդ հայերի» ապրած պատմական և համայնքային փոփոխությունների գործընթացը, օսմանյան և հայկական համայնքների փոխակերպման կենսագրությունը:
«Ակօս», թիվ 812
Leave a Reply