ԱՄՆ Պետքարտուղարության մարդու իրավունքների վերաբերյալ տարեկան զեկույցի համաձայն` «Մամլո ազատությունը Թուրքիայում մեկ տարվա մեջ հետընթաց է ապրել»

Ըստ «Անադոլու» լրատվական գործակալության` ԱՄՆ Պետքարտուղարության 2010 թ. մարդու իրավունքների մասին տարեկան զեկույցի` Թուրքիային վերաբերող հատվածում ընդգծվում է, որ մամլո ազատությունը Թուրքիայում անցյալ տարվա ընթացքում հետընթաց է ապրել:

Զեկույցում նշվում է նաև, որ Թուրքիայում «պատահել են անվտանգության ուժերի կողմից կատարված անօրինական սպանությունների դեպքեր», և որ նման ոճրագործությունների հեղինակների ձերբակալման կամ նրանց դեմ դատական հետապնդումների դեպքերի թիվն ավելի քիչ է` նման դեպքերի քանակի համեմատ:

Զեկույցում, որտեղ շեշտվում է, թե «Դատական գործընթացները Թուրքիայում չափազանց երկար են ձգվում», արձանագրվում է նաև, որ խոսքի ազատությունը սահմանափակվում է սահմանադրության և այլ օրենքների օգնությամբ: Զեկույցում ընդգծվում է, որ սահմանափակումներ կան նաև համացանցի ազատության նկատմամբ, և որ դատական որոշումների միջոցով հաճախ արգելակվում է նաև համացանցային կայքէջերի զարգացումը:

Զեկույցի «Մամուլի և խոսքի ազատությունը» բաժնում նշվում է, որ թեև օրենքները երաշխիքի տակ են վերցրել մամլո և խոսքի ազատությունը, սակայն «պետությունը/կառավարությունը շատ հաճախ շարունակում է սահմանափակել այդ ազատությունը»: Զեկույցը, որն անդրադառնում է նաև ԵՄ-ի` նոյեմբեր ամսվա զեկույցին, անդրադառնում է Թուրքիայի քրեական օրենսգրքի 301-րդ հոդվածին: Զեկույցում հիշատակվում է, որ մեկ տարվա ընթացքում Թուրքիայի Արդարադատության նախարարությունն ստացել է 301-րդ հոդվածին առնչվող 352 հայց, սակայն նախարարությունը մերժել է դրանցից միայն 342-ը: Զեկույցում նաև ասվում է. «Շատ դեպքերում անհատները չեն կարողանում հրապարակավ քննադատել պետությանն ու կառավարությանը` առանց ենթարկվելու դատական հետապնդումի վտանգի, և կառավարությունը շարունակել է սահմանափակել քրդական ազգայնականությանը հարող որոշ կրոնական, քաղաքական ու մշակութային հայացքների հանդեպ համակրանք տածող անձանց խոսքի ազատությունը»:

Զեկույցում արձանագրվում է նաև, որ «մասնավորապես բանակի, իսլամի, քաղաքական իսլամի, քրդերի, ալևիների և Օսմանյան Կայսրության վերջին շրջանում թուրք-հայկական խնդրի մասին գրող կամ արտահայտվող բազմաթիվ անձինք և հատկապես բանակը, քրդական կամ Հայկական հարցերը քննադատող շրջանակները, թեև համեմատաբար քիչ, այնուամենայնիվ, եղել են դատական հետապնդման ենթարկվելու վտանգի առաջ»:

Զեկույցում նաև նշվում է, թե «դատախազները, մամլո ազատությունը սահմանափակող զանազան օրենքների միջոցով դատարաններին տասնյակ դատական հայցեր ներկայացնելով, անհանգստացրել են գրողներին, լրագրողնեին և քաղաքական գործիչներին»:

Զեկույցն անդրադարձել է նաև Լրագրողներն առանց սահմանների կազմակերպության այն արտահայտությանը, թե «Թուրքիայում ավելացել է  լրագրողների դեմ հարուցված դատական գործերի և դատապարտումների թիվը», և նշել, որ «ազատազրկման մեջ գտնվող 43 լրագրողների մեծ մասը մեղադրվում է Ահաբեկչության դեմ պայքարի օրենքի շրջանակներում»:

09.04.2011