ԱԼԱՇԿԵՐՏ. գավառակ

ԱԼԱՇԿԵՐՏ, Թոփրագգալե, Թոփրակկալա, Վալաշկերտ, Վաղարշակերտ. գավառակ (կազա) Արմևմտյան Հայաստանում, Ալաշկերտի հովտի կենտրոնական մասի հյուսիսային կողմում: Հին ու միջին դարերում կազմում էր Մեծ Հայքի Այրարատ աշխարհի Բագրևանդ գավառի բաղկացուցիչ մասը: Թուրքական տիրապետության շրջանում որպես գավառաակ մտնում էր էրզրումի նահանգի Բայազետի գավառի մեջ, կենտրոնը Ալաշկերտ գյուղաքաղաքն էր:

Ունի արգավանդ հողատարածություններ, արագահոս գետակներ: Հյուսիսում հարում է Հայկական պարին, հարավում` Ծաղկանց լեռներին:

Բնակչությունը հիմնականում կազմված էր հայերից ու քրդերից: Ըստ Ա. Երիցյանի` 1876 թ. ուներ 70 գյուղ՝ 9040 քուրդ և 2978 հայ բնակչությամբ: Ըստ ռուսական աղբյուրների` 1878 թ. Ալաշկերտն ուներ 104 գյուղ: Բնակչության հիմնական զբաղմունքը՝ անասնապահություն, երկրագործություն: Գավառակը հայտնի էր հատկապես հացահատիկով, որից մեծ քանակությամբ վաճառում էին Վանի և Բաղեշի լեռնային շրջանների բնակիչներին:

1829 և 1878 թթ. հայերի մի մասը գաղթել է Անդրկովկաս, մնացածները ոչնչացվեցին կամ արտաքսվեցին 1914—18 թթ: Այժմ Ալաշկերտը խիստ նոսր բնակչություն ունի: 1903 թ. գավառակում կար 32 հայկական եկեղեցի և ս. Հովհաննես (Ուչքիլիսա) վանքը:

2 responses to “ԱԼԱՇԿԵՐՏ. գավառակ”

  1. Սուրեն Հովհաննիսյան

    Հ.Գ. Ավելի ուշ տարներին մեր մեծերի հիշողության մեջ տեղի ունեցավ փոփոխություն այլ ուղղությամբ,որ մեր փնտրած խնդրո առարկա գյուղը Աշխալեն է: Իսկ մեր ազգությունը կոչվել է Զհարենք:

  2. Սուրեն Հովհաննիսյան

    Բարև Ձեզ, հարգելի ընթերցող
    Ես, ինչպես գուցե շատերը, ջանում եմ գտնել իմ նախնիների արմատներն, ովքեր ծագումով Արևմտյան Հայաստանից են: Այդ ճանապարհին ես հանդիպել եմ մի դժվարության, որը հաղթահարելու նպատակով դիմել եմ այս կայքի օգնությանը, միաժամանակ, ավելորդ չեմ համարում խնդրանքիս էությունը հայտնի դարձնել կայքն այցելողներին: Ո*վ գիտե, գուցե նրանց մեջ կգտնվեն մարդիք, ովքեր տեղեկություն կունենան ինձ հետաքրքող հարցի մասին: Այսպես.
    Իմ պապի-պապի հայրը, ում անունը Սահակ է եղել, մեր մոտակա նախնիների թողած տեղեկություններով ծագում է Ալաշկերտի շրջանի Դահար գյուղից: Մեզ հասած ավանդույթից գիտենք, որ նրա` Սահակի հայրական տան վրա, ինչ-որ մի հարազատի հարսանիքի ժամանակ, հարձակվել են թուրքերը /կամ քրդերը, չգիտեմ/ ակնհայտորեն թալանի, ավարառության համար: Տեղի է ունեցել կռիվ, զոհեր և այլն: Մարդիք փախել են տարբեր կողմեր: Այդ գերդաստանի հարսերից մեկի եղբայրը` Իփեկ /հավանաբար աղավաղված Եփրեմ անունն է/ անունով, գիշերը վերադառնում է գյուղ ու գտնում տունը թալանված, մարդիք սպանված: Սպանվածների մեջ նա գտնում է իր քրոջը, ում դիակի մոտ նստած լալիս է լինում նրա 4-5 ամյա որդին` Սահակը: Իփեկը վերցնում է Սահակին իր ձիու վրա ու միասին փախչում են Արևելյան Հայաստան:
    Իմ հայտնաբերած /Հայաստանի արխիվից/ տվյալներից պարզվում է, որ Սահակը ծնված պետք է լինի 1785-87 թթ.: Հետևաբար այդ դեպքը տեղի է ունեցել 1787-90-ական թվականներին: Ճիշտ է այդ տարիներին դեռևս Արևելյան Հայաստանը Ռուսական Կայսրության կազմում չէր, սակայն հետագա արխիվային տվյալների համաձայն նրանք սկզբում տեղավորվել են նախկին Ալեքսանդրապոլի շրջանի Ղըզըլ Քիլիսա գյուղում, որը ներկայումս կոչվում է Հայկաձոր: Այնուհետև Սահակի երկու որդիները` Հովհաննեսը և Դանիելը` իրենց զավակներով 1864 թ. վերաբնակվել են դարձյալ նախկին Ալեքսանդրապոլի շրջանի Հաջի-խալիլ գյուղում, որը ներկայումս կոչվում է Ծաղկահովիտ: 1875 թ. ամբողջ գերդաստանով տեղափոխվել են դարձյալ նախկին Ալեքսանդրապոլի շրջանի Բուղդաշեն գյուղ, որը ներկայումս կոչվում է Բագրավան: Հովհաննեսը` Սահակի ավագ որդին, ով ծնվել է 1812 թվականին /այս տարեթիվը կարելի է ասել, որ ճշգրիտ է, քանի որ այն ես ստացել եմ արխիվից/, իմ պապի պապն է: Նրա ճյուղը շատ փարթամ է և ժառանգների մեծ մասը գրվում է Հովհաննիսյան ազգանունով:
    Իմ մեծագույն խնդրանքը Ձեզ կայանում է նրանում, որ ինձ տրամադրեք առավել մանրամասն տեղեկություններ Դահար գյուղի մասին:
    Իմ ավելի մոտ պապերին հայտնի էր, որ իրենք Ալաշկերտցիներ են:
    Ես փաստորեն ուզում եմ ճշտել, թե ո*րն է եղել իմ ապուպապի հարազատ գյուղը: Ես լիովին վստահ չեմ, որ Սահակը ծագումով Դահար գյուղից է, քանի որ ավելի քան երկուհարյուր տարվա բանավոր պատմության մեջ, անշուշտ, հնարավոր են մոռացության հետևանքներ: Գուցե ձեզ իմ բերած պատմությունը ծանոթ կթվա, այդ դեպքում հուշեք ինձ այլ ուղի /գուցե այդ գյուղը Դիգորն է, քանի որ հնչյունով նա նման է Դահարին ու բավական մոտ է Ղըզըլ Քիլիսա գյուղին, բայց նա, ցավոք, Ալաշկերտի մարզում չէ/:
    Հուսով եմ, որ որևէ տեղից կստանամ առավել հանգամանալի տեղեկություններ:

    Հարգանքով Սուրեն Հովհաննիսյան:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Վերջին Յաւելումներ

Հետեւեցէ՛ք մեզի

Օրացոյց

April 2011
M T W T F S S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930  

Արխիւ