ԲԻԹԼԻՍ. գավառ

ԲԻԹԼԻՍԻ գավառ, Բաղեշի գյավառ, Բաղիշի գավառ, Բիթլիսի գավառ, Պիթլիզի գավառ, Պիտլիսի գավառ. գավառ Արևմտյան Հայաստանում` Բիթլիսի նահանգում: Վերջինիս չորս գավառներից մեկն էր: Հիմնականում համապատասխանում էր նախկին Աղձնիքի Սալնոձոր կամ Սալնաձոր գավառին :

19-րդ դ. վերջերի և 20-րդ դ. սկզբի դրությամբ բաժանված Էր Խլաթի, Խիզանի , Մոտկանի և Բիթլիսի գավառակների, որոնք միասին ունեին 441 գյուղ: Գրավում էր Բիթլիսի նահանգ, արևելյան սահմանային մասը: Այստեղ էին գտնվում Խլաթ և Դատվան գավառները, իսկ կենտրոնն էր Բիթլիս քաղաքը: 19-րդ դ. վերջերին, ըստ Վ. Քինեի վիճա կագրության` ուներ 108227 բնակիչ, որից 70403-ը՝ մահմեդականներ, 32909-ը՝ հայեր, 4915-ը՝ այլազգիներ: Առաջ հայերը կազմել են գավառի բնակչության ճնշող մեծամասնությունը:

Ռելիեֆը լեռնային է, հարուստ ձորահովիտներով և սարահարթերով: Այստեղ է գտնվում Նազիկ լիճ: Ունի լեռնային հարուստ բուուսականություն և բազմատեսակ կենդանական աշխարհ: Գավառով հոսում են բազմաթիվ գետակներ, որոնք, խառնվելով իրար, թափվում են Տիգրիս գետը: Հիմնականը Բիթլիսի գետն է:

Հայտնի է իր մրգատու ծառատեսակներով: Բարձր լեռների վրա տեղ-տեղ կան ընկույզի անհասանելի ծառեր: Բնակչության հիմնական զբաղմունքը այգեգործությունն ու երկրագործությունն էին: Լեռնային մասերում զբաղվում էին անասնապահությամբ: Տարածված էին նաև ծխախոտագործությունը, մեղվաբուծություն, առևտուրը: Գավառում կան բազմատեսակ մարմարի և ծծմբի հարուստ հանքեր:

20–րդ դ. սկզբին այստեղ կային 11 վանք և 100 եկեղեցի: 1915 թ. հունիսից սկսվեց գավառի հայության ահավոր ջարդը, որին այնուհետև հաջորդեց ողջ մնացածների բռնի մահմեդականացումը: