Կեսարացի հայտնի հայեր – 3

Էդգար Մանաս

Թուրքիայի պետական հիմնի («Իսթիքլալ մարշի-Անկախության քայլերգ») դիրիժոր Էդգար Մանասը ծնվել է 1875 թ. ապրիլի 12-ին:

Նրա ընտանքիը ծագումով Կեսարիայից է:

Վահան Ռ. Դամադյան

Բժշկական աշխարհի համար շատ կարևոր հայտնագործություն համարվող MRI (Magnetic Resonance Imaging) գործիքի հայտնագործող բժիշկ Վահան Ռ. Դամադյանը հայտնի գիտնական է, որի ընտանիքը Կեսարիայից գաղթել է Ամերիկա:

Սևան Բչաքչը

Աշխարհահռչակ կեսարացի Սևան Բըչաքչըն, ով Բչաքչը մատանու պիտակի ստեղծողն է, իրեն բնորոշ արտառոց նախագծերով Թուրքիայի հարստությունն է: Սևան Բըչաքչըի աշատանքները կրում են Գյուլեր Սաբանջըն, թագուհի Ելիզավետա 2-ը, Բրուք Շիլցը և բազմաթիվ հայտնի անձինք:

Առաքել Գ. Սվազլյան

Կեսարացի պրոֆեսոր Առաքել Գ. Սվազլյանը ծնվել է 1859 թ. Կեսարիայի Մունջասուն գյուղում: 1890-94 թթ. Ամերիկայի Քարլթոնի համալսարանի Աստղաբանության և մաթեմատիկայի ամբիոններում դոկտորի կոչում է ստացել: Թուրքական և ամերիկյան ամսագրերում բազմաթիվ գիտական հոդվածների հեղինակ է:

Հովհաննես ամիրա Սերվերյան

Սուրբ Փրկիչ հիվանդանոցի ճարտարապետներից է կեսարացի Հովհաննես ամիրա Սերվերյանը: Որոշ ժամանակ որպես ռազմամթերքի պահեստ օգտագործված Այա Իրինի եկեղեցին 1766 թ. եկրաշարժից հետո վերանորոգել է ճարտարապետ Ավագը: 1782 թ. հրդեհի ժամանակ ավերված Սամաթիայի Սուրբ Գևորգ եկեղեցին 1804 թ. վերակառուցել են կեսարացի ճարտարապետներ Հակոբ Ամիրա Գյուլլաբյանը և Մինաս խալֆան:

Գևորգ Փամբուխչյան

Հայտնի հետազոտող Գևորգ Փամբուխչյանը, ում երախտապարտ ենք Թուրքիայի և Ստամբուլի հայերի վերաբերյալ բազմաթիվ աշխատությունների համար, որոնք հավաքել է Արաս հրատարակչությունը, ծնվել է Քուզքունջուկում՝ Կեսարիայից Ստամբուլ տեղափոխված հայի ընտանիքում: Հպարտ էր, որ ծնողները Կեսարիայից են, մոր առաջին ամուսնուն` դոկտոր Թորոս Նազլըյանին և մոր հորը` Կեսարիայի հայտնի դեմքերից Հաջի Մարտիրոս Լուսարարյանին, ողորմածությամբ կհիշեր:

Առաքել Արթինյան

Եգիպտոսի հայտնի լուսանկարիչներից «Վենյուս»-ի սեփականատեր Առաքել Արթինյանը ևս ծագումով Կեսարիայից էր: Արթինյանները Կեսարիայից Եգիպտոս են տեղափոխվել 1896 թ.:

Հակոբ Վարդովյան

Հակոբ Վարդովյանը, մեկ այլ անվամբ՝ Գյուլլու Հակոբը, ով Օսմանյան կայսրության մեջ ժամանակակից թուրքերեն թատրոնի հիմնադիրը, թատերական ասպարեզում ամենահայտնի առաջամարտիկներից մեկն է, առաջին թուրքերեն ներկայացումներ կազմակերպած Օսմանյան թատրոնի տնօրենն է եղել, ծնվել է Ստամբուլում, նրա ընտանիքը Ստամբուլ եկել էր Կեսարիայից: 1882 թ.: Որպես Կայսերական երաժշտության տան թատերական պատասխանատու՝ Աբդուլ Համիդ 2-ի օրոք պալատ է հրավիրվել, քանի որ իսլամ է ընդունել, անունը փոխել է Յակուբ: 1891 թ. մահացել է Բեշիքթաշում:

***

Բազմաթիվ կեսարիացի հայեր զբաղվել են բաստուրմայի և սուջուխի արտադրությամբ. նրանցից ամենահյատնին է Ապիկօղլու Գրիգորը, ով Ապիկօղլու սուջուխների հիմնադիրն է, Կեսարիայում հաջողակ բաստուրմայագործ էր: 1910-ական թթ. եկել է Ստամբուլ և հիմնել Ապիկօղլու պիտակով առաջին արտադրամասը, որը գտնվում է պատմական Իդեալթեփե Սյուրրեյա լողափից մի քանի մետր այն կողմ: Վերջին կեսարացի բաստուրմայագործ հայ վարպետը` Բենյամին Թոքերը, հանդիսանում է բաստուրմայի և սուջուխի բազմաթիվ գործարանների ուսուցիչ, որոնք դեռևս այսօր էլ գործում են:

 http://www.kayserikilisesi.org/unlu-kayserili-ermeniler.asp