ԼԻՃԵ. գավառ

ԼԻՃԵ գավառ. Դիարբեքիրի սանջակի հյուսիսում` հին Մեծ Ծոփքի սահմաններում` Աղձնիքի հյուսիս-արևելքում գտնվող Լիճե գավառը (կազա) ի ցույց է դնում փոքր լեռնային գյուղերով և խոր հովիտներով Տավրոսների շրջանի ողջ բնութագիրը:

Միջին դարերում Աթթահ և Ֆիզ/Ֆիս անվամբ երկու ամրոց կար, որոնք, սկիզբ առնելով Մեյաֆարքինի (Սիլվանի) հարավում, ձգվում էին դեպի հյուսիս և կազմում էին պաշտպանության գծի մի մասը:

1914 թ. 33 գյուղում, որտեղ կար 24 եկեղեցի և մեկ մենաստան, ապրում էր 5980 հայ: Կենտրոնում բնակվում էր 2650 հայ: Ուներ Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին և երկու կրթական հաստատություն, որոնք ունեին 205 աշակերտ: Բնակիչները, ցորենի և գարու մշակումից, այգեգործությունից և մրգատու ծառերի խնամքից բացի, զբաղվում էին նաև աղի և գաջի արդյունահանմամբ:

Հիմնական գյուղերը հետևյալն են.

Ֆում/Օփում (Սուրբ Գևորգ եկեղեցի), Սարնիս (Սուրբ Թովմաս, Սուրբ Սարգիս, Սուրբ Հակոբ, Սուրբ Թորոս, Սուրբ Շմավոն եկեղեցիներ), Շիքաքան/Շեգագա, Մերաք, Քերվաս/Գարվաս/Գարաս (Սուրբ Սարգիս եկեղեցի), Աինթագ/Անթագ (Սուրբ Առաքելական եկեղեցի, որը անվանվել է նաև Ստեփանոսի և Մագափայեցվոց/Մագավանք/Սև եկեղեցի), Շատիք/ Շադ Հայք (Սուրբ Սարգիս), Յամութնի/Փամոթնե/Փալենջե (Սուրբ Խաչ եկեղեցի), Շեմսան/Շամ-շամ (Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի), Հելհել/Հալհալ (Սուրբ Գևորգ եկեղեցի), Նինիաս/Նունիաս (մի եկեղեցի), Հազան/Հեզան, Զարա, Զերմանիկ/Ջումայիգ (Սուրբ Խաչ եկեղեցի), Դիբենե/Դեբնե (Սուրբ Պետրոս-Պողոս եկեղեցի), Ջոմեթիկ/Ջոմե, Հայնի (Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի և 80 աշակերտ ունեցող մի դպրոց), Բիրբաս/Բարբեշ, Միզաք/Մրզաք (Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի), Փեշար/Բեշեր (Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի), Ռիզ (ավերակ երեք եկեղեցի), Նուրշին/Նորշեն, Հերքին/Հերքի, ինչպես նաև վայրն անհայտ Անդուի գյուղ (Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի):

 http://team-aow.discuforum.info/t979-Lice-Kazasi.htm