ՀԱԶՐՈ

ՀԱԶՐՈ, Հըզրո, Խազրու. գյուղաքաղաք Արևմտյան Հայաստանի Դիարբեքիր նահանգում՝ Դիարբեքիր (Ամիդ) քաղաքից մոտ 70 կմ հյուսիս-արևելք՝ Խաչերդում լեռան հարավային ստորոտին՝ այգեպատ, սառնորակ աղբյուրներով հարուստ վայրում: Առաջին անգամ հիշատակվում է Տարոնի Ս.Հովհաննես (Եղրդուտի) վանքի 1445թ. կոնդակում՝ «Հըզրաւ» անվանաձևով:

XVI-XIXդդ. եղել է Թարջիլի (Թըռջըլի) քրդական իշխանության կազմում (ուշ շրջանում` Սիլվան գավառակի Հազրո գյուղախմբի կենտրոն):

XXդ. սկզբին կար մոտ 400 տուն հայ բնակիչ: Զբաղվում էին արհեստներով, առևտրով, այգեգործությամբ: Ունեին 2 եկեղեցի` Ս.Շմավոն (Շըմշամոնիկ) և Ս.Աստվածածին, վերջինիս կից` Կ.Պոլսի Միացյալ ընկերության հիմնադրած վարժարան:

Հազրոյին մերձակա պատմաճարտարապետական հուշարձաններ էին Այնըրբրըղի, Թարջալու և Չխրի վանքերը: Հազրոյի գյուղախմբի մոտ 30 հայաբնակ գյուղերից առավել բազմամարդ էին Ագրակը, Բաշնեղը, Դերսիլը, Հոդնովը, Ջրնոխին, Սլեմանին և Քուֆերջինը, որոնց արհեստավորներից հռչակված էին հատկապես ջուլհակները:

Հազրոն 1895-96թթ. հայկական կոտորածների ժամանակ կողոպտվել է (գյուղերով հանդերձ), 1915թ. Մեծ եղեռնի ժամանակ` ամբողջովին հայաթափվել:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 3, Երևան, 1999: