ՀԱՍԱՆԿԱԼԱ

ՀԱՍԱՆԿԱԼԱ, Դեվե-Բոյնու. քաղաք Արևմտյան Հայաստանում, Էրզրումի նահանգի Բասեն գավառի կենտրոնը՝ Էրզրումից մոտ 42 կմ արևելք: Հնում եղել է նշանավոր բերդաքաղաք (կոչվել է Դարույնք):

Ղ.Ալիշանի ենթադրությամբ` Հասանկալաի բերդը կառուցել է Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունու ազգական Հասանը: Բասենի դաշտում՝ ժայռոտ բլուրների վրա կառուցված բերդն ունեցել է անկանոն աշտարակներով կրկնապարիսպ (իր հերթին պարսպապատ): Հասանկալան այդ պատճառով կոչվել է եռապարիսպ (քաղաք):

1829թ. հուլիսի 24-ին ռուսական բանակը գրավել է մոտ 500 բնակչություն (հայ և թուրք) ունեցող Հասանկալան, սակայն Ադրիանապոլսի պայմանագրով (1829թ.) քաղաքը մնացել է թուրքական տիրապետության տակ: Հասանկալայի հայերի զգալի մասը 1830թ. գաղթել է Արևելյան Հայաստան:

Ռուսական զորքը Հասանկալան գրավել է նաև 1878թ., 1916թ., սակայն թուրքերը 1918թ. դարձյալ զավթել են այն:

Հասանկալայի հայերը (1909թ. 45 ընտանիք) բռնությամբ տեղահանվել են 1915թ. Մեծ եղեռնի ժամանակ, փրկվածներն ապաստանել են տարբեր երկրներում:

Հայկական համառոտ հանրագիտարան, Հատոր 3, Երևան, 1999: