Մի նախաձեռնություն` ուղղված «ոչ մահմեդականներին»

Կառավարությունը հայտնեց, թե այսուհետ կիրառվելու է «տարբեր հավատքի խմբեր» հասկացությունը:

Թուրքիայի կառավարությունը մի քայլ ձեռնարկեց` «ոչ մահմեդական» հասկացությունը փոխելու ուղղությամբ: Պետնախարար և Թուրքիայի կողմից ԵՄ-ի հետ գլխավոր բանակցող Էգեմեն Բաղըշը հայտարարեց, թե ԵՄ-ի Գլխավոր քարտուղարության հետ բոլոր պաշտոնական նամակագրություններում իրենք սկսել են «ոչ մահմեդական»-ի փոխարեն օգտագործել «տարբեր հավատքի խմբեր» արտահայտությունը:

«Ոչ մահմեդական» հասկացությունը փոխելու պահանջը անցյալ տարի Բաղըշին է ներկայացվել Ասորական ուղղափառ եկեղեցու պատրիարքի տեղապահ Յուսուֆ Չեթինի կողմից: Բաղըշը նշելով, թե այդ պահանջից հետո սկսել են ԵՄ-ի Գլխավոր քարտուղարության պաշտոնական գրություններում «ոչ մահմեդական»-ի փոխարեն մի նոր հասկացություն փնտրել, հավելեց. «Հարգարժան պատրիարքի այդ նախազգուշացումը մեզ հարկադրեց այդ փոփոխությունն անել: Ես էլ ընդունեցի հարգելի պատրիարքի այդ դիտողությունը: Պարոն պատրիարքն այդ նախազգուշացումն անելիս հանդես եկավ հետևյալ հիմնավորմամբ. «Մեր լեզվով` արամեերենով, «մյուսլիմ» նշանակում է «հավատացյալ»: Բնականաբար, մենք նույնպես այդ արտահայտությունն ենք օգտագործում: Այդ իսկ պատճառով էլ մեզ որպես «գայրի մյուսլիմ» (ոչ մահմեդական) բնորոշելիս ստացվում է, որ «անհավատ եք ասում»: Լեզվաբանական բնույթ ունեցող այդ մեկնաբանության շնորհիվ նկատեցինք, որ այդ արտահայտությունը սխալ է: Հարգելի պատրիարքի նախազգուշացումից հետո «ոչ մահմեդական» հասկացության փոխարեն օրակարգ բերեցինք «տարբեր հավատքի խմբեր» արտահայտությունը: Պատրիարքի թե’ գիտական և թե’ աստվածաբանական բնույթի դիտողության մասին խոսեցի նաև վարչակազմի նախարար-գործընկերներիս հետ: Նրանք ևս դրական արձագանքեցին: Արդեն որոշ ժամանակ է, ինչ ԵՄ-ի Գլխավոր քարտուղարության հետ բոլոր պաշտոնական նամակագրություններում «ոչ մահմեդական»-ի փոխարեն կիրառում ենք «տարբեր հավատքի խմբեր» արտահայտությունը»:

Փոքրամասնություն հասկացությունը` Լոզանի պայմանագրի համատեքստում

Ըստ Բաղըշի տեսակետի` «Ուսումնասիրության հարց է, թե ում արմատներն են ավելի հին Թուրքիայում, հետևաբար` վիճելի խնդիր է, թե ով է փոքրամասնություն և ով` մեծամասնություն»: Բաղըշը նշեց, որ այս տեսանկյունից ինքը ճիշտ չի գտնում նաև «փոքրամասնություն» հասկացությունը, և ըստ իրեն` դրա փոխարեն ճիշտ կլինի մեկ այլ արտահայտության կիրառումը, սակայն քանի որ տվյալ հասկացությունը հիմնված է Լոզանի պայմանագրի վրա և տեղ է գտել Լոզանի փաստաթղթերում, ԵՄ-ի Գլխավոր քարտուղարության հետ բոլոր պաշտոնական նամակագրություններում «փոքրամասնություն» եզրի փոխարեն չեն փորձել մի նոր հասկացություն որոնել»:

Էրդեմ Գյուլ

«Ջումհուրիյեթ» օրաթերթ,26.06.2010

patronlardunyasi.com