ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ Երեւանի «Մեսրոպ Մաշտոց» մատենադարանին մէջ պահուած հարուստ արխիւներէն մէկուն՝ Մկրտիչ Ա. Խրիմեան Կաթողիկոսի արխիւին հիման վրայ լոյս տեսած է «Մշոյ Պուլանըք գաւառի հայաբնակ գիւղերն ըստ Մկրտիչ Ա. Խրիմեան Կաթողիկոսին ուղղուած նամակներուն» աշխատութիւնը, որուն հեղինակը հայրենի երիտասարդ գիտնական, հետազօտող Վերա Սահակեանն է: Ինչպէս ծանօթ է, Ամենայն Հայոց 125-րդ կաթողիկոս Մկրտիչ Ա. Խրիմեանի արխիւին մէկ…

Ամբողջը →

Սաիթ Չեթինօղլու Հայերը միշտ մնացել են Թուրքիայի Հանրապետության ռադիոտեղորոշչի տակ։ Վերջերս (2021 թ․) հրապարակված Արտգործնախարարության փաստաթղթերում ուսանելի է տեսնել, թե որչափ բծախնդիր և մանրամասն աշխատանքներ են տարվել այդ ուղղությամբ։ Ինչպես որ անհնար է չապշել ի տես այն փաստի, թե ինչպես է Արտգործնախարարությունն առանց որևէ մանրամասն բաց թողնելու՝ մինչև ամենավերջին դետալն անգամ ուսումնասիրել անձանց և իրադարձությունները,…

Ամբողջը →

Սաիթ Չեթինօղլու Ավանդույթ է դարձել Թուրքիայում «սոցիալիստական / կոմունիստական» շարժման սկիզբ համարել Մուստաֆա Սուբխիի և վերջինիս ընկերների հիմնադրած «Թուրքիայի սոցիալիստների կազմակերպության» գործունեությունը։ Այսինքն՝ դրանից առաջ գործած կազմավորումները հաշվի չեն առնվում։ Սովորույթի է վերածվել չանդրադառնալ ոչ միայն ոչ հեռավոր անցյալում սոցիալիստական գաղափարները մեր տարածքներ ներմուծած հայերին, հրեաներին ու հույներին, այլ՝ մինչև իսկ թուրքերի/մուսուլմանների կազմակերպություններին։ Քանի որ…

Ամբողջը →

Akunq.net- Մինչ վերջերս կարծիք կար, թե Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին նվիրված արարողություններն առաջին անգամ կազմակերպվել են 2010 թվականիn։ Մինչդեռ պարզվում է, որ առաջին նման միջոցառումը Մեծ եղեռնն իրագործած այս երկրում տեղի է ունեցել դեռևս 1919 թվականին։ Մասնավորապես Էդիրնեի (Ադրիանուպոլիս) հունական եկեղեցիներից մեկում մատուցվել է պատարագ, որի վերաբերյալ փաստաթուղթը պահվում է օսմանյան արխիվում։ Արդ, թուրք…

Ամբողջը →

Akunq.net-ը թուրքերենից թարգմանաբար ներկայացնում է թուրք պատմաբան Սաիթ Չեթինօղլուի կողմից բացառապես Արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոնին տրամադրված փաստաթղթերը, որոնք Չեթինօղլուն գտել է թուրքական արխիվներում։ Թուրք պատմաբանը նաև հակիրճ առաջաբան է գրել, որը ևս ներկայացնում ենք ստորև՝ մեր շնորհակալությունը հայտնելով նրան․ Սաիթ Չեթինօղլու Սոցիալիզմը մեր տարածաշրջան բերած հայերը սոցիալիզմին փարվել են նաև այն վայրերում, որտեղ ցրվել են…

Ամբողջը →

Սաիթ Չեթինօղլու   Ընդհանրապես ընդունված է, որ Հայոց ցեղասպանության զոհերին հիշատակելու ավանդույթն սկսել է 1915 թվականի 50-րդ տարելիցին, այսինքն՝ 1965 թվականին։ Մենք, սակայն, պետության (թուրքական-Ակունքի խմբ․)  զեկույցներից տեղեկանում ենք, որ այդ ավանդույթը շատ ավելի հին է։ Հայերը առաջին իսկ օրվանից երբեք չեն մոռացել 20-րդ դարի առաջին ամենամեծ Ցեղասպանությունը և վերջինիս զոհ գնացած իրենց եղբայրներին։ Որոշ…

Ամբողջը →

Իշխան Թովմասյան ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետի 4-րդ կուրսի ուսանող 1915 թվական… Դժվար թե գտնվի մեկ հայ, հայ՝ գիտակցությամբ, այլ ոչ միայն ազգային պատկանելությամբ, որ հեշտությամբ կարողանա արտասանել այս չարաբաստիկ թվականը: 1915 թվական… Եղեռն… Ցեղասպանություն… Ծերեր, երեխաներ, հղի կանայք… Մեկ ու կես միլիոն անմեղ մարդիկ… Ասկյարները Օսմանյան Կայսրությունից մինչև Թուրքիա էվոլուցիայի ճանապարհին որդեգրել էին ու են…

Ամբողջը →

ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի նախաձեռնած՝ «Հայոց ցեղասպանություն․ Թուրքիայի պատասխանատվությունը երեկ և այսօր» կլոր սեղան-քննարկմանը ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն Ռուբեն Սաֆրաստյանը հրապարակեց մի շարք հույժ գաղտնի փաստաթղթեր, որոնք վկայում են Հայոց ցեղասպանության՝ պետական մակարդակով կազմակերպված լինելու մասին՝ հայտնում է Yerkir.am-ը։ Դրանցից մեկը «10 կետն» է, որոնք ընդունվել են 1914 թ-ին մի գաղտնի խորհրդակցության ժամանակ։ Այդ փաստաթուղթը…

Ամբողջը →

«Ակօս» պոլսահայկական շաբաթաթերթում հրապարակված նոր փաստաթուղթը վկայում է, որ 1945 թ․ Օրդուում կրոնափոխ եղած հայերը պիտակավորվել են պետության կողմից, և նրանց վերաբերյալ ասվել է․ «Երկրի համար նրանցից շահ ակնկալելն անիմաստ է»։ Այդ մասին, Akunq.net-ի փոխանցմամբ, գրում է թուրքական «Դուվար» պարբերականը։ Աղբյուրի համաձայն՝ Թուրքիայի վարչապետարանին կից Հանրապետական արխիվում կատարված ուսումնասիրության արդյունքում մի փաստաթուղթ է հայտնաբերվել, որում…

Ամբողջը →

Ինչպէս արդէն նախորդ յօդուածում հրապարակել էինք 1913 թուականին, ՀՅԴ Ամերիկայի շրջանի 20-րդ Պատգամաւորական ժողովին ՀՅԴ Արևմտեան Բիւրոյի ՈՉ-ՀՐԱՏԱՐԱԿԵԼԻ տեղեկագիրը, ուր ներկայացնում է Երկրի կացութիւնը, ինքնապաշտպանութիւնը, Հայկական հարցի վիճակը, Թուրք կառավարութեան ընթացքը, Կովկասի և Պարսկաստանի ներկայ վիճակը և այլ,  տեղեկագրին յաջորդում է ՀՅԴ Արևմտեան Բիւրոյի 1913 թուականի դեկտեմբերի 27-ին  «ԽԻՍՏ ԳԱՂՏՆԻ» մակագրութեամբ նամակը, որով նոր մանրամասներ է փոխանցում…

Ամբողջը →