Ստամբուլում գործող «Արաս» հայկական հրատարակչատունը լույս է ընծայել հայտնի համշենահայ մտավորական Մահիր Օզքանի «Համշենցնակ․ համշենահայերէն» վերնագրով աշխատությունը։ Akunq.net-ի փոխանցմամբ՝ հայոց լեզվի Համշենի բարբառի քերականության ուսումնասիրությանը նվիրված սույն մենագրությունը նպատակաուղղված է գիտականորեն ապացուցել համշենահայերենի` հայոց լեզվի բարբառներից մեկը լինելու փաստը։ Հեղինակը մանրամասն պարզաբանում է այդ հարցը՝ հայոց լեզվի Համշենի բարբառը համեմատելով արևմտահայերենի հետ։ Գրքի նպատակն է…
Այս կիրակի՝ մայիսի 14-ին, Թուրքիայում նախատեսվում են ընտրություններ, որոնց արդյունքները կարող են որոշիչ լինել ոչ միայն այդ երկրի ներքաղաքական, այլ նաև՝ արտաքին քաղաքականության ուղեգծի հարցում։ Դա է պատճառը, որ դրանք հետաքրքրում են նաև համայն հայությանը։ Ինչպես հայտնի է, այս անգամ Թուրքիայում պատգամավորության թեկնածու է առաջադրվել 3 քրիստոնյա հայ՝ Սևան Սըվաջըօղլուն, Մարգարիտ Դիքմեն և Մասիս Քյուրքչյուգիլը։…
Երեկ՝ ապրիլի 20-ին, Արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոնում հյուրընկալվեցին Գերմանիայի Ֆրանկֆուրտ քաղաքում արդեն 25 տարի անընդմեջ գործող Միություն ընդդեմ Ցեղասպանության (Soykırım Karşıtları Derneği) կազմակերպության անդամները։ Գրեթե ամեն տարի ապրիլի 24-ի միջոցառումներին մասնակցելու նպատակով Հայաստան այցելող սույն կազմակերպությունն այս անգամ Երևան է ժամանել 7 հոգանոց պատվիրակությամբ։ Արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոնի կազմակերպությամբ տեղի ունեցած միջոցառմանը ելույթով հանդես եկան…
Էվրիմ Քեփենեք Համշեներեն (հայոց լեզվի Համշենի բարբառը-Ակունքի խմբ․) սովորող Թուղչե Մերիչ Օզքանն նշում է․ «Մենք հարցին պետք է մոտենանք այն գիտակցմամբ, որ այս լեզուն մեր ինքնությունն է, և չմտածենք, թե «Ի՞նչ օգուտ ինձ այս լեզվից»: Թուրքիայում տասնյակ մայրենի լեզուներ անհետացման վտանգի տակ են։ Այս լեզուներից են համշեներենը, զազայերենը, պոմակերեն։ Այլ օրինակ է ուբխերենը։ Այս լեզվով…
Մահիր Օզքան Անցյալ ամիս Կայսերիում (Կեսարիա-Ակունքի խմբ․) ավտոբուսում տեղի ունեցած դեպքը բուռն քննարկումներ հարուցեց: Ավտոբուսում չերքեզերեն խոսող ուղևորների վրա հարձակված մի ֆաշիստ բղավելով ասել է. «Այս երկիրը թուրքերի երկիրն է, թու՛րք: Ամեն ինչ թուրքական է, չերքեզական չէ։ Այս երկրում երկրորդ լեզու չկա. լինի քուրդ, լինի չերքեզ… Ով էլ որ լինի։ Այս երկիրը թուրքական է»։ Ուղևորների…
Մահիր Օզքան Վտանգված լեզուների պահպանման համար աշխատող ակտիվիստների առջև ծառացած հիմնական խնդիրներից մեկը լեզվի բարելավման ուղղությամբ գործադրվող ջանքերը կասկածանքով ընդունելն է։ Կասկածամիտների մի մասը նրանցից է կազմված, ովքեր իրենց լեզուն արդեն բեռ են համարում և ցանկանում են, որքան հնարավոր է, շուտ ազատվել դրանից։Կամավոր ձուլվող նմաններին շատ բան չունենք ասելու։ Սակայն մեկ այլ հատվածը նշում է,…
Մահիր Օզքան Հայ գավառական գրականության վերջին ներկայացուցիչ Մկրտիչ Մարկոսյանի մասին, որին կորցրինք անցյալ ամիս, «Արաս» հրատարակչության խմբագիր Ռոբեր Քոփթաշը գրել է. «Որպես արդյունք, շերտ-շերտ ցավից ձևավորված այս աննման երկիրն իրեն շատ սիրած, իր խմորով հունցված, այս երկիրը բոլորիս համար հավասար և ազատ ապրելու դրախտ դարձնել ցանկացած շատ թանկագին մի զավակ էլ կորցրեց։ Այսպիսով՝ հայերեն գավառական…
Մահիր Օզքան Անհետացման վտանգի առաջ գտնվող լեզուների և մշակույթների ոլորտում ուսումնասիրությունների զգալի մասը, ցավոք, իրականացվում է մեծ քաղաքներում։ Ամսագրերն ու թերթերը մեծավ մասամբ տպագրվում են մեծ քաղաքներում, ալբոմները ևս պատրաստվում են այստեղ, մեծ քաղաքներում են գործում հասարակական կազմակերպությունները։ Դրա պատճառներից մեկն այն է, որ մարդիկ, ովքեր իրականացնում են այդ գործունեությունը, ապրում են իրենց լեզվի և…
Մահիր Օզքան Մինչ տարածաշրջանում Օսմանյան կայսրության տիրապետությունը համշենցիները քրիստոնեական հանրույթ էին։ Դա են հաստատում թյուրքիստական պատմագրության առաջատար դեմքերից Ֆահրեթթին Քըրզըօղլուն և օսմանյան փաստաթղթերը։ Ավելի վաղ մեկ այլ հոդվածումս էլ մեջբերված օսմանյան արխիվի մի փաստաթղթում (DH.ID 116 65) համշենցիները սահմանվում են որպես «հեմշին կոչվող հայերից կրոնափոխ մուսուլմաններ» (Քըրզըօղլուն, անշուշտ, որևէ ռիսկային բան չի տեսում թե՛ հայերի,…
Երևանում լույս է տեսել հայ ազգագրագետ, բանահավաք, համշենագետ Սերգեյ Վարդանյանի «Բանահյուսական պատումի միջավայրը (Կրոնափոխ համշենահայերի մի զվարճապատումի տարբերակները)» մենագրությունը (ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հրատարակչություն, 352 էջ + 16 էջ գունավոր ներդիր, Երևան, 2022)։ Այդ մասին հաղորդում է Akunq.net-ը՝ հիմնվելով Սերգեյ Վարդանյանի ֆեյսբուքյան էջում հրապարակված տեղեկութունների վրա։ Ինչպես հայտնում է հեղինակը, գրքում…
