Թուրքիայի քրդական Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության Դիարբեքիրից ընտրված հայ պատգամավոր Կարո Փայլանը ընտրության հետ կապված գրառում է կատարել Twitter–ում։ Կարո Փայլանը գրել է. «Դիարբեքիրը մաքրեցինք պետության նշանակած կառավարիչներից։ Կեցցե’ Դիարբեքիրը»։ Նշենք, որ մարտի 31–ի ՏԻՄ ընտրություններում Դիարբեքիրում կրկին հաղթել է քրդական Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունը։ Իշխանությունները 2 տարի առաջ Դիարբեքիրի քաղաքապետին հեռացնելուց հետո նշանակել էին թուրք կառավարիչներ։…
ԱԴԸՅԱՄԱՆ, հնում` Հարսան մսուր. քաղաք Արևմտյան Հայաստանում (Երրորդ Հայքում), Թուրքիայի Ադըյաման նահանգի վարչական կենտրոնը: Ադըյամանում պեղվել է ուշ հին քարե դարի ժամանակաշրջանի բնակավայր` հարուստ գտածոներով: Շրջակայքում գտնվել են նաև ժայռապատկերներ: XIXդ. վերջին Ադըյամանում բնակվող մոտ 6 հազար հայերն ունեցել են եկեղեցի (Ս.Աստավածածին) և վարժարաններ (Ռուբինյանց և այլն): 1895թ. և 1909թ. հայկական կոտորածների ժամանակ Ադըյամանի հայերը…
ԱԼԱՇԿԵՐՏ. քաղաք Արևմտյան Հայաստանում՝ Ալաշկերտի դաշտում, Էրզրումի նահանգի Ալաշկերտ գավառի կենտրոնը: Իբրև բերդաքաղաք հիմնվել է Հայոց Վաղարշ Ա թագավորը (IIդ.) և իր անունով կոչել Վաղարշակետ, որը, հետագայում աղավաղվելով, դարձել է Ալաշկերտ: Եղել է Մեծ Հայքի Այրարատ նահանգի Բագրևանդ գավառի կենտրոնը, պատկանել Գրիգոր Ա Լուսավորչի տանը: 439թ. անցել է Մամիկոնյաններին: Ներսես Գ Իշխանցի (Շինող) կաթողիկոսի` Ալաշկերտում…
ԱԼԲԻՍՏԱՆ. (արաբերեն՝ պարտեզ), Ալբըստան, քաղաք, համանուն գավառակի կենտրոնը Մարաշի նահանգում՝ Մարաշից 69 կմ հյուսիս-արևելք՝ Ջահան (Պիռամոս) գետի ակունքի մոտ՝ բարձր լեռան ստորոտին: Հնում կոչվել է Պլաստա: X-XIդդ. եղել է հայաբնակ կենտրոն, որի համար 1205թ. Լևոն Բ արքան փորձել է այն միավորել Կիլիկյան Հայաստանին: 1872-73թթ. ուներ 130 տուն հայ բնակիչ, երկու եկեղեցի (Ս.Հակոբ, Ս.Գևորգ), արական և…
ԱԿԱՆՑ. գյուղաքաղաք Արևմտյան Հայաստանում՝ Վասպուրականի Արճեշ գավառում՝ Վանա լճի հյուսիսային ափին: Հին Արճեշ քաղաքի ջրասուզումից հետո դարձել է գավառի կենտրոնը: Պահպանվել են XVդ. 2-րդ կեսին Ականցում ընդօրինակված երկու Ավետարան: XX դ. սկզբին ուներ 250 տուն հայ բնակչություն, որոնք զբաղվում էին երկրագործությամբ, անասնապահությամբ, ձկնորսությամբ, արհեստներով և առևտրով: Գործում էին երկու եկեղեցի (Ս.Թադևոս, Ս.Գևորգ), երկու վարժարան (տղաների…
ԱԿՆ. գյուղաքաղաք Արևմտյան Հայաստանում՝ Խարբերդի նահանգում՝ Խարբերդից 95կմ հյուսիս-արևմուտք՝ Եփրատ գետի աջ ափին՝ անտառային հովտում: Համանուն գավառի կենտրոնը: 1022թ. հիմնադրել են Սեբաստիա տեղափոխված Արծրունիները և կոչել Մարընտունիկ: Ենթադրվում է, որ Ակն անունը ծագել է քաղաքի միջով հոսող Ակնաղբյուրի անվանումից: XIդ. Արծրունիները Ակնում կառուցել են Նարեկա, ավելի ուշ՝ Ս.Նշան վանքը: 1300-21թթ. Անիից Ակն գաղթած հայերը հիմնադրել…
ԱՂԻՆ, Վաղավեր. գյուղաքաղաք Փոքր Հայքում՝ Արաբկիրի գավառում՝ Արաբկիրից 25 կմ արևելք՝ Եփրատից 3 կմ աջ: Եղել է գավառակապետի նստավայրը: XXդ. սկզբին ուներ 200 տուն հայ բնակչություն, եկեղեցի (Ս.Աստվածածին) և վարժարան (Լուսավորչյան): Զբաղվում էին արհեստներով (կոշկագործություն, դերձակություն, խեցեգործություն և այլն), երկրագործությամբ, այգեգործությամբ (Աղինը հռչակված էր պտղատու և խաղողի այգիներով): Աղինի հայերը բռնությամբ տեղահանվել են 1915թ. Մեծ…
ԱՄԱՍԻԱ. քաղաք Փոքր Ասիայի հյուսիս-արևելքում՝ Իրիս գետի ափին: Մթ.ա. 302 թվականից` Պոնտոսի թագավորության կենտրոնը: Եղել է ռազմական կարևոր հենակետ՝ մ.թ.ա 89-87թթ., 73-71թթ. և 66թ. հռոմեացիների դեմ Պոնտոսի մղած պատերազմներում: Հետագայում անցել է Հռոմին, ապա` Բյուզանդիային, 536թ. դարձել է նորաստեղծ Երկրոդ Հայքի կուսակալության, 712-ին` Հայկական բանակաթեմի կենտրոնը: 1064 թվականից՝ Կարսի Գագիկ Բագրատունի թագավորի կալվածքը: 1075-ից Ամասիան…
ԱՐԱԲԿԻՐ, Արաբկեր. քաղաք Փոքր Հայքում՝ Մելիտենեից 70 կմ հյուսիս՝ Եփրատի վտակ Արաբկիրի ափին՝ Անտիտավրոսի ստորոտում՝ բլրի լանջին: Արաբկիրը կառուցել են Վասպուրականից Սեբաստիա գաղթած հայերը 1021-22-ին: Եղել է Սեբաստիայի Արծրունյաց ավատական իշխանության կազմում, Բյուզանդական կայսրության գերիշխանության տակ: XI դ. 70-ական թվականներին քաղաքը գրավել են սելջուկյան թուրքերը: Օսմանյան Թուրքիայի տիրապետության պայմաններում (XIV դարից) Արաբկիրը եղել է Սեբաստիայի…
ԱՐԴԱՀԱՆ, Արտահան. քաղաք, համանուն գավառի կենտրոնը Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգում` Կուրի աջ ափին: Հնում կոչվել է Հուր, Քաջաց քաղաք: IXդ. եղել է Արտանուջի, Բագրատունյաց իշխանության կազմում: IX-XIդդ.` առևտրական ուղիների կարևոր հանգույց: 1236թ. Արդահանը զավթել են թաթար-մոնղոլները, XIVդ.` թուրքերը: 1555թ. մտցվել է Չըլդրի (Ախալցխայի) փաշայության մեջ: 1828-29թթ. ռուս-թուրքական պատերազմից հետո Արդահանը ուներ մոտ 400 տուն բնակչություն,…
