Agos yazarlarından Oral Çalışlar’ın 29 Mayıs Pazar günü Radikal’de yayımlanan “Kaymakamın mezarı” başlıklı yazısı ses getirdi. Yazı, 1915’te Lice’de kaymakamlık görevini sürdürdüğü yıllarda alınan ‘Tehcir’ kararının uygulanması sırasında, gerçekleştirilen katliamları ve yağmalamaları engellemeye çalışan ve öldürülen Kaymakam Hüseyin Nesimi’yi konu alıyordu.
Çeşitli kaynaklardan yola çıkarak yaşanılanları aktaran yazı, o dönemde devlet tarafından ‘Kaymakam’ı Ermeni çeteleri katletti’ şeklinde yayılan söylentinin yalan olduğunu ortaya çıkarıyor. Yüzlerce asılsız söylentiden sadece birisi olan bu olay kaymakamın oğlu tarafından şöyle aktarılıyor; “Dr. Reşit, görüşmek üzere babamı Diyarbakır’a davet etti. Lice ile Hani arasında tuzak kurmuş olan Çerkez Harun’un çetesinin tecavüzüyle şehit edildi. Çete, babamı şehit ettiği yerde gömdü. Dinsel tören de yapılmadı. Çerkez Harun müfrezesi yalnızca babamı değil, topyekûn hepimizi tasfiyede kararlıydılar. Annemin ve benim hayatımı güvenceye alan Atalay ailesini ve Remzi Akıncılar’ı (Kars defterdarı) rahmetle, minnetle, şükranla anarım.”
Mezarı yapılacak
Newroz kutlamaları sırasında Diyarbakır’da bulunan Oral Çalışlar, beraberinde Mıgırdıç Margosyan, Şeyhmus Diken, Ragıp Duran, Mahmut Özdemir ve Hasan Hayri Alkan’la birlikte kaymakamın mezar yerini görmeye gitti. Diyarbakır’a 70 kilometre uzaklıkta bulunan Kocaköy mevkiindeki mezara doğru hareket eden grup, çevredekiler tarafından halen “kaymakam mezarı” olarak bilinen yere ulaştıklarında orada tesadüfen bulunan bir çobanın yardımıyla mezarı buldular. Diyarbakır’dan döndükten sonra Oral Çalışlar, tanınan bir sol aydın olan Abidin Nesimi’nin oğullarına ulaştı. Dedelerinin mezarının bulunması sebebiyle çok heyecanlanan torun Nesimi’ler bu mezarı yaptırmak istediklerini Çalışlar’a belirttiler.
Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan Çalışlar; “Bu ülkenin tarihinde ‘tehcir’ bahanesiyle işlenen, cinayetlerin, katliamların, soykırımın müsebbibi olan Boğazlıyan Kaymakamı gibi kişilikler var. Ama biz Lice’de kaymakamlık görevi yaptığı sırada katliamlara engel olmaya çalışan Nesimi gibi vicdanlı insanların devamıyız” diyor ve ekliyor “ailesi mezarı yaptırmayı arzuluyor. Fakat bu mezarın yapılması bana göre aileye bırakılmamalı. Burası bir komisyon kurularak, kamuoyu oluşturularak bir anıt mezar haline getirilmeli. Ülkemizin 1915’le yüzleşmesi için Liceli Kaymakam Nesimi gibi örnekler çok büyük önem taşıyor”
Diyarbakır canisi Reşit
Yazısında alıntı yaptığı kaynaklarda yer alan, Dr. Reşit’in o dönemde Diyarbakır’da gizli bir görevle bulunduğu bilgisinin gerçekliği yansıtmadığını belirten Çalışlar, “Bundan önce Agos’ta Dr. Reşit’le ilgili ayrıntılı bilgiler içeren yazılar yayınlanmıştı. Radikal’de yayınlanan yazımda yer darlığı sebebiyle değinemediğim bir ayrıntıyı da paylaşmak isterim. Dr. Reşit o dönemde Diyarbakır’da gizli bir görevle bulunmuyordu. Devlet tarafından resmen görevlendirilmişti. Dr. Reşit Galip 1915’in baş faillerinden birisi olmuştur” dedi.
“Agos”, Sayı:791
Leave a Reply