Հայաստանի պատմության թանգարանի «Մայր աստվածություն. Անահիտից Մարիամ» ժամանակավոր ցուցադրության շրջանակում փետրվարի 25-ին Երևանում «Բազմադեմ Սատաղյան Անահիտը» խորագրով բանախոսությամբ հանդես եկավ Բրիտանական թանգարանի Հունաստանի և Հռոմի բաժնի ֆոնդապահ Թոմաս Հարիսոնը:
«Արմենպրես»-ի հաղորդմամբ՝ բանախոսությանը ներկա էր ՀՀ-ում Մեծ Բրիտանիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Ջոն Գալագերը։ Նա մեծ բավականություն է ստացել այն փաստից, որ Անահիտ աստվածուհու բրոնզե արձանին նվիրված աննախադեպ ցուցադրությունը մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել և տպավորիչ համարեց այն, որ ցուցադրության առաջին երկու ամսվա ընթացքում 12 հազար այցելու է այն դիտել։ Գալագերն ուրախ է, որ կարևոր ցուցանմուշը հայ-բրիտանական և երկու թանգարանների միջև հարաբերություններն առավել ամրապնդելու հնարավորություն է ստեղծել։
Դեսպանը բոլորին հորդորեց այցելել Հայաստանի պատմության թանգարան և բաց չթողնել բրոնզաձույլ արձանով հիանալու հնարավորությունը։
Բանախոսությունը սկսելիս Թոմաս Հարիսոնը խոստովանեց՝ ցուցադրությունն իրենց համար ևս կարևոր է. թեև հետազոտություն են իրականացրել, ինֆորմացիա կրող են, սակայն շատ բան են սովորում Հայաստանի հետ համագործակցության ընթացքում։
Անահիտ աստվածուհու բրոնզե արձանը Բրիտանական թանգարանում է հայտնվել 19-րդ դարում։ 1873 թվականի մայիսի 16-ին Բրիտանական թանգարանի Հունաստանի և Հռոմի բաժնի ղեկավար Չարլզ Նյուտոնը նամակ է գրում Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Ուիլիամ Գլադսթոնին։
Նա նամակում ասում է. «Իմ համոզմունքն այն է, որ նման ծախսերը, ինչպես Պերիկլեսի օրոք արվել են Աթենքում, երկար ժամանակ անց պտուղներ կտան այն սերունդներին, որոնք դրանք կատարել են։ Ինքս կարող եմ ասել, որ ամեն օր բրոնզե կիսանդրիին նայելու արտոնությունը նման է երկնային անսահման հաճույք ստանալուն ամբողջ կյանքի ընթացքում»։
«Նամակում խոսքը հենց Սատաղյան Անահիտի արձանի մասին է, որը շատ հաճախ համեմատել են Վեներայի հետ ու այն համարել որպես Վեներայի բրոնզե արձան։ 1873 թվականի փետրվարին Նյուտոնը ևս մեկ նամակ է գրում վարչապետին։ Նա նշում է՝ իր կարծիքով արձանը հունական մետաղագործության ամենահիասքանչ օրինակն է, որ երբևէ տեսել է։ Նյուտոնը շեշտում է, որ ցուցանմուշը գաղափարի գեղեցկությամբ և կատարման վարպետությամբ առավելագույնս արժանի է կանգնելու Պարթենոնի մարմարների կողքին»,-պատմեց Թոմաս Հարիսոնը։
Չարլզ Նյուտոնը չի դադարում գրել Ուիլիամ Գլադսթոնին և հերթական նամակում նշում է, որ բառեր չունի նկարագրելու այն հմայքը, որ ունի բրոնզե գլուխը։ «Նյուտոնի՝ արձանը ձեռք բերելուն ուղղված արշավը բավականին մեծ էր։ Նա հանրային ձայն է բարձրացնում, դիմում է նաև լրատվամիջոցներին՝ փորձելով ցույց տալ այն արժեքը, որն ունի ցուցանմուշը։ Ապշեցուցիչ է այն, որ Նյուտոնի համար արձանն անձնական նշանակություն ունեցող ցուցանմուշ էր։ Վարչապետին ուղղված վերջին նամակում նա շնորհակալություն է հայտնում ոչ պաշտոնական տոնով և, խոսելով ապագա սերունդների մասին, ցույց է տալիս, որ հետաքրքիր և շատ անձնական կապ ունի առարկայի հետ։ Իրականում միակ ջատագովը Չարլզ Նյուտոնը չէր, նրա հետ աշխատել է մասնագետների մի մեծ թիմ, պարզապես Նյուտոնն է աչքի ընկել, և արշավն այնքան մեծ աղմուկ է բարձրացրել, որ բրոնզաձույլ արձանը հայտնվել է կարևոր աշխատություններում, պարբերականներում, ամսագրերում, հայտնվել է նաև «Անտիկ արվեստի գլուխգործոցները» աշխատության մեջ, որում ընդգրկվել են 25 թանգարանների ուշագրավ նմուշներ»,-ընդգծեց Հարիսոնը։
Խոսելով արձանի շուրջ ստեղծված առեղծվածների, նրա պատկանելիության մասին՝ մասնագետն ասաց՝ հակված է այն կարծիքին, որ արձանը և՛ Անահիտն է, և՛ կարող է հելլենական կամ հունական աստվածուհի լինել, քանի որ այդ ժամանակաշրջանում հզոր մշակույթների միջև կապը շատ սերտ և երկարատև է եղել, ուստի հստակ տարանջատելը դժվար է, բայց ինքը մտածում է՝ արձանն Անահիտն է կամ Արտեմիսը, ոչ թե Աֆրոդիտեն։
Հայկական դիցարանի պտղաբերության և սիրո աստվածուհի Անահիտի հնագույն բրոնզե արձանի բնօրինակ հատվածները, որոնք ավելի քան մեկ դար ցուցադրվում են Բրիտանական թանգարանում, Հայաստանի պատմության թանգարան բերվեցին նախորդ տարվա սեպտեմբերին։ «Մայր աստվածություն. Անահիտից Մարիամ» խորագրով ցուցադրության պաշտոնական մեկնարկն ազդարարվեց Հայաստանի անկախության հռչակման 33-րդ տարեդարձի օրը։
Պատմական Հայաստանի տարածքում գտնված՝ Անահիտ դիցուհուն վերագրվող բրոնզե արձանի հատվածները՝ բրոնզաձույլ գլուխը և ձեռքը, ցուցադրության գլխավոր նմուշներն են, սակայն ցուցահանդեսի շրջանակում այցելուները կարող են ծանոթանալ նաև Հայաստանի պատմության թանգարանում պահվող մեկ տասնյակից ավելի ուշագրավ և հետաքրքիր առարկաների, որոնք նույնպես կրում են մայրության խորհուրդը: «Մայր աստվածություն. Անահիտից Մարիամ» ժամանակավոր ցուցադրությունն իրականացվում է Հայաստանի պատմության թանգարանի և Բրիտանական թանգարանի երկարատև համագործակցության արդյունքում։
Անահիտի բրոնզե քանդակը Հայաստանում կցուցադրվի մինչև 2025 թվականի մարտ:
Leave a Reply