Թուրքական «Թարաֆ» թերթում հրապարակվել է Թաներ Աքչամի` «Էրգենեքոնը և Հայոց ցեղասպանությունը» թեմայով հոդվածը, որտեղ քննության է առնվում Թուրքիայում գործունեություն ծավալած ահաբեկչական կազմակերպության` Էրգենեքոնի և Հայոց ցեղասպանության հարցի միջև առկա կապը: Հոդվածի հայերեն տարբերակը ներկայացվում է ստորև.
«Եթե այսօր կարողանում ենք Հայոց ցեղասպանության մասին բացեիբաց խոսել, ապա դրա կարևոր պատճառներից մեկը Վելի Քյուչուքի և նրա խմբի ձերբակալումն ու Էրգենեքոնի դատավարությունն է: Անշուշտ, դրան պետք է գումարել նաև Հրանտ Դինքի սպանությունն ու դրան տրված հասարակական արձագանքը: Սպանությունը և դրան տրված հասարակական արձագանքը հենց Էրգենեքոնի և Հայոց ցեղասպանության միջև առկա կապն է հուշում: Ուզում եմ հիշեցնել, որ Էրգենեքոնը միայն քաղաքական մի շարք սպանությունների իրականացմամբ հեղաշրջման համար հող նախապատրաստող ահաբեկչական կազմակերպություն չէր: Այն, միևնույն ժամանակ, մասսայականության ձգտող քաղաքական մի շարժում էր: Ցանկացած քաղաքական շարժում կենտրոնանում է մի քանի, իր համար կարևոր թեմաների շուրջ և շրջապատի կողմից ճանաչում ձեռք բերում` հենվելով իր համար հիմնական այդ թեմաների վրա: Այդ թեմաներին համապատասխան քաղաքական գործունեություն է սկսում և հիշվում այդ թեմաներով:
Էրգենեքոնը, որպես քաղաքական հոսանք, իր համար հիմնական թեմա էր ընտրել «Հայոց ցեղասպանության անհիմն պնդումները»: Դրա համար նախևառաջ ու՞մ դեմ պիտի պատերազմ վարեր: Իհարկե` քրիստոնյաների և Հրանտ Դինքի…
Ու՞մ պիտի ընտրեր իր համար որպես սիմվոլ: Իհարկե Հայոց ցեղասպանության ճարտարապետ Թալեաթ փաշային և բռնագաղթի ժամանակ գործած հանցանքների համար 1919-ին Ստամբուլում մահապատժի ենթարկված Բողազլըյանի գավառապետ Քեմալին:
Այդ նպատակով «Հայոց ցեղասպանությունը միջազգային սուտ է» կարգախոսի ներքո թշնամություն էին սերմանում ոչ միայն Թուրքիայում, այլ նաև Եվրոպայում բնակվող հայերի նկատմամբ: Հենց այդ պատճառով է հիմնվում «Թալեաթ փաշա» կոմիտեն: Այն 2005-ին` Լոզանում, 2006-ին` Լոզանում, 2007-ին` կրկին Լոզանում և Փարիզում «Թալեաթ փաշայի շարժում և քայլերթ» անվանման ներքո բողոքի ցույցեր է կազմակերպել Հայոց ցեղասպանության դեմ:
«Թալեաթ փաշայի» անվան կոմիտեի հիմնադիր անդամների մի զգալի մասը ձերբակալվել է Էրգենեքոնի դատավարության շրջանակում: Հարցաքննությունների ժամանակ կասկածյալներին ուղղված հարցերի զգալի հատվածն առնչվել է կոմիտեին և նրա գործունեությանը: Կոմիտեի` ձերբակալված գլխավոր քարտուղարի խոսքով, իրեն տրված 49 հարցից 17-ը վերաբերել են «Թալեաթ փաշայի» անվան կոմիտեին ու նրա գործունեությանը: Նա խոսքերով` «Էրգենեքոն ահաբեկչական կազմակերպության» անվան տակ իրականում իրեն հարցաքննել են կոմիտեի` «Հայոց ցեղասպանության անհիմն պնդումների» դեմ պայքարի մասին: Նա մասնավորապես ասել է. «Որևէ մեկ թող մյուսին չխաբի: Այստեղ պաշտոնապես և հրապարակավ հարցաքննվում է «Թալեաթ փաշայի» անվան կոմիտեի գործունեությունը: Առանց այդ էլ Էրգենեքոնի հարցաքննությունը հենց դա է:
Այսպես, օրինակ, Էրգենեքոնի առնչությամբ հրապարակված վճռում տեսնում ենք, որ կոմիտեի անդամները` Դողու Փերինչեքի և Ֆերիթ Իլսեվերի գլխավորությամբ, ծանր պատիժներ են ստացել:
Էրգենեքոնի և Հայոց ցեղասպանության միջև առկա կապը մեկ այլ մարդու` Վելի Քուչուքի կողմից նույնպես ներկայացվում է բոլորիս ուշադրությանը:
Ըստ Քյուչուքի` Էրգենեքոնի դատավարությունները նմանվում են 1919-ին Հայոց ցեղասպանության պատասխանատուների դեմ կատարվող իթթիհադականների դատավարությանը: Իսկ իր վիճակը նույնացնում է 1915-ին գործած մեղքերի համար մահվան դատապարտված Բողազլըյանի գավառապետ Քեմալի հետ:
Այսպես, օրինակ, Էրգենեքոնի մեկ այլ կարևոր քայլերից էր հանդիսանում Բողազլըյանի ղեկավար Քեմալի հիշատակին հավաքույթներ կազմակերպելը: Փերինչեքի, Քյուչուքի, Քերինչսիզի և խմբի մնացած անդամների ձերբակալմամբ այդ միջոցառումներին էլ վերջ դրվեց:
Էրգենեքոնի քաղաքական գործունեության և Հայոց ցեղասպանության միջև կապի վրա կենտրոնանալը հիրավի արժանի է ուշադրության: Ես շարունակելու եմ ուսումնասիրել այս թեման»:
Leave a Reply