Ցեղասպանությունը ոչ միայն իմ, այլև թուրք հասարակության խնդիրն է. Սալբի Ղազարյան

Թուրքական Bianet կայքը Սիվիլիթաս հիմնադրամի տնօրեն Սալբի Ղազարյանի հետ զրուցել է հիմնադրամի գործունեության, ինչպես նաև հայ–թուրքական հարաբերությունների մասին: Bianet-ի հոդվածը թարգմանաբար ներկայացված է ստորև:

Սիվիլիթաս հիմնադրամը ստեղծվել է 2008թ. Երևանում: Ուժեղ ժողովրդավարության  կառուցման նպատակով հիմնադրամը ձգտում է նպաստել քաղաքացիական հասարակության կայացմանը և այդ նպատակով զեկույցներ է հրապարակում ու հանրային բաց քննարկումներ կազմակերպում, հասարակության մեջ քննարկումներ հարուցում: Հիմնադրամի տնօրեն Սալբի Ղազարյանն ասում է. «Կարևորը հասարակությունների միջև զրույց, քննարկում սկսելն է»:

Ուժեղ ժողովրդավարության համար` ուժեղ քաղաքացիական հասարակություն

Որպես հետխորհրդային երկիր` Հայաստանում ուժեղ քաղաքացիական հասարակության ձևավորված ավանդույթ չկա, ուստի ստիպված ենք ամեն ինչ սկսել ամենասկզբից: Սիվիլիթասն այս նպատակով զեկույցներ է հրապարակում, հանրային քննարկումներ կազմակերպում, իսկ Civilnet.am-ը հիմնադրամի կարևոր մեդիա ծրագիրն է: Ունենք հայ-թուրքական ծրագրեր, իսկ մոտ ապագայում Վրաստանի հետ նոր ծրագիր ենք իրականացնելու:

Սիվիլիթասի ծրագրերից մեկն էլ  թուրքական «Անադոլու կուլտուր»-ի հետ համատեղ իրականացվող «Սարն ի վեր» ծրագիրն է:

«Սարն ի վեր»-ը անձնական փորձառության պատմությունների շարք է: Ծրագրի  շրջանակում հայ և թուրք նշանավոր մարդիկ խոսում են Ցեղասպանությանն առնչվող պատմական կամ քաղաքական բարդ խնդիրների մասին, որոնց առերեսվել են իրենց կյանքի ընթացքում: Ծրագրի մի ոտքը Ստամբուլում է, մյուսը` Երևանում և եվրոպական մայրաքաղաքներից մեկում: Ծրագրի շրջանակում դերասանուհի Արսինե Խանջյանը և փաստաբան, «Մեծ մայրս» գրքի հեղինակ Ֆեթհիյե Չեթինը հանդիպել են և ներկայացրել իրենց «սարն ի վեր» պատմությունը:

Իհարկե, շատ կարևոր են Հայաստանի և Թուրքիայի միջև իրականացվող բազմաթիվ ծրագրերը: Սակայն ծրագիրների մասնակից և իրազեկ մարդկանց թիվն ամենաշատը 500 կամ 1000 է: Սակայն, Արսինե Խանջյանի խոսքին հետևում է երեք թերթ և երեք հեռուստաընկերություն, իսկ Ֆեթհիյե Չեթինին հետևող հստակ զանգված կա:

Այդ պատճառով պետք է ավելի շատ հանրային դառնալ: Այս մարդիկ կողք կողքի նստում են, զրուցում և միմյանց լսում: Որոշ մտքերի հետ համաձայն են, որոշների հետ` ոչ, սակայն նրանք լսում են միմյանց: Նրանց հետևողներն էլ մտածում են, որ  հանդիպելով կարելի է երկխոսել. ծրագիրն ահա այս ընկալումն է ստեղծում:

Թուրքիայի հասարակությունն է փոփոխություն ցանկանում

Սալբի Ղազարյանն ավելացնում է, որ հայ-թուրքական ծրագրի շրջանակում հիմնադրամն իրականացնում է թուրքական մամուլում տեղ գտած լուրերի թարգմանություն:

Կարծում եմ, որ փոփոխությունները Թուրքիայում կյանքի կկոչվեն ոչ այնքան հայ, որքան թուրք հասարակության պահանջի ներքո: Սիվիլիթասը հենց այս ուղղությամբ է աշխատում: Այս տեսանկյունից Ֆեթհիյե Չեթինի օրինակը շատ կարևոր է: Թուրքիայում հազարավոր մարդկանց ծնողներն ու ազգականները հայ են: Նրանց օրինակին հետևելով` թուրք հասարակության շրջանում սեփական ազգականներին ճանաչելու փնտրտուք է սկսվում: Ցեղասպանության ճանաչումն արդեն միայն մեր պահանջը չէ:

Նոր հուշեր ստեղծելու համար պետք է սահմանը բացվի

«Ակօսի» խմբագրապետ Հրանտ Դինքի կորուստից հետո Թուրքիայում թե´ դրական, թե´ բացասական փոփոխություններ են կատարվել: Թուրքիայի հայերն իրենց ավելի համարձակ գործունեությամբ աշխատում են փաստել, որ Դինքի կորուստը չի եղել վասն ոչնչի:

Հայ-թուրքական հարաբերությունները չեն կարող զարգանալ միայն հասարակական կազմակերպությունների նախաձեռնությունների շնորհիվ, և անհրաժեշտ են երկու երկրների կառավարությունների համատեղ քայլերը:

Սահմանները պետք է բացվեն: Մեզանից բացի` ուրիշ տեղ փակ սահմանների օրինակ չկա: Սահմանները պետք է բացվեն, որ մարդիկ հին հուշերը նորով փոխարինեն: Սահմանների բացումից հետո արվելիք քայլերը, սոցիալ-մշակութային փոփոխությունները շատ ավելի հեշտ կարող են իրականացվել:

Սիվիլիթասում աշխատում է 60 մարդ, այդ թվում` 40-ը` Civilnet.am-ում: Աշխատակազմում, բացի հիմնական աշխատողներից, կան նաև կամավորներ:  Սալբի Ղազարյանն ասում է, որ աշխարհի բոլոր կողմերից կամավորների է սպասում:

http://civilnet.am