Գերմանիան կարող էր հեշտությամբ կասեցնել Հայոց ցեղասպանությունը. պատմաբան

Պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ գերմանական արխիվներն ուսումնասիրող Աշոտ Հայրունին, այսօր խոսելով «Հայոց մեծ եղեռնը գերմանաթուրքական դաշինքի համատեքստում» թեմայով մամուլի ասուլիսի ժամանակ, ասաց, որ մի շարք փաստերից կարելի է հետևություն անել, որ Գերմանիան կարող էր հեշտությամբ կասեցնել Հայոց ցեղասպանությունը, կամ եթե նույնիսկ այն արդեն սկսել էր, ապա կարող էր կանխել հայերի կոտորածները։

«Միանշանակ է, որ Գերմանիան կարող էր կանխել Հայոց ցեղասպանությունը, ինչո՞ւ չկանխեց, որովհետև պատերազմում իր միակ նպատակը հաղթելն էր, ինչ գնով ուզում էր դա լիներ։ Իրենց հետաքրքրում էր միայն հաղթելը»,– ասաց նա։
Նա նշեց, որ Գերմանիան Թուրքիայի դաշնակիցն էր, Գերմանիան Թուրքիայում միակ դիվանագիտորեն ներկա պետությունն էր, և գերմանացիներն ազատ էին թուրքերի հետ տեղեկություններ ունենալու և ընթերցելու առումով։ Նրանց տեղեկագրերը չէին ընթերցվում թուրքական գրաքննության մեքենաների կողմից։
«Վերջին շրջանում երբ հրապարակվեցին դիվանագիտական փաստաթղթեր, դրանք հնարավորություն տվեցին գտնել մի շարք հարցերի պատասխաններ Ցեղասպանության վերաբերյալ։ Խոսքը Ցեղասպանության համատեքստում Գերմանիայի ունեցած դերակատարության մասին է»,– ասաց նա՝ ավելացնելով, որ ներկայում առկա են մեծաքանակ փաստավավերագրական նյութեր, որոնք փաստում են, որ Գերմանիան պաշտոնապես չի կարող արդանալ։
Աշոտ Հայրունին ուշադրություն հրավիրեց երկու հանգամանքի վրա, որոնք, նրա խոսքով, ապացուցում են, որ Գերմանիան կարող էր կանխել Ցեղասպանությունը։
«Զմյուռնիայում, նաև Կ. Պոլսում, Մոսուլում, հայերը չտեղահանվեցին, ինչպես նաև չտեղահանվեցին Մոսուլ բերված Բաղդադի հայերը։ Պարզվում է, որ Զմյուռնիայի հայերի տեղահանությունն ու աքսորը տեղի չի ունեցել մի գերմանացի բարձրաստիճան պաշտոնյայի ինքնակամ արգելքով։ Գերմանացի մի զինվորական առանց Բեռլինին հարցնելու և իր սեփական ցանկությամբ արգելք է դնում, ինչն աննախադեպ է Հայոց ցեղասպանության պատմության մեջ»,–ներկայացրեց պատմաբանը։
Ըստ նրա՝ նույն իրավիճակն էր նաև Մոսուլի հայերին տեղահանելու հարցում։ Գերմանացի բարձրաստիճան զինվորական Ֆոնդեր Գոլդսը հրաժարվում է կատարել Էնվեր Փաշայի հրամանը։ Եվ երբ Էնվերը շարունակում է պնդել, որպեսզի կատարվի Մոսուլի հայերի տեղահանության հրամանը, այդ զինվորականը հրաժարական է տալիս, և Էնվերը ետ է կանգնում իր հրամանից։
Աշոտ Հայրունու խոսքով՝ գերմանացիներն այդ տեղահանումներն արգելեցին ռազմավարական նկատառումով, քանի որ այդ ժամանակ նշված շրջաններից հայերի տեղահանությունը պետք չէր նրանց։
«Եթե երկու զինվորական կարողացան դա անել` առանց իրենց վերադասի հրամանով, ապա ինչե՞ր կարող էր անել Գերմանիայի պետությունը», –նկատեց նա և ավելացրեց, որ Էնվերը լիովին հաշվի էր նստել այն հանգամանքի հետ, որ Գերմանիան կարող էր իր ձեռքը բռնել, և դրա համար փաստեր կան։

http://tert.am/am/news/2013/04/23/ashot-hayrouni/