«Ակօսի» հիմնադիրները խոսում են շաբաթաթերթի հիմնադրման պատմության մասին

«Ակօս» շաբաթաթերթի հիմնադիրները թերթի մասին պատմում են հետևյալը. «Ասացին` թերթ ենք հիմնելու: Խոսում էինք, թե ով է լինելու խմբագիրը, տերը, սակայն ոչ ոքի չէինք կարողանում գտնել: Վայրը վարձակալվել էր: Մի օր Հրանտը եկավ՝ ձեռքին փաստաթղթեր: Դասը լավ էր սերտել, ասաց. «Ես մենակ գլուխ կհանեմ»:

Հրանտի ընկերների կազմակերպած «Այստեղ ենք, աղբարի՛կ» միջոցառման շրջանակում «Ակօս» թերթի հիմնադիրները պատմեցին թերթի հիմնադրման պատմությունը:

Ծխախոտի պահեստի սրահում կազմակերպված զրույցի ժամանակ Սարգիս Սերոբյանը, Հարութ Օզերը, Հարութ Շեշեթյանը, Լուիզ Բաքըրը, Արուս Յումուլը և Աննա Թուրքայը պատմեցին «Ակօս» թերթի հիմնադրման պատմությունը. թերթն առաջին անգամ   լույս է տեսել 17 տարի առաջ ապրիլին` որպես Զատկի ավետիս:

Հրանտ դասը լավ էր սերտել

Լուիզ Բաքըր

Պատրիարքարանում մամլո կազմակերպություն էր հիմնվել: Հրանտը ռազմավարություն էր ընտրում, սակայն առաջին պլանում ոչ ոք չկար: Արքեպիսկոպոսի հետ մեկտեղ ասում էինք` «Ա՜խ, եթե մի թերթ ունենանք»: Անհրաժեշտ էր հասնել հայերեն չիմացող մեր մեծ համայնքին: Հայ համայնքը փակ էր ապրում: Անթալիայում մի քննարկում տեղի ունեցավ, որին մասնակցում էին նաև պատրիարք Մեսրոպ 2-դն ու Հրանտը: Շարունակաբար խոսում էր թերթի աշխատանքների մասին: Հրանտը մեզ հավաքեց: Ասացին, որ թերթ ենք հիմնելու: Ժողովները կա՛մ մեր տանն էին տեղի ունենում, կա՛մ էլ հավաքվում էինք որևէ սրճարանում: Խոսում էինք, թե ով է լինելու խմբագիրը, տերը, սակայն ոչ ոքի չէինք կարողանում գտնել: Մի վայր էր վարձակալվել: Ապրի՛ Աննան, նա բերեց մյուս ընկերներին, ովքեր մեզ աջակցություն ցուցաբերեցին: Մի օր Հրանտը եկավ՝ ձեռքին փաստաթղթեր: Դասը լավ էր սերտել, ասաց. «Ես մենակ գլուխ կհանեմ»:

Շատ սիրողական սկսեցինք

Աննա Թուրայ

Երբ աշխատում էի պատրիարքարանի մամլո հանձնաժողովում, իրոք, շատ դժվարին ժամանակներ էին: Թանսու Չիլլերը վարչապետ էր, իսկ Մեհմեդ Աղարը՝ Ներքին գործորի նախարար: Ամիսը մեկ լուրեր էին դուրս գալիս, թե  «Ափոն հայկական ծագում ունի»: Կարծես՝ փորձում էին քրդական և հայկական հարցը միասին լուծել: Այն ժամանակներն էին, երբ հայ բառն օգտագործվում էր որպես հայհոյանք: Մեսրոպ Սրբազանը մեզ հավաքեց: Ուզում էր ինչ-որ բան անել: Ես սիրողական մակարդակով զբաղվում էի գովազդով: Միակ բանը, որ գիտեի, մամլո ասուլիս կազմակերպելն էր: Մեսրոպ Սրբազանը ազդեցություն ուներ հավաքված մարդկանց վրա: Սկսեցինք մտածել, որ մամուլ է հարկավոր: Հրանտն այն ժամանակ շատ լուռ էր: Հրանտին հիշում եմ, երբ սկսեց թերթ հիմնելու մասին խոսել: Մեզանից և ոչ մեկը ի վիճակի չէր թերթում աշխատելու: Երբ Հրանտին ասացի` «Կարո՞ղ ես միայնակ գլուխ բերել», ասաց` «Կարող եմ»: Նա մի օր ինձ սրճարան հրավիրեց, որտեղ 4-5 ժամ խոսեցինք: Այս գործն այնքան երեխայական, այնքան սիրողական սկսեցինք, որ անգամ չխոսեցինք, թե այս թերթի հրատարակման քաղաքականությունը որն է, ով ինչ է անելու: Այս թերթի համար յուրաքանչյուրը պատրաստ էր կրել իր բեռը: Բոլորիս վախեցնում էր Հրանտի ձախակողմյան անցյալը: Սկզբում նա մտածում էր, որ դա դժվարացնելու է իրավիճակը: Չէր ուզում օգտագործել իր անունը: Նրան աջակցեցինք: Հայ համայնքի շահերի համար անելու էինք այն, ինչ անհրաժեշտ էր: Հրանտն ուզում էր օրաթերթ լույս ընծայել: Այդ ժամանակ հայկական մամուլը 4 էջ էր հրատարակում` թարգմանաբար: Ընդհանրապես զարգացումներին հետևում էինք երկու շաբաթ հետո: Հրանտը շաբաթաթերթ էր ուզում: Մտքում մեծ ֆորմատի թերթն էր: Պնդեցինք, որ մեր ուժը օրաթերթի համար բավարար չէ: Շատ արագ համոզվեց: Պայմանավորվեցինք շաբաթաթերթ հրատարակել: Սկսեցինք աշխատանքները: Մտածում էինք, թե ինչպես ենք ստեղծելու 8 էջանոց թերթ: Մակետներ սարքեցինք: 8 էջ թուրքերեն, 2 էջ էլ հայերեն պատրաստեցինք: Ասացինք, որ Ումիթ Քվանչը կկատարի: Քվանչն էլ, Հրանտն էլ աշխարհի ամենաբարդ մարդիկ էին: Հրանտը չխառնվեց: Մի կիրակի օր գնացինք Քվանչի մոտ: Անմիջապես համաձայնեց: Մեկ շաբաթ անց թերթը պատրաստեց: Ումիթը երկնագույն լոգո էր պատրաստել, որը ոչ մեկս չհավանեց: Սարքեցինք կարմիր: Շատ էլ լավ արեցինք: Վառ կարմիր էր: Մեր գրասենյակը շատ վատն էր` մի շատ անմխիթար շենքում: Սեղան, աթոռ չկար: Անհավատալի դատարկություն էր: Լուիզի մահացած պաշտպանյալի տնից մի սեղան բերեցինք: Շատ տգեղ սեղան էր: Գրասենյակում նույնիսկ ջեռուցման համակարգ չկար:    

Երեք թուրք նստած հայկական թերթ են պատրաստում

Հարություն Շեշեթյան

Հրանտը մի օր զանգեց և ասաց. «Տղա՛ս, Դոլափդերեում տեղ եմ գտել, եկ»: Քարտուղար ընդունեցինք: Լվացարան, պետքարան չկար: Թեյը պատրաստում էինք մեկանգամյա օգտագործման համար նախատեսված թեյի տոպրակներով: Մի օր գործից հետո այնտեղ մտա: Գետնին թղթեր էին, Ումիթ Քվանչն ու երկու հոգի, որոնց չէի ճանաչում (թուրք էին), գետնին կռացած` հայկական թերթ էին պատրաստում:

Հրանտն ու Աննան նախապես պայմանավորվել էին: Մինչև գրասենյակ վարձակալելը` ժողովների համար հավաքվում էինք Լուիզենց տանը:

Ամենահեռուն նրա տունն էր, սակայն մենք նրա տուն էինք գնում: Մտածում էինք, թե թերթի անունն ինչ է լինելու: Լուիզի տանը Ռուբեն Մաշոյան կար: Մեզ հետ որևէ կապ չուներ: Թերթի գործերին չէր խառնվում, սակայն տանը մեզ լսում էր: Ասաց` թող «Ակօս» լինի, թուրքերեն էլ, հայերեն էլ նույն բառն է: Հավանեցինք: Այնուհետև զրո համարը պատրաստեցինք: Որոշեցինք առաջին համարը լույս ընծայել Զատկին, որպեսզի մեծ արձագանք ունենա: Թերթը դեռևս լրագրող, նկարիչ չուներ: Ոչինչ չուներ:

Աննա Թուրայ

Ես ասացի, որ չենք հասցնի, 6 ամիս է հարկավոր: Հարութը ստիպեց, ասաց, որ Զատկին մեծ արձագանք կստանա: Այդպես էլ վարվեցինք: Զրո համարը 6 հազար օրինակով տպեցինք: Բաժանորդագրություն սկսեցինք:

Ինչու՞ «Ակօսը» հավաքվեց

Սարգիս Սերոբյան

Մի օր Հրանտը եկավ իմ կրպակ և հարցրեց. «Թերթ ենք հրատարակում, կգա՞ս»: Ես էլ ընդունեցի: Ըստ էության ոչինչ էլ չհարցրեցի: Թոշակի էի անցել: Սրճարանում նստած` թերթ էի կարդում: 30 տարի կարդացել եմ ձեր «Ջումհուրիյեթ» թերթը, արդեն 30 տարի է չեմ կարդում: Ոչ մի բանի մասին չպայմանավորվեցինք: Մենակ Աննան էր լրագրող: Չորեքշաբթի օրերին գալիս էր, ասում՝ «այս չի եղել, այն չի եղել», վեի էինք բռնվում: Նաև Երվանդ Գոբելյան կար: Գալիս էր, առանց որևէ մեկին նեղացնելու` նստում, հայերեն էջերը ծայրից ծայր կարդում: Նախակրթարան էր ավարտել, սակայն մինչ այդ ժամանակի հայերեն թերթերին հայերենը նա էր սովորեցրել: Սեպտեմբերի 6-7-ի մասին սկսեցինք գրել: «Երբեմն» խորագրով սյունակ ունեինք: Այսօր «Արաս» հրատարակչության հրատարակած «Հայերն Օսմանյան կայսրությունում» գիրքն այն ժամանակ սյունակ սարքեցինք: «Սեպտեմբերի 6-ը» հոդվածից հետո թերթը հավաքեցին: Եկան թերթի խմբագրատուն: Թերթերը տվեցինք: 100 օրինակ առանձնացրել էինք նրանց համար: Բացեցին, նայեցին թերթը: «Երբեմն» սյունակն էր: Հարցրին,թե դա ինչ է, ինչ եք այստեղ ուզում ասել: Պարզ էր, որ պատճառը «Սեպտեմբերի 6-ը» հոդվածն էր: Մենք թերթի այս սյունակով մարդկանց օգնեցինք` գտնելու իրենց բարեկամներին: Սկսեցինք գտնել մարդկանց գյուղերի իսկական անունները: Վերածվեց մի դպրոցի, որի դռները բոլորի առջև բաց էին:

Երկու հատվածն էլ փոխվեց

Հարութ Օզեր

Լրագրության վերաբերյալ մեր հետաքրքրությունը լոկ թերթ կարդալով էր: Մի վայրկյանում նստեցինք և սկսեցինք թերթ հրատարակել: Թերթի փոխադրման աշխատանք, ցրման և նման այլ աշխատանքներ: Անհրաժեշտ էր մեր համայնքում հավասարակշռություն ստեղծել: Տաբու էր հաստատությունների խնդիրներից խոսելը: Ոչ ոք չէր գրում, որպեսզի արձագանք չստանա: Հրանտն սկսեց գրել դրանց մասին: Երեկոյան մեքենաներով թերթը բաժանում էինք տնետուն: Գրեթե ամեն գիշեր պարեկներն ստուգում էին: Ասում էինք՝ մենք լրագրող ենք: Ումիթը մեզ համար լրագրողի քարտ պատրաստեց, որը, երբ նրանց ցույց տվեցինք ասացին` պահեք դրանք:

Արուս Յումուլ

Ամենածույլիկը ես էի: Որոշեցին, որ Տիրան Բաքըրը տպագրության հարցերով տնօրեն է լինելու: Հրանտն ասաց. «Ըստ էության` դու մշտապես որսի ես գնում, եթե մի բան լինի, ոչ ոք քեզ չի գտնի»: Նա էլ համաձայնեց: «Ակօսի» շնորհիվ լայն հասարակությունը հայերին սկսեց ընդունել ոչ թե որպես թշնամի, այլ` որպես մարդ: Հայ համայնքի վրա մեծ ազդեցություն ունեցավ: Համայնքը, որը սովորել էր մեծ լռությանը, հունվարի 19-ին սկսեց քայլել Հրանտի թողած ուղով: Այս հողերում հայերի պատմությունը թուրքերի ու մուսուլմանների պատմությունն է: Հրանտի շնորհիվ երկու հատվածն էլ փոխվեց: Հրանտի շնորհիվ եղան բաներ, որոնք ասում էին, թե ընդհանրապես չի լինի:

http://agos.com.tr/haber.php?seo=kurucularinin-agzindan-agosun-oykusu&haberid=4015

Թարգմանեց Անահիտ Քարտաշյանը

Akunq.net