Այսօր` հունվարի 19-ին, լրանում է Ստամբուլի հայկական «Ակօս» թերթի նախկին գլխավոր խմբագիր Հրանտ Դինքի սպանության 6 տարին: Նա Թուրքիայի ամենահայտնի հայերից մեկն էր, ու թեեւ նրա հասցեին հնչած բազմաթիվ սպառնալիքներին` նա միշտ մնում էր հանգիստ ու հավասարակշռված:
Հանդես գալով մի շարք ժողովրդավարական պլատֆորմներում ու հասարակական կազմակերպություններում` Դինքն ընդգծում էր Թուրքիայի ժողովրդավարացման անհրաժեշտությունը, խոսում խոսքի ազատության, Թուրքիայում մարդու, ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների մասին: Նա հայերի ու թուրքերի միջեւ շատ կարեւոր քարոզիչ էր եւ հավատում էր, որ հայ համայնքը հնարավորություն կունենա Թուրքիայում ապրել ազատ եւ չենթարկվել պատմական ճնշումների:
2007 թ. հունվարի 19-ին Հրանտ Դինքն սպանվել է Ստամբուլում` իր խմբագրած «Ակօս» թերթի խմբագրատան շենքի դիմաց: Մինչ սպանությունը նա իր հրապարակումներում հայտնում էր, որ իր հասցեին սպառնալիքները հաճախակի են դարձել: Բացի այդ, նա բողոքում էր, թե ոստիկանությունը հրաժարվել է պաշտպանել իրեն հնարավոր մահափորձից:
Դինքի սպանության գործը բացահայտելու համար միջազգային մի շարք կառույցներ բազմաթիվ անգամ կոչ են արել թուրքական իշխանություններին՝ ապահովել անաչառ քննություն։ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը 2010 թ. սեպտեմբերին մեղավոր ճանաչեց Թուրքիային՝ Հրանտ Դինքին չպաշտպանելու համար, չնայած որ հետաքննության ընթացքում պարզ էր դարձել, որ թե’ ժանդարմերիան, թե’ ոստիկանությունը տեղյակ են եղել նրա դեմ նախապատրաստվող սպանությանը։
Դինքի գործով սկսված շոու դատավարությունն ունեցավ ամոթալի ավարտ։ Այդպես էլ հայտնի չդարձան սպանության պատվիրատուները, չուսումնասիրվեցին դատարան ներկայացված մի շարք փաստեր եւ վկայություններ։ 2011 թ. հունվարի 17-ին տեղի ունեցած 25-րդ դատավարության ժամանակ դատարանն ազատ արձակեց սպանության կազմակերպման մեջ գլխավոր կասկածյալներից Էրհան Թունջելին։ Դատարանը միայն դատապարտեց սպանության գործիք հանդիսացած Օգյուն Սամասթին՝ 22 տարի 10 ամիս ազատազրկման, իսկ սպանության ուղղորդման մեջ մեղադրվող Յասին Հայալին՝ ցմահ ազատազրկման։ Դատական շոուի զավեշտներից մեկն էլ այն էր, որ դատավճիռ կայացնելուց հետո հաջորդ օրը պարզվեց, որ Դինքի սպանության գործով 19 մեղադրյալներից 18-ի նկատմամբ է որոշում կայացվել։ Դատարանը մոռացել էր մի 19-րդ մեղադրյալի նկատմամբ որոշում կայացրել։
Թուրքիայում դատարանի այս որոշումն ընդունվեց մեծ դժգոհությամբ։ Դատարանի կողմից վճիռ կայացնելուց հետո դատարանի մոտ հավաքված հազարավոր մարդիկ սկսեցին բողոքել կայացված անարդար վճռի դեմ եւ երթով շարժվեցին դեպի «Ակօս»-ի խմբագրություն։
Դատավճռի հետ կապված Թուրքիայի մշակույթի նախարարը նշեց, թե այն վտանգավոր զարգացում էր։ Նախագահ Գյուլը շեշտեց, որ տեսնում է հասարակության դժգոհությունը, արդարադատության նախարարը փորձեց հանգստացել հասարակությանը՝ նշելով, թե դատական գործընթացը չի ավարտվել, եւ դեռ կա բողոքարկման փուլ։ Թուրքիայի գլխավոր ընդդիմադիր Ժողովրդահանրապետական կուսակցության առաջնորդ Քեմալ Քըլըչդարօղլուն քննադատեց վճիռը՝ ասելով, թե սա էր Էրդողանի արդարադատությունը։
Զավեշտալի է, սակայն Դինքի սպանության գործով ամոթալի վճիռը կայացրած դատարանի նախագահը հայտարարեց, թե կայացված վճիռը եւս իր սրտով չէ։
Դատարանի վճռից անցել է մեկ տարի, սակայն բողոքարկման փուլը եւս դանդաղ է ընթանում, միայն վերջերս Վճռաբեկ դատախազությունը հայտարարեց, թե Դինքի սպանության մեջ կա հանցախումբ՝ պահանջելով վերանայել կայացված վճիռը։
Այս ամբողջ ընթացքում Դինքի սպանության հետ կապ ունեցող եւ սպանության բացահայտումը կոծկած զինվորականների, ոստիկանների, պետական ծառայողների, դատավորների ու դատախազների պաշտոնը բարձրացվել է։
Այսօր՝ հունվարի 19-ին, Ստամբուլում Հրանտ Դինքի մահվան 6-տարելիցի կապակցությամբ մի շարք կազմակերպություններ նախաձեռնել են սգո եւ բողոքի միջոցառումներ։
Անդրանիկ Իսպիրյան
Leave a Reply