Յուշեր٫ վկայութիւններ

Թեհլիրյանի դատավարությունը. առասպելներ եւ նոր փաստեր

Գոհար Նալբանդյան «Հատուկ գործ»-ի իրականացրած ամենահնչեղ գործողությունը դարձավ Թալեաթ փաշային մահապատժի ենթարկելը: Պատճառը ոչ միայն Հայոց ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպչի տապալումն էր, այլեւ այն, որ Սողոմոն Թեհլիրյանի դատավարության շնորհիվ ողջ աշխարհը սկսեց խոսել 1915-ին թուրքերի կողմից կազմակերպած հայերի տեղահանության ու կոտորածների մասին: Առաջին ցուցմունքը հերքվում է Ոստիկանությունը Թեհլիրյանին ձերբակալում է 1921 թվականի մարտի 15-ին: Հարցաքննությունը տեւում…

Գառնիկ Բանեանի եւ Հալիտէ Էտիպի յուշերէն՝ Այնթուրայի որբանոցին մասին

Ա.Ա. Հայոց Ցեղասպանութեան օրերուն Լիբանանի Այնթուրա աւանին մէջ ստեղծուած համանուն որբանոցը՝ Այնթուրայի որբանոցը, որուն կառոյցը կը պատկանէր Ֆրանսիսքան կրօնաւորներուն, իթթիհատի պարագլուխներէն՝ Ճեմալի կողմէ վերածուեցաւ թրքացման դժողային հաստատութեան մը, որուն մէջ ամբողջ չորս տարի, հինգէն մինչեւ ինը տարեկան, ապրեցաւ եւ տառապեցաւ վաստակաշատ ուսուցիչ Գառնիկ Բանեան: 1992-ին Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան տպարանէն  լոյս տեսած իր յուշերուն մէջ,…

1915-ը վերապրելու մի արտասովոր պատմություն. Միշել Թարիք էլ Դունյա

Ֆերիդ Յուհաննա Թեքբաշ 1915 թ․ աքսորվածների ու զոհվածների անունից եմ գրում։ Այս ընտանեկան դառը պատմությունը վաղուց էի ուզում գրի առնել։ Անկախ նրանից, թե մենք Անթաքիայի ուղղափառ ենք, հայ, ասորի, հրեա, քաղդեացի, հույն, եզդի, ալևի թե սուննի, մենք կորցրել ենք մեր ժողովրդին, մեր ընտանիքներին, և կիսում ենք ընդհանուր ցավը: Նման ցավին դիմանալ կարողանալու համար հարկավոր է,…

Մի որբի պատմություն. ինչո՞ւ Ղևոնդ պապը չէր սիրում պատմել որբանոցի մասին

Հայոց ցեղասպանությունից հետո Ամերկոմի որբանոցները շատ որբերի համար փրկության միակ ապաստարաններն էին: Շատերի ճակատագրերը հենց այս որբանոցները «գրեցին»: Արմենուհի Մխոյան, Sputnik Արմենիա 1910 թվականին ծնված Ղևոնդ Էլբակյանի համար որբանոցը փրկության օղակ էր, բայց նաև դրանք իր կյանքի այն տարիներն էին, որոնց մասին խոսել չէր սիրում: Ղևոնդ Էլբակյանի դուստրը՝ Սուսաննան , անկեղծանում է՝ հայրը  երբեք չէր…

«Մուշից մի բուռ հող կբերեք…». Մխո պապի ցանկությունը դեռ չի կատարվել

Մխոն ու Շուշանը մնացել են գյուղում: Մնացել են, բայց «գաղթական» բառն էլ սրտերում է մնացել դաջվածքի պես: Եթե անգամ այդ մասին փորձել են մոռանալ, համագյուղացիները չեն թողել, միշտ երեսով են տվել՝ գաղթակա՛ն: Արմենուհի Մխոյան, Sputnik. Անիին այսօր էլ հանգիստ չեն տալիս Մուշից գաղթած Մխո պապի մասին հիշողությունները, որոնք հորից է լսել: Անի Միրաքյան © Sputnik…

107 տարեկան արժանթինահայ վերապրող Ովսաննա Չիլինկիրեան Հանին. երազ է՞ր, թէ՞ տեսիլք…

ԲԺԻՇԿ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ 2005-ի ապրիլ 18-ին, որ կը զուգադիպէր ծննդեանս տարեդարձին, ախտաճանաչուեցայ  լայնաղիի մեծ քաղցկեղով: Անիկա շտապ վիրահատուեցաւ նոյն օրը գիշերով: Վիրահատութիւնը կատարուեցաւ Մոնրէալի Ժան Թալոն հիւանդանոցին մէջ, բժիշկ Նեսիպ Խուրիի ձեռքով: Ան 1973-ին եղած էր իմ աշակերտներէս մէկը` Պէյրութի ամերիկեան հիւանդանոցի քիթ-կոկորդ-ականջ բաժանմունքին մէջ: Այս ուռը լայնաղիի տեղական ուռ մըն էր, տարածուած չէր մարմնի…

«Վրեժի ֆոնդ»-ի գաղտնի ղեկավար Ահարոն Սաչակլյանը. «Կարող էի ավելին անել»

Գոհար Նալբանդյան «Հատուկ գործ»-ի փաստացի ղեկավարները երեքն էին՝ Արմեն Գարո, Շահան Նաթալի եւ Ահարոն Սաչակլյան: Այս երրորդ կարեւոր դեմքի «Նեմեսիս»-ի անդամ լինելու մասին հայտնի է դարձել միայն 1990-ին, նրա մահից տարիներ անց: «Հատուկ գործ» շարքի այս հոդվածի համար զրուցել ենք Սաչակլյանի թոռ՝ Մարիան Մեսրոբյան-ՄաքՔարդիի հետ: Պրոֆեսոր Մեսրոբյան-ՄաքՔարդին Իթաքայի քոլեջի գրական բաժնի ղեկավարն է, Ամհերսթի Մասաչուսեթսի…

Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների վկայություններն արդեն հասանելի են Երևանում

Հայոց ցեղասպանության բանավոր պատմության հավաքածուն, որը Զորյան ինստիտուտի ամենահին եւ մշտապես արդիականացվող նախագծերից մեկն է, փոխանցվել է ՀԲԸՄ Փափազյան գրադարանում գտնվող Զորյան ինստիտուտ – Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի (ՀԱՀ) Բանավոր պատմության կենտրոնին: Ինչպես «Արմենպրես»-ը տեղեկանում է «Հայաստանի Զորյան ինստիտուտ»հետազոտությունների եւ զարգացման միջազգային հիմնադրամի տարածած հաղորդագրությունից, ժողովածուն ներառում է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած հայերի ավելի քան 750 հարցազրույց, որոնք…

Սուրբ Զատկի յուշեր

«Ակօս» բառ մը, որուն հանդիպած էինք հայաստա­նեան եր­գի մը բա­ռերուն մէջ։ «Ակօս, ակօս բա­ժանենք, կոլ­խո­զի հունտը ցա­նենք։ 1970-ական տա­րեթի­ւերն են։ Կարգ մը ըն­կերներ խրտչե­ցան կոլ­խոզ բա­ռէն եւ այդ հա­տուա­ծը փո­խեցին մեր ար­տի ըսե­լով։ Հե­տաքրքրու­թեամբ իմա­ցած եղանք ակօս բա­ռի նշա­նակու­թիւնը։ Աւե­լի քան քա­ռորդ դար անց, երբ պատ­րաստու­թիւններ կը կա­տարո­ւէին նոր հրա­տարա­կելի թրքա­լեզու հայ­կա­կան թեր­թի մը հրա­պարակ­ման…

Փօ գետի կարապը

Ն.Ք. Այս շա­­­բաթ Լոս Ան­­­ճե­­­­­­­լըսաբ­­­նակ Գա­­­զեան ըն­­­տա­­­­­­­նիքի խնդրան­­­քով թարգմա­­­նեցի իրենց մեծ­­­մօր, Թօ­­­րինօ քա­­­ղաքի հայ­­­կա­­­­­­­կան որ­­­բա­­­­­­­նոցի սա­­­նու­­­հի, Սրբու­­­հի Գա­­­զեանի (ծննդեան մա­­­կանուն) 56 հա­­­յերէն եւ հա­­­յատառ-թրքե­­­րէն նա­­­մակ­­­նե­­­­­­­րը (գրած եւ ստա­­­ցած)։ Նա­­­մակ­­­նե­­­­­­­րէն մէկ հա­­­տը կը նկա­­­րագ­­­րէր Փօ գե­­­տի վրայ բա­­­ցուած հա­­­մաշ­­­խարհա­­­յին ցու­­­ցա­­­­­­­հան­­­դէ­­­­­­­սը եւ որ­­­բուհի­­­ներու այ­­­ցե­­­­­­­լու­­­թիւնը այդ պատ­­­մա­­­­­­­կան ցու­­­ցա­­­­­­­հան­­­դէ­­­­­­­սին։ Ըն­­­տա­­­­­­­նիքի ար­­­տօ­­­­­­­նու­­­թեամբ մանր պատ­­­մուած­­­քի վե­­­րածե­­­ցի այդ հե­­­տաքրքրա­­­կան օրը, հարստաց­­­նե­­­­­­­լով զայն,…