Յ. Պալեան Գրախօսելու միտում չունին այս տողերը: Կը փափաքիմ, որ իրաւազրկուած եւ իրաւազրկուող ժողովուրդի զաւակները գիտակցութիւն նուաճեն համացանցային անմիջական հազիւ փայլած եւ անմիջապէս մարող-մոռցուող տեղեկութիւններէն անդին այլ հարստացում ունենան: Երեւանի պետական համալսարանի գեղատիպ հրատարակութիւն գիրք մը, «Համշէնը հայկական ձեռագրերում», հեղինակ՝ Լուսինէ Սահակեան: Մամուլը անդրադարձաւ գիրքի ներկայացման, որ տեղի ունեցաւ 18 Մարտ 2019ին, Հայաստանի պետական համալսարանի…
Օզհան Օզթուրք Ըստ պատմական աղբյուրների` Համշենը մոտ 1486 թ․ գտնվել է համապատասխանաբար Բյուզանդական, ապա Տրապիզոնի կայսրությունների տիրապետության տակ։ Ըստ Բրիերի ու Վինֆիելդի` այն գոյություն է ունեցել որպես ֆեոդալիստական անկախ միավոր։ 1486 թ․ թվագրվող մի արձանագրության մեջ նշվում են Համշենի ֆեոդալ Նիշլի Քարաջայի ու զորքերի հրամանատար Իսմայիլ Բոսնայի անունները, իսկ 1515 թ․ խոսք է գնում Hamşen-i…
Ուսումնասիրող Էրոլ Քեթենջիի` Ստամբուլում գտնվող Վարչապետարանի օսմանյան արխիվում հայտնաբերած երկու փաստաթղթեր խիստ կարևոր տեղեկություններ են պարունակում Համշենի և համշենահայության վերաբերյալ: Փաստաթղթերից առաջինը գրվել է 1913 թ. հունիսի 1-ին: Տվյալ ժամանակաշրջանի օսմանյան գլխավոր շտաբի կողմից Ներքին գործերի նախարարությանը հղված սույն փաստաթղթում նշվում է, որ Համշենի շրջանում տեղ գտած որոշ գյուղերի բնակիչները, գյուղեր, որոնց անվանումները մեկ առ…
Մահիր Օզքան (Հոդվածը լույս է տեսել «Սև ծովի կորսված ինքնությունը» գրքում, որը հրատարակել է «Իլեթիշիմ» հրատարակչությունը 2014 թ. հուլիսին Ուղուր Բիրյոլի խմբագրությամբ) Չնայած ընդհանուր անցյալին՝ մուսուլման և քիստոնյա համշենցի* համայնքների՝ համշենցու ինքնության հետ ունեցած հարաբերությունները կարծես տարբեր հունով են ընթացել: Կարելի է ասել՝ այս տարբերությունը ծագում է կրոնական ինքնության ընկալման ազդեցությունից: Թեև համշենահայերեն խոսող մուսուլման…
Մահիր Օզքան Պատմական, աշխարհագրական և մշակութային ասպեկտներից ելնելով՝ համշենական ինքնությունը հնարավոր է հասկանալ միայն հայկական և թուրքական ինքնությունների համատեքստում: Անկասկած, ամենակարևոր պատճառը կրոնական, լեզվական և մշակությաին ապաինտեգրումն է, որը համշենցիներն ապրել կամ էլ ստիպված են եղել ապրել: Խոսքը գնում է մարդկանց մասին, ովքեր այսօր իրենց համարում են հայկական, թուրքական, համշենցու, քրիստոնեական, իսլամական, աթեիստի և այլ…
Այսօր համշենցիների մեծամասնությունը ժխտում է, որ հայ է: Շրջանում կիրառվող տեղանուններից մինչև առօրյա կյանքում գործածվող առարկաների անունները հայերեն են: Շարունակվում են այնպիսի հայկական ավանդույթներ, ինչպիսիք են Վարդավառը, Հոդոչը: Ուղուր Բիրյոլ** Համշենը տեղանուն է, որը տրվել է այսօր Ռիզեի Չամլըհեմշին, Փազարհեմշին և Արդվինի Քեմալփաշայում գտնվող Համշեն տեղանվանն ու այնտեղ ապրողներին: Համշենը/համշենականությունը ներկայացնում է համատեղ մշակույթ և…
Լուսինե Սահակյան Ժամանակակից թուրք պատմագիտությունը մշակել է բացարձակ ապագիտական դիրքորոշումներ Հայաստանի և հայ ժողովրդի պատմության նկատմամբ, որոնցից չի խուսափել նաև հայոց Համշեն գավառի պատմությունը: Մասնավորապես, թուրք աղբյուրագետները, ժամանակակից թուրքերենի վերածելով Համշենի և հարակից շրջանների օսմանյան աշխարհագիր մատյանները, ապա դրանք քաղվածաբար հրապարակելով և խեղաթյուրման ավանդական զինանոցն օգտագործելով, աղավաղում են Համշենի պատմությունը, պատմական ժողովրդագրությունը և տեղանունները: Համշենի…
Վերջերս ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտը հրապարակել է բանասիրական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, թուրքագետ Լուսինե Սահակյանի «Համշենի մանրատեղանունները» վերնագրով արժեքավոր աշխատությունը (հայերեն, ռուսերեն և թուրքերեն): Այն նվիրված է Թուրքիայի Ռիզեի նահանգի Համշենի, Չամլըհեմշինի (Ստորին Վիժե), Արտաշենի գավառների համշենցիների խոսակցական թուրքերենում այսօր էլ գործածվող հայկական մանրատեղանունների քննությանը։ Գրքում առաջին անգամ գիտական շրջանառության մեջ դրվող բազմաթիվ մանրատեղանուններ հեղինակը գրառել…
Լուսինե Սահակյան Բանասիրական. գիտ. թեկնածու թուրքագետ Շնորհակալություն ենք հայտնում մեզ հյուրընկալող համշենցի բարեկամներ Քեմալ Նաբի Ունալին, Ստամբուլի «Վովա» երաժշտախմբի ղեկավար, երգիչ Հիքմեթ Աքչիչեքին, ինչպես նաև Քիթո (Գիթո) արոտավայրի «Քոչիրա» հյուրատան տեր, լուսանկարիչ Սերհան Փիրփիրին՝ մեզ Եղնովիտի Խաչիքար եկեղեցու ավերակներն ուղեկցելու համար։ 2011թ. ամռանը ևս բարբառագիտական և ժողովրդագրական հետազոտություններ կատարելու նպատակով այցելեցինք Ռիզեի նահանգի Չամլըհեմշին գավառ…
Լուսինե Սահակյան բանասիրական գիտ. թեկնածու, դոցենտ, ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտի օսմանագիտական բաժնի ղեկավար Ուղևորություն Թուրքիայի Արդվինի և Ռիզեի նահանգների համշենցիների բնակավայրեր 2010թ. հուլիսին մի փոքր խմբով[1] այցելեցինք Թուրքիայի Արդվինի և Ռիզեի նահանգների համշենցիների բնակավայրերը։ Կարճ ժամանակամիջոցում հնարավորություն ունեցանք որոշակի դաշտային աշխատանք կատարել Արդվինի նահանգի Խոփայի (Հոփա) գավառի Քեմալփաշայի (նախկին Մաքրիյալ) ենթաշրջանի համշեն-ցիների միջավայրում։ Նրանց նախնիները…
