Հայկական 6 վիլայեթները 1995 թ. մայիսյան բարեփոխումների շրջանում Հայաստանի արեւմտյան հատվածի պայմանական անվանումը: Շրջանառության մեջ է մտել 367 – ից հետո, երբ Մեծ Հայքի թագավորությունը բաժանվել է Սասանյան Պարսկաստանի եւ Հռոմեական կայսրության միջեւ: Հետագայում Արևելյան Հռոմեական կամ Բյուզանդական կայսրության (ըստ հայկական աղբյուրների` Հունաց թագավորության) կազմավորումից հետո այն կոչվել է նաև բյուզանդական Հայաստան: Փոքր Հայքը (ընդգրկում…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ԲԻԹԼԻՍԻ ՆԱՀԱՆԳ
ԲԻԹԼԻՍԻ ՆԱՀԱՆԳ, Բաղեշի նահանգ. Օսմանյան Կայսրության վարչատարածքային միավոր Արևմտյան Հայաստանում`Բիթլիս (Բաղեշ) կենտրոնով: Ստեղծվել է 1879-80թթ.: Ընդգրկում է Տուրուբերանի մեծագույն, Աղձնիքի հյուսիս և արևելյան մասերը, Մոկքի արևմտյան և Ծոփքի հարավարևելյան որոշ շրջաններ: Արևելքից սահմանակից էր Վանի, հարավից և արևմուտքից` Դիարբեքիրի, հյուսիսից` էրզրումի նահանգներին: Հիշյալ տարածքը նախկինում ընդգրկվել է Վանի, էրզրումի և Դիարբեքիրի նահանգների մեջ: XVI-XIXդդ-ում…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ԴԻԱՐԲԵՔԻՐԻ ՆԱՀԱՆԳ
ԴԻԱՐԲԵՔԻՐԻ ՆԱՀԱՆԳ, Դիրաբեքիրի վիլայեթ, Տիգրանակերտի նահանգ. Օսմանյան Կայսրության վարչատարածքային միավոր Արևմտյան Հայաստանում` Դիարբեքիր կենտրոնով: Ընդգրկում էր Աղձնիքի զգալի մասը, Ծոփքի հարավ-արևելքը, Հայոց Միջագետքը, Ծավդեքը, Արվաստանը: Հյուսիսից սահմանակից էր Էրզրումի, հյուսիս-արևելքից` Բիթլիսի, հարավ-արևելքից` Վանի, հարավից` Մոսուլի, Դեյր Էզ Զորի և Հալեպի, հարավ-արևմուտքից` Ուրֆայի, արևմուտքից` Խարբերդի նահանգներին: Ստեղծվել է 1515-20թթ.: Մինչև XIXդ. 40-ական թթ. զբաղեցրել է գրեթե…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ԷՐԶՐՈՒՄԻ ՆԱՀԱՆԳ
ԷՐԶՐՈՒՄԻ ՆԱՀԱՆԳ, Էրզրումի էյալեթ, Էրզրումի վիլայեթ, Կարնո նահանգ. Օսմանյան Կայսրության վարչատարածքային միավոր Արևմտյան Հայաստանում: Կենտրոնը` Էրզրում: Կազմավորվել է 1514-34թթ.: XVIդ. 2-րդ կեսին վերացված Երզնկայի նահանգը կցվել է Էրզրումի նահանգին: XVIIIդ. 2-րդ կեսին նրա տարածքում առաջացել են կիսանկախ իշխանապետոթյուններ: XVIդ. վերջին-XXդ. սկզբին հիմնականում ընդգկում էր Բարձր Հայքի մեծ մասը, առանձին շրջաններ Տայքից, Այրարատից, Տուրուբերանից, Աղձնիքից…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ԽԱՐԲԵՐԴԻ ՆԱՀԱՆԳ
ԽԱՐԲԵՐԴԻ ՆԱՀԱՆԳ, Խարբութի վիլայեթ, Մամուրեթ ուլ Ազիզի վիլայեթ. Օսմանյան Kայսրության վարչատարածքային միավոր Արևմտյան Հայաստանում: Կենտրոնը` Խարբերդ, 1867թ.` Մեզիրե (Մամուրեթ ուլ Ազիզ): Ստեղծվել է 1847թ., Դիարբեքիրի, Սեբաստիայի և Մարաշի նահանգներից առանձնացված գավառներից: Ընդգրկում էր Ծոփքի մեծագույն, Փոքր Հայքի հարավարևելյան մասերը, Հյուսիսային Ասորիքի որոշ շրջաններ: Հյուսիսից և հյուսիս-արևելքից սահմանակից էր Էրզրումի, արևելքից` Բիթլիսի և Դիարբեքիրի, հարավից…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ՍԵԲԱՍՏԻԱՅԻ ՆԱՀԱՆԳ
ՍԵԲԱՍՏԻԱՅԻ ՆԱՀԱՆԳ, Սեբաստիայի վիլայեթ, Ռումի Էյալեթ, Սեբաստիայի կուսակալություն. վարչատարածքային միավոր Արևմտյան Հայաստանում` պատմական Փոքր Հայքի տարածքում, հիմնականում Գայլ, Իրիս և Հալիս գետերի ավազանում: Վարչական կենտրոնը` Սեբաստիա (Սվազ): XVդ. 1-ին կեսին տարածքը գրավել են օսմանյան թուրքերը և կազմել Արևմտյան Հայաստանի առաջին վարչատարածքային էյալեթը, որը կոչվել է նախ` Ռումի, ապա` Սեբաստիայի նահանգ, Սեբաստիա: Մինչև XVIդ. սկիզբը…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ՏՐԱՊԻԶՈՆԻ ՆԱՀԱՆԳ
ՏՐԱՊԻԶՈՆԻ ՆԱՀԱՆԳ, Տրապիզոնի վիլայեթ. Օսմանյան Կայսրության վարչատարածքային միավոր Սև ծովի հարավային ափին՝ Տրապիզոն կենտրոնով: Կազմավորվել է 1919-20-ին.: Մինչև XIXդ. կեսերն ընդգրկել է պատմական Պոնտոսը, Աջարիան, Լազստանը, ինչպես նաև Փոքր Հայքի հյուսիս-արևելյան հատվածը: 1840-ական թթ. Տրապիզոնին է անցել Ջանիկի (Սամսոնի) գավառը (մինչև այդ՝ Սեբաստիայի նահանգի կազմում), որի փոխարեն 1866թ. վերջինիս է փոխանցվել Շապին Գարահիսարը: Տրապիզոնի…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
Բիթլիսի նահանգ (համառոտ)
Բիթլիսի նահանգ, Բաղեշի իշխանություն, Բաղեշի նահանգ, Բաղիշի նահանգ, Բիթլիզի նահանգ, Պիթլիզի նահանգ, Պիտլիսի նահանգ — Նահանգ Արևմտյան Հայաստանում: Իբրև առանձին վարչական միավոր ձևավորվել է 16–րդ դարի սկզբում` որպես հյուքյումեթություն (իշխանություն), որի մեջ մտնում էին Սասունը, Մուշը, Խիզանը, Խնուսը, Խլաթը, Արծկեն: Կենտրոնը Բիթլիսն էր, որ կոչվում էր նաև Բաղեշ: Որպես նահանգ ձևավորվել է 1875 թ: Տարածվում…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
Դիարբեքիրի նահանգ (համառոտ)
Դիարբեքիրի նահանգ, Ամեդ, Ամեդա, Ամեդի, Ամեդու, Ամիդ, Ամիդա, Ամիդացվոց նահանգ («քաղաք»), Ամիդի, Ամիդիա, Ամիդու, Ամիթ, Դիարպեքիր, Տիարբնքիր, Տիարպեքիր, Տիգրանակերտ — Նահանգ, գավառ, գավառակ (կազա), կուսակալություն (փաշայություն) Արմ Հայաստանում: Փռված էր Արևմտյան Տիգրիսի վերին հոսանքի ավազանում և շրջակա տարածքներում: Կազմված էր պատմական մեծ Հայքի Չորրորդ Հայքից և Աղձնիքի արևմտյան գավառներից: 17—18-րդ դարերում այն հետագա շրջանի համանուն…
Արևմտեան Հայաստանի նահանգներ
ՎԱՆԻ ՆԱՀԱՆԳ
Վանի նահանգ,Վանի վիլայեթ, Վանի էլայեթ. Օսմանյան Կայսրության վարչատարածքային միավոր Արևմտյան Հայաստանում` Վան կենտրոնով: Ստեղծվել է 1548-ին: Ընդգրկել է Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի հիմնական, Մոկք, Կորճայք և Տուրուբերան նահանգների առանձին մասերը: Մինչև 19-րդ դարի առաջին կեսը բաղկացած էր հետևյալ գավառներից (լիվաներից կամ սանջակներից)` Արծկե-Ալջավազ, Աղաքիս (Եղեգիս), Արճան, Արճեշ, Բերդաղ (Նամիրան), Բերկրի, Զռըկան (Զրիկի), Էքրադ-ի բեն-ի Կոթուր,…
