Sait Çetinoğlu
Sosyalizmi coğrafyamıza taşıyan Ermeniler, dağıldıkları coğrafyalarda da sosyalizme omuz vermiş, öncü olmuş ve bu coğrafyalarda sosyalizmin yeşermesi için çok büyük bedeller ödemişlerdir Fransız Devriminden İspanya İç Savaşına kadar insanlığın Büyük Davasını mütevazı bir şekilde omuzlamışlardır.
Ermenilerin büyük bölümünün sürgün edildikleri Yakındoğu’da da Sosyalizmin öncüleri ve taşıyıcıları olarak önemli rol oynamışlardır. Siyasi partilerini sürgün edildikleri topraklara taşıdıkları gibi kurucuları oldukları Komünist Partilerinin de özverili bir militanları olarak öne çıkarlar.
Dışişleri bakanlığının 2021 tarihinde gizliliği kaldırılan bir belgesinde devrimci Ermenilerin izlendiğini anlıyoruz. Halep Konsolosu 26.11.1942 günlü bakanlığa yazısında Ermeni Anti-Faşist Cemiyeti’nin Sovyet Devriminin 25. Yıldönümünü kutlamasını gerçekleştirdiğini bakanlığa rapor etmekte ve katılanları listelemektedir. Listeden anlaşıldığına göre üst düzeyde bir katılım gerçekleşmiştir. Konsolos, bu durumun dikkat çekici olduğunun altını çizer.
Konsolos toplantıyı rapor etmesinin yanında, gazetedeki yansımasını, haber küpürünün tercümesini de jurnaline eklemiştir.
(5)
2254/1004
G İ Z L İ D İ R 26/11/42
Ermeni Antifaşist Cemiyeti Hk.
Hariciye Vekâletine
1-Sovyet İnkilabının 25’inci yıldönümü münasebetile “Ermeni Antifaşist Cemiyeti” tarafından Halepteki Laik Fransız Lisesinde yapılan tören ve mezkur cemiyet reisi Mukyan tarafından irad edilen nutuk hakkında, El-Islah gazetesinde görülen bir yazının Türkçeye çevrilmiş bir örneği ilişik olarak takdim kılınmıştır. Ayni yıldönümü münasebetile Şark sinemasinde yapılmış olan törene Fransız ve İngilizlerden kimsenin hazır bulunduğunu dair gazetede bir işaret olmamasına mukabil Ermenilerin yaptığı bu törende murahhasın temsil edilmiş olması ve buradaki Fransız memurlardan bir kısmının hazır bulunması, celibi dikkattir.
2-24/11/42 tarihli ve 2237/995,2235 sayılı yazılara ek olarak Hariciye Vekâletine, Emniyet U… Müdürlüğüne yazılmıştır.
Halep Konsolosu
.c.1776
Birinci D. U. Müdürlüğüne takdim.
28.12.1942 İSTİHBARAT D. U. MÜDÜRÜ
İmzalar
1..03.2021 tarih ve 32363030 sayılı karar ile gizliliği kaldırılmıştır.
El-İslah: 19.11.942 & No. 172
Geçen hafta, Ermeni faşist aleydarlar cemiyeti, Fransız Lisesinde sosyalist İnkılabının yirmi beşinci yıl dönümü kutlanmıştır. Bu törende Delegeyi Mr. Camouilly temsil etmiş, Binbaşı Clarke, Emniyeti Umumiye müdürü M. Yüzbaşı Moret, Matbuat Servisi Reisi M. Rey, Lise Müdürü M. Mathien, Delegelik Sekreteri M. İbrahim Dedde hazır bulunmuşlardır.
Tören hatibi Bay Makyan (Suriyede, Sovyet Ermenistan Cemiyeti katibi, Halk Sesi gazetesinin Ermenice nüshası başmuharriri) Bolşevik İnkılabından ve Rusyada başarmış olduğu büyük işlerden bahsetmiş ve bütün dünya alemin itiraf etmekte olduğu Rus üstün mefkuresinin ve Reis Stalin’in gayretlerinden bahsettikten sonra şöyle demiştir: Onlarca milletleri esaret altında tutan Hitler Ermenilerin dostu olamaz, biz Ermeniler, Sovyet Ermenistan’ın hürriyet cephesine iltihak etmiş olmasından dolayı iftihar etmekteyiz, 200.000 Ermeni bu mücadeleye iştirak etmiştir. Demiş ve sonda Stalin’e, Stalingrad, Kafkasya cepheleri müdafilerine ve Şimali Afrikada mihver kuvvetlerini ezen müttefik kuvvetlere takdir hislerini mütezammin [kavrayan] mesaj gönderilmesini talep etmiştir.
15.03.2021 tarih ve 32363030 sayılı karar ile gizliliği kaldırılmıştır.
Akunq.net
Leave a Reply