Ինչո՞ւ է Թուրքիան ժխտում Հայոց ցեղասպանությունը. երկու հիմնական պատճառները՝ ըստ Թաներ Աքչամի

Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության ժխտումը հիմնված է երկու գործոնի վրա՝ մեկը փոխհատուցման վախն է, երկրորդը՝ ինքնության խնդիրը, բայց դրանք երկուսն էլ հաղթահարելի են, եթե Թուրքիան լինի ժողովրդավարական հասարակություն։ Այս մասին NEWS.am-ի «ՈՒԺԻ ԳՈՐԾՈՆ» հաղորդման ժամանակ ասել է թուրք անվանի պատմաբան, Հայոց ցեղասպանության հարցերով մասնագետ Թաներ Աքչամը, որն այս օրերին Հայաստանում է՝ ներկայացնելու «Ցեղասպան պետության ակունքները» վերնագրով իր նոր գրքի հայերեն թարգմանությունը։

«Պատճառներից մեկը, որ Թուրքիան ժխտում է Հայոց ցեղասպանությունը, այն է, որ անորոշ է, թե որն է լինելու ճանաչման հետեւանքը։ Որովհետեւ եթե դու ընդունում ես քո պատմական սխալը, ուրեմն պետք է ինչ–որ կերպ շտկես այն։ Թուրքերի մեծամասնությունը նույնպես կասկածներ ունի այս հարցում։ Տարիների ընթացքում, հատկապես Հրանտ Դինքի սպանությունից հետո, ինչը մեծ շրջադարձ էր Թուրքիայում, լայնորեն տարածված ընկալում կա, որ անցյալում ինչ-որ սխալ է տեղի ունեցել: Բայց եթե մենք ճանաչենք Հայոց Ցեղասպանությունը, ի՞նչ կլինի դրանից հետո: Այստեղ փոխհատուցումը շատ լուրջ խնդիր է, և սա մի բան է, որից թուրքական կառավարությունը վախենում է: Երկրորդը ազգի նույնացման խնդիրն է իր հիմնադիր հայրերի հետ։ Յուրաքանչյուր ազգ հիմնադիր հայրերի կարիք ունի: Յուրաքանչյուր ժողովուրդ հպարտանում է իր հիմնադիր հայրերով, և եթե մենք ընդունում ենք Հայոց ցեղասպանությունը որպես փաստ, ապա պետք է միաժամանակ ընդունենք նաև, որ մեր հիմնադիր հայրերի մի զգալի մասը կա՛մ անմիջական մասնակցություն է ունեցել, կա՛մ հարստացել է ցեղասպանական գործընթացներում»,– ասել է Թաներ Աքչամը։

Գիտնականի խոսքով, սակայն, այս դժվարությունները հաղթահարելի են, ինչի օրինակները կան։

«ԱՄՆ-ում, օրինակ, յուրաքանչյուր համալսարանական գիտի, որ Միացյալ Նահանգները հիմնված է ստրկության վրա, որ Միացյալ Նահանգների հիմնադիրները ստրկատերեր են եղել: Սպիտակ տունը կառուցել են ստրուկները։ Բայց ամերիկացի երիտասարդները, ուսանողները կարողանում են իրենք իրենց տարբերակել հիմնադիր հայրերից։ Նրանք կարող են հպարտանալ իրենց հիմնադիր հայրերով, որոնք պայքարում էին բրիտանացի գաղութատերերի դեմ անկախ երկիր ունենալու համար, բայց միևնույն ժամանակ պատրաստ են նաև խոսել այն մասին, որ նրանք ցեղասպանության են ենթարկել բնիկ ամերիկացիներին, և որ նրանք ստրկատերեր են եղել։ Նրանք համատեղում են երկուսն էլ։ Եվ դա հնարավոր է. Ինչո՞ւ։ Որովհետեւ հասարակության մեջ կա ժողովրդավարական ընկալում։ Սա այն է, ինչ պակասում է Թուրքիայում։ Սա ուղղակի կապն է ժողովրդավարության և պատմական անարդարության մասին խոսելու միջև։ Կարծում եմ, որ սա կարևոր կետ է, որը հայկական սփյուռքը, միգուցե նաեւ այստեղ՝ Հայաստանում մարդիկ բավական լավ չեն պատկերացնում։ Այս կապը, որ կա երկրի ժողովրդավարացման և պատմական անարդարության ճանաչման միջև։ Դու կարող ես հերքել պատմական անարդարությունը նույնիսկ այն դեպքում, եթե ժողովրդավարական երկրում ես ապրում։ Ամերիկայում, օրինակ, բնիկ ամերիկացիների ցեղասպանությունը հստակ չի ճանաչվել: Այն դեռ խնդիր է։ Այնպես որ, եթե Թուրքիան ժողովրդավարական երկիր լիներ, դա չէր նշանակի ինքնաբերաբար ցեղասպանության ճանաչում։ Բայց դա արդեն ճանաչման ուղեգիր կլիներ՝ տոմս դեպի հանրային, բաց քննարկում»,– ասել է Թաներ Աքչամը։

https://news.am/arm/news/879327.html