Սուրբ Գրքից հայտնի է, որ՝ Նոյը կոշտ գոֆերի փայտից տապան է պատրաստել և կառուցել ժամանակակից նավերի նմանակ։ Տապանը ուներ երեք տախտակամած՝ միջնորմներով և ներսի բացատներով, և նրա կորպուսը ներսից և դրսից պատված էր ձյութով։
Այս փրկարար նավն ուներ շատ կոնկրետ չափեր․ այն ուներ 300 կանգուն երկարություն (մոտ 135 մետր), 50 կանգուն լայնություն (մոտ 25 մետր) և 30 կանգուն բարձրություն (մոտ 15 մետր)։ Բրիտանական Լեսթերի համալսարանի ուսանողները հաշվարկներ են կատարել և պարզել, որ նման նավի մեջ կարող էր տեղավորվել մոտավորապես 70000 կենդանի։ Ըստ բազմաթիվ ավանդապատումների՝ տապանը «յոթերորդ ամսվա տասնյոթերորդ օրը» հանգրվանել է «Արարատի լեռների վրա», որի գագաթները գտել է աղավնին։ Մեր օրերում Արարատ անվանում են հսկայական լեռնաշղթան, որի երկարությունը հասնում է 130 կիլոմետրի։ Այն գտնվում է Իրանի (Պարսկաստանի) և Հայաստանի սահմանին, բայց մեծ մասը՝ իր երկու ձյունածածկ գագաթներով, գտնվում է Թուրքիայի սահմաններում։ Արարատի բարձրությունը ծովի մակարդակից հասնում է 5165 մետրի կամ լեռան ստորոտից մինչև գագաթը՝ 4365 մետրի։ Արարատ լեռը կարելի է միայն պայմանականորեն սար համարել. իրականում այն երկու խառնարաններով գործող հրաբուխ է, որը վերջին անգամ ժայթքել է 19-րդ դարում․ այդ ժամանակ հալոցքի ջուրը ներթափանցել է Մեծ Արարատի խառնարան, որն առաջացրել է ջերմային պայթյուն։
Մարդկությանը փրկած նավի որոնման պատմությունը վերջին երկու դարերի ընթացքում հուզում է մարդկանց մտքերը։ Մինչև 19-րդ դարի սկիզբը տեղի բնակիչները՝ պարսիկներ, քրդեր և հայեր, կարծում էին, որ արգելված է բարձրանալ սուրբ լեռը։ 1828 թվականին Թուրքմենչայի պայմանագրով Արարատը Պարսկաստանից անցավ Ռուսաստանին, և գերմանացի Յոհան Պարրոտը առաջինն էր, որ բարձրացավ լեռան գագաթը։ Մեկ դարի ընթացքում տապանը լեռան վրա տեսել են երեք անգամ՝ մի անգամ դրա մասին հայտնել է մի հովիվ, երկրորդ անգամ՝ թուրքերը (1833թ.) և երրորդ անգամ՝ անգլիացի լեռնագնաց Ջեյմս Բրայսը, ով հայտնել է, որ փայտե մնացորդներ է գտել 4000 մ բարձրության վրա։ Չճշտված տեղեկությունների համաձայն՝ 1916 թվականին Արարատ է բարձրացել ռուսական արշավախումբ, որը հայտնել է, որ տապանը գտնվել է Արարատի գագաթների միջև ընկած թամբում՝ օդաչու Վլադիմիր Ռոսկովիցկու արած լուսանկարների հիման վրա։ Ենթադրվում է, որ նույն տարում այդ վայր է այցելել նաև ոմն ամերիկացի՝ գնդապետ Ալեքսանդր Կուրը։ Բայց արշավախմբի նյութերը հեղափոխական իրադարձությունների ժամանակ անհետացան, և 1921 թվականին Արարատը տրվեց Թուրքիային, և նրա հյուսիսային լանջերը անհասանելի դարձան ռուսների համար։ Բայց թուրքերն արգելեցին նաև այլ հետազոտողների մուտքը դեպի Արարատ, և դա արեցին ամենաանսպասելի ձևով։ Սառը պատերազմի տարիներին Արարատը փակ էր արշավախմբերի համար, սակայն ԱՄՆ լրտեսական ինքնաթիռները ժամանակ առ ժամանակ թռչում էին նրա վրայով՝ դիտարկելով ԽՍՀՄ սահմանը։ Արարատ այցելած ամերիկացի քրիստոնյա տիեզերագնաց Ջեյմս Իրվինգը մի քանի տարի է նվիրել տապանի որոնմանը, և ըստ լուրերի՝ 1982 թվականին նա հայտնաբերել է նավի մնացորդները, սակայն թուրքական իշխանություններն արգելել են հետագա հետազոտությունները։ Իրվինգը դա ընդունել է որպես Աստծո նշան առ այն, որ որոնումները պետք է դադարեցվեն: Միլանից ալպինիստ Անջելո Պալեգոն, ով 15 անգամ բարձրացել է լեռը, երևանցի հետազոտող Աշոտ Լևոնյանին պատմել է, որ 1989 թվականի ամռանը 4000 մետր բարձրության վրա նավ է գտել, բայց երբ 2000 թվականին միջազգային արշավախումբ է հավաքել՝ գտածոն ուսումնասիրելու համար, Թուրքերն արգելել են բարձրանալը։ 2003 թվականին նրանք թույլ չեն տվել ռուս հետազոտող Անդրեյ Պոլյակովին բարձրանալ լեռ։ Ինչո՞վ են պայմանավորված արգելքները։
Ինչպես գրում է «Русская семерка» կայքը, թուրքերն իրենք հղում են անում այն փաստին, որ Արարատի լանջերին գործում են ռազմատենչ քրդեր, որոնք առևանգում են զբոսաշրջիկներին և նրանց համար փրկագին պահանջում։ 1920-ականների վերջերին այստեղ նույնիսկ կար Արարատյան քրդական հանրապետություն, որը դադարեց գոյություն ունենալ 1930 թվականին։ Սարի ստորոտում իսկապես կան քրդական բնակավայրեր, նրանք այնտեղ նույնիսկ Նոյան տապանի թանգարան են կազմակերպել։ Քրդերը հարգում են լեռը որպես սուրբ, իսկ քրիստոնյա և մահմեդական քրդերը չեն կասկածում, որ ինչ-որ տեղ լեռան լանջին ընկած է տապանը: Քրդերը սա համարում են իրենց լեռը, Նոյին անվանում են Նուհ, իրենց համարում են Հին Կտակարանի պատմության շարունակողները։
Թերևս թուրքական իշխանությունները հասկանում են, որ Արարատը, որպես բոլշևիկների վերջին «նվեր», իրենցն է առանց որևէ համոզիչ հիմքի։ Հրաբուխը դեռևս Հայաստանի խորհրդանիշն է, և թուրքերը նույնիսկ փորձեցին վիճարկել այն փաստը, որ սարը պատկերված էր Հայկական ԽՍՀ զինանշանի վրա, բայց չստացվեց՝ լեռը դեռևս երկրի զինանշանի վրա է։
Իսլամական մարգարեությունների համաձայն՝ աստվածաշնչյան Նոյի նավը կգտնվի աշխարհի վերջից անմիջապես առաջ, և, հավանաբար, այդ պատճառով էլ մահմեդական երկրի իշխանությունները չեն շտապում «կանաչ լույս» վառել որոնողական աշխատանքներին։ Գուցե հենց այդ պատճառով էլ գործնականում անհնար է հասնել հրաբխի հյուսիսային կողմը, որտեղ ենթադրաբար գտնվում է տապանը:
Երևի թուրքերը հոգնել են սահմանամերձ գոտում գտնվող սարի նկատմամբ ուշադրությունից, որի մուտքը հնարավոր է միայն թույլտվությամբ։ Թերևս նրանք չեն ցանկանում կրել մոլորված կամ վատ եղանակի հանդիպած լեռնագնացների փրկարարական աշխատանքների ծախսերը։ Նման տարածքում Ամերիկայից, Եվրոպայից կամ Ռուսաստանից մարզիկների առևանգումը կամ անհետացումը կարող է վնասել երկրի հեղինակությանը: Այսպես թե այնպես, 21-րդ դարում Արարատը բաց է միայն տարին մեկ անգամ՝ օգոստոսին։ Թույլատվություն ստացած լեռնագնացները կարող են անցնել միայն մեկ ճանապարհով՝ լեռան հարավային լանջով, որը հսկվում է թուրքական զորքերի կողմից, բայց որում տապանը հաստատ չի գտնվի: Զբոսաշրջիկները սար հասնելու այլ ճանապարհ չունեն։
Տապանը որոնող ռուս հայտնի հետազոտող Վլադիմիր Շատաևը, սակայն, ասում է, որ լեռը փակ է եվրոպացի, ռուս և հայ գիտնականների համար, բայց ոչ ամերիկացիների համար։ Նա վստահ է, որ Արարատը կհետազոտվի ամերիկացիների կողմից։ Պրոֆեսոր Բրայթի գլխավորությամբ նրանք որոնողական աշխատանքներ են իրականացնում սառույցը հորատելով 4000 մետր և ավելի բարձրության վրա՝ Նոյի նավը գտնելու համար:
Leave a Reply