Թուրքական որոշումների կայացման կենտրոնները, որոնք հարձակում էին նախապատրաստում Սիրիայի վրա, դա արեցին՝ հաշվի առնելով աշխարհաքաղաքական իրողությունները. Ռուսաստանը զբաղված է Ուկրաինայի պատերազմով, իսկ Իրանը զբաղված է Իսրայելի հետ հակամարտությամբ։ Այս մասին «Ուժի գործոն» հաղորդաշարի եթերում NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը։
Նրա խոսքով, Թուրքիան զգում էր, որ Սիրիայի նախագահ Ասադի իշխանության աջակցության այս երկու կարևոր հենասյուները զբաղված են իրենց համար ավելի կարևոր խնդիրներով, ուստի Անկարան ցանկանում էր օգտվել դրանից և լուրջ զիջումներ կորզել Սիրիայից։
«Թուրքական լրատվամիջոցների համաձայն՝ Ասադը փորձել է կապ հաստատել թուրքական կողմի հետ և երկու պատվիրակություններ է ուղարկել Թուրքիա: Այս տեղեկությունը կարող է կեղծ լինել, քանի որ այս փուլում դեռ վաղ է այդ մասին խոսել։ Ասադին հաջողվում է սիրիական բանակը պահել իր վերահսկողության տակ։ Բացի այդ, Ռուսաստանն ու Իրանը, զբաղված լինելով սեփական խնդիրներով, այնուամենայնիվ, Ասադին աջակցելու իրենց վճռականությունն են հայտնել։ Վերջերս տեղեկություններ հայտնվեցին, որ Ռուսաստանը կսկսի զենք մատակարարել Ասադի ուժերին, իսկ Իրանի կողմից վերահսկվող շիա խմբավորումները պատրաստվում են հեռանալ Իրաքից՝ օգնելու սիրիական իշխանություններին:
Ասադը աջակցության խոսքեր է ստանում նույնիսկ ԱՄՆ-ից և Իսրայելից, որքան էլ նրանք չեն սիրում նրան, քանի որ դա այն գործիչն է, ով կարող է քիչ թե շատ ապահովել Սիրիայի տարածքային ամբողջականությունը, իսկ արմատական ուժերը կարող են այլընտրանք լինել Ասադին։ Անգամ Թուրքիայի նախագահը հանդես եկավ սիրիական իշխանության պահպանման օգտին, բայց պայմանով, որ Սիրիան զիջումների գնա Անկարային»,- նշել է փորձագետը։
Թուրքիայի մեկ այլ նպատակ, ըստ թուրքագետի, կապված է քրդերի հետ. «Մի քանի շաբաթ առաջ Թուրքիան սկսեց քննարկել քրդերի հարցը՝ թուրքական բանտում գտնվող Քրդստանի բանվորական կուսակցության առաջնորդ Օջալանին օգտագործելու և Ռոժավայի՝ ինքնահռչակ ինքնավարության վրա Թուրքիայի ազդեցության հասնելու լույսի ներքո։ Խոսքը Սիրիայի հյուսիսում գտնվող քրդերի մասին է։
ԱՄՆ-ն որոշակի ազդեցություն ունի այդ ուժերի մի մասի վրա, իսկ մյուս մասը գտնվում է Ռուսաստանի ազդեցության տակ։ Բացի այդ, Թուրքիան մտահոգված էր, որ քրդական գործոնը Սիրիայում նույնպես կուժեղանա Իսրայելի աջակցությամբ, ինչը կհանգեցնի քրդական պայքարի ակտիվացմանը թուրքական իշխանությունների դեմ։ Այդ իսկ պատճառով Անկարան փորձում է թուլացնել քրդերի դիրքերը»,- նշել է Սաֆրաստյանը։
Նա հավելել է, որ Սիրիայում նախկինում եղել է հավասարակշռություն Աստանայի գործընթացի և Մոսկվայի և Անկարայի միջև երկկողմ պայմանավորվածությունների շրջանակներում, որոնք խախտվել են Թուրքիայի կողմից։
«Թուրքիան մտահոգված է, որ Իսրայելը, որպես «Հեզբոլլահ» խմբավորման դեմ գործողության մաս, կարող է ներթափանցել Սիրիա, աջակցել քրդերին և խաթարել ստատուս քվոն։
Թուրքիայի ղեկավարներն ասում են, որ իրենք կապ չունեն Սիրիայում տեղի ունեցող իրադարձությունների հետ։ Միաժամանակ տեղեկություններ կան, որ Անկարան զինյալներին ոչ միայն օգնում է զենքով և այն փաստով, որ թուրք սպաները ղեկավարել են գործողությունները, այլ նաև այն պատճառով, որ թուրքական հրետանին ուղղակիորեն հարձակվել է սիրիական բանակի ստորաբաժանումների վրա։
Դրանով է բացատրվում նաեւ ջիհադիստների արագ առաջխաղացումը դեպի Սիրիա: Հնարավոր է, որ Թուրքիան բացահայտորեն Սիրիա մտցնի իր զինված ուժերը՝ նպատակ ունենալով, ինչպես ասում են, 30 կիլոմետրանոց անվտանգության գոտի բացել Արաբական Հանրապետության հյուսիսում։ Թուրքիան կարող է այս հարցը քննարկել նաև ամերիկացիների հետ, որոնք չէին ցանկանա, որ Անկարան նման քայլի դիմեր, քանի որ դա կարող է ավելի սրել իրավիճակը տարածաշրջանում։
Թուրքիան կարող է հույս դնել այն բանի վրա, որ Թրամփը դուրս կբերի ամերիկյան ուժերը Մերձավոր Արևելքից և կթուլացնի ԱՄՆ-ի ներկայությունը տարածաշրջանում, ինչը Թուրքիային հնարավորություն կտա մեծացնել իր ազդեցությունը»,- ասաց փորձագետը։
Նրա գնահատմամբ՝ Թուրքիային և հատկապես ԱՄՆ-ին թույլ չեն տա գրավել Սիրիայի հյուսիսային տարածքները՝ թույլ չտալու համար, որ այն հանգեցնի մեծ պատերազմի Մերձավոր Արևելքում և այնպիսի իրավիճակի. դժվար կլինի վերահսկել.
«Այս ֆոնին Իրանն ու Ռուսաստանը փորձում են խնդրի լուծումը տեղափոխել դիվանագիտական հարթություն՝ Թուրքիայի ներգրավմամբ, չնայած այն հանգամանքին, որ վերջինս խախտել է պայմանավորվածությունները։ Փորձ է արվում ձեւավորել նոր ստատուս քվո՝ հաշվի առնելով ջիհադիստների հաջողությունները։
Թուրքիան ձգտում է, որ բանակցությունները սիրիական իշխանությունների հետ սկսվեն պայմանով, որ թուրքական ուժերը մնան սիրիական տարածքում, թեև Ասադը մինչ բանակցությունների մեկնարկը նախապայման էր առաջ քաշել թուրքական զորքերը Սիրիայի տարածքներից դուրս բերելու համար»,- ասաց Սաֆրաստյանը։
Նա բացատրեց, որ Սիրիայում հակամարտության պատճառը հենց Սիրիայի ներկայությունն է որպես պետություն, որն ունի կարևոր աշխարհագրական և աշխարհաքաղաքական նշանակություն և, ի տարբերություն մի շարք արաբական երկրների, ունի խորը քաղաքակրթական ծագում։
Leave a Reply