1920 թվականի ոգին և 2015 թվականը

Թաներ Աքչամ

Վարչապետի դիարբեքիրյան ելույթի ամենակարևոր հանգամանքներից մեկն էլ նրա այն հայտարարությունն էր, թե մի նոր Թուրքիա է ստեղծվում:

Ըստ վարչապետի` նոր Թուրքիան կառուցվելու է 1920 թ. ոգով: Այստեղ է պարփակված նաև նրա կողմից «Քուրդիստան» բառը գործածելու գաղտնիքը: Վարչապետն ինքն այդ բառն օգտագործելու համար իրեն ուղղված քննադատություններին պատասխանեց` հղում անելով Մուստաֆա Քեմալին:

Նա մասնավորապես վկայակոչեց Մ. Քեմալի` 1920 թ. ապրիլի 24-ին Անկարայի նորաբաց մեջլիսում ունեցած բացման խոսքում տեղ գտած արտահայտությունները:

Իրապես էլ կարևոր ելույթ էր դա…

Նոր Թուրքիան հնարավոր է վերասահմանել 1920 թ. ոգուն համապատասխան, այդ ժամանակաշրջանում կիրառվող հասկացություններով… Դա էր ասում Էրդողանը:

Իրականում վատ ռազմավարություն չէ ձեռնարկվող յուրաքանչյուր նոր քայլ անվիճելի հեղինակություն եղող անձանց վկայակոչելով պաշտպանելը:

Մեր ժամանակվա ձախակողմյաններս շատ էինք կիրառում այն: Ամեն մի քննարկման ժամանակ Կարլ Մարքսից, Լենինից որևէ վկայակոչում լուծում էր ողջ խնդիրը: Երբեմն մեզ մոտ էինք պահում տվյալ գիրքը: Եվ հատկապես եթե անգիր ասում էիք, թե որ էջում է տվյալ խոսքը, փակում էիք ընդդիմախոսի բերանը և հաղթանակած դուրս գալիս բանավեճից:

Իհարկե, այդ ռազմավարությունը ռիսկային կողմ էլ ունի: Հակառակ կողմը Ձեր վկայակոչած անձանցից այլ հղումներ կարող էր բերել: Այնժամ փակուղու առաջ էիք կանգնում. նույն անձին պատկանած որևէ խոսք` ընդդեմ մեկ այլ խոսքի…

Մանավանդ եթե այդ պատմական դեմքը Մուստաֆա Քեմալն է, վիճակը բարդ է և խիստ վտանգավոր, որովհետև շատ դժվար չէ գտնել նրա` մեկը մյուսին հակասող խոսքերը:

Էրդողանի` «Քուրդիստան» բառը Մուստաֆա Քեմալին վերագրելը առայժմ նման բարդություն չի հարուցել: Սակայն աղոթենք, որ չհարուցի:

Արդյունքում, սակայն, հարկադրված եմ խոստովանել, որ հավանել եմ Էրդողանի այդ ռազմավարությունը` չնայած դրա բոլոր ռիսկերին:

Ռազմավարության գլխավոր գծերը հետևյալներն են. նոր Թուրքիան, այդ նոր Թուրքիան ստեղծվելու է 1920 թ. ոգուն համապատասխան: Միակ բանը, որ պետք է անել, մտայնության փոփոխություն ստեղծել կարողանալն է և դրան հարմար հասկացություններ գործածելը:

Մոտենում է 2015-ը` Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակը:

Ի՞նչ կլինի արդյոք, եթե Էրդողանի այս ռազմավարությունը կիրառենք նաև 2015-ի առումով:

Քանի որ նա խոսում է մի նոր Թուրքիայի` 1920 թ. ոգու մասին և հատուկ կարևորություն տալով` վկայակոչում է Մուստաֆա Քեմալի` 1920 թվականի կողմերն ասած խոսքերը, ի՞նչ կլինի, եթե Էրդողանի համար մեկտեղենք այն բոլոր արտահայտությունները, որ արել է Մուստաֆա Քեմալը հայերի աքսորի և բնաջնջման վերաբերյալ:

Արդյոք Էրդողանը չի՞ ցանկանա մոտեցող 2015-ը դիմավորել Մուստաֆա Քեմալին պատկանող մի շարք խոսքերով:

Ըստ իս` դա ևս վատ ռազմավարություն չէ:

Մուստաֆա Քեմալի խոսքերը, ինչպես Քրդական հարցի, այնպես էլ Հայկական հարցի դեպքում հիմք կստեղծեն նոր բաներ ասելու համար:

Կօգնեն, որ կառավարությունը նոր նախաձեռնություններով հանդես գա:

Քանզի 1919-1920 թթ. Մուստաֆա Քեմալի` հայերի ոչնչացման հարցի հանդեպ որդեգրած դիրքորոշումը բավականին տարբերվում է այսօրվա պետական գործիչների վարած քաղաքականությունից:

Ներկայիս պետական քաղաքականությունը, ըստ էության, հիմնված է ժխտողականության վրա:

Ժխտողական քաղաքականությունը մեկ նախադասությամբ կարելի է այսպես ամփոփել. «1915-ին ոչ մի բան չի եղել, իսկ եթե որևէ բան էլ եղել է, ապա դրա համար արդեն իսկ հայերն են պատասխանատու»:

Այնինչ 1918-1920 թթ. ընդգրկող ժամանակաշրջանում Մուստաֆա Քեմալի կեցվածքը այդպիսին չի եղել:

Չկա բացահայտ ժխտում:

Ընդհակառակը` Մուստաֆա Քեմալն ընդունում է, որ հանցագործություններ են կատարվել, և պաշտպանում է մեղավորներին դատելու և դատապարտելու գաղափարը:

Եթե նոր Թուրքիան և 1920 թ. ոգին… Այս գործին պետք է լուրջ վերաբերվել:

Ես որոշել եմ վարչապետ Էրդողանի համար գրպանի գիրք պատրաստել, որում կմեկտեղեմ Մուստաֆա Քեմալի` 1915 թ. հայերի տեղահանության և կոտորածների վերաբերյալ բոլոր ասածները: Ուզում եմ այն սկսել Մուստաֆա Քեմալի կողմից հրատարակված «Մինբեր» պարբերականում թեմայի շուրջ տպագրված հրապարակումները փոխանցելով:

tanerakcam@gmail.com

http://www.taraf.com.tr/taner-akcam/makale-1920-ruhu-ve-2015.htm

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net