Մուշի հայկական ինքնությունը շարունակում են ոչնչացնել. ահազանգում են Թուրքիայի հայ ճարտարապետները

Ստամբուլի Ֆերիքյոյ շրջանի Սուրբ Վարդանանց եկեղեցու սրահում տեղի ունեցած միջոցառման ընթացքում հայ ճարտարապետների և ինժեներների միության անդամ, ճարտարապետ Զաքարիա Միլդանօղլուն ցույց է տվել, թե ինչպիսին են եղել Մուշի պատմական շինություններն, ու ինչ վիճակում են դրանք այժմ։

Ինչպես տեղեկացնում է Taraf-ը, ելույթում հայ ճարտարապետը նշել է, որ այլ ճարտարապետների հետ եղել է Մուշում և տեսել, որ տարածքներում եղած բազմաթիվ վանքերի ու եկեղեցիների քարերը՝ վրան խաչի պատկերներով և հայերեն տառերով, օգտագործվել են հարակից գյուղի տների կամ հասարակական նշանակության շենքերի շինարարության ժամանակ։

«Քըրքյոյ գյուղում որպես ախոռ և պահեստ օգտագործվող Սուրբ Սարգիս և Սուրբ Հակոբ եկեղեցիներից միայն 4 պատերն ու տանիքն են մնացել։ Շքեղության հետքն անգամ չկա։ Առաքելոց վանքի մնացորդները մնում են որպես խորհրդանիշ։ Ժողովրդի շրջանում որպես Կարմիր եկեղեցի հիշվող Սուրբ Աստվածածին եկեղեցուց ոչինչ չի մնացել` բացի մեկ պատից և զանգակատնից։ Եկեղեցիներն այնպես են ավերվել, որ անգամ դրանց տեղը դժվարությամբ ենք գտնում։ Մուշում տեսել ենք նաև Սուրբ Կարապետ վանքի մնացորդները։ Սուրբ Կարապետը հայոց պատմության ամենակարևոր կենտրոններից է։ Կողոպտվել է 1915թ. հետո։ Այսօր այդ սքանչելի վանքից միայն երկու պատերն են մնացել։ Իսկ դրա քարերը կարելի է տեսնել անգամ գյուղի մզկիթի պատերին»,-պատմել է նա։

Հայկական թաղամասը ջնջեցին պատմությունից

Միլդանօղլուն անդրադարձել է նաև Մուշում վերջերս ավերված հայկական տներին։
Նա նշել է, որ այնտեղ ուսումնասիրություններ անել չեն կարողացել, քանի որ «արդեն քարը քարի վրա չի մնացել»։

«Կարծես մաքրագործման քայլ է տեղի ունեցել, և պատմությունից ևս մեկ հայկական թաղամաս է վերացել (2013թ.)։ Մուշի պատմությունն ու հայկական ինքնությունը շարունակում են հերքել։ Հայկական մշակույթի վերջին ապացույցներն էլ ոչնչացվել են։ Նույնիսկ լրատվամիջոցներում տեղ գտած բացասական արձագանքն ի զորու չեղավ կանխել ավերումը»,-ասել է նա։

Մուշը և հայերը

Taraf-ը հիշեցնում է, որ Տարոնի շրջանն ու Մուշն Ուրարտուի թագավորությունից, Մամիկոնյաններից, Բագրատունիներից, բյուզանդացիներից, Արաբական խալիֆայությունից, մոնղոլներից մինչև Օսմանյան կայսրություն ձգվող ժամանակահատվածում անզուգական մշակութային հարստությունների, կրոնական արժեքների տեր են դարձել։

Գրիգոր Լուսավորիչն այստեղ եկեղեցիների հիմքեր է դրել, և այն հայերի՝ քրիստոնեությանն անցնելու ընթացքում կարևոր կենտրոն է եղել։ Հայկական այբուբենի ստեղծումից հետո հայտնի թարգմանիչներն այս շրջաններում գտնվող վանքերում են աշխատել։

http://www.tert.am/am/news/2013/11/18/mush/