«Արմինյն միրոր-սփեքթեյթր» շաբաթաթերթի աշխատակիցներից Թալին Բաբայանը տեղեկացնում է, որ Կոլումբիա համալսարանի Բաթլեր գրադարանում վերջերս «Ռաֆայել Լեմկին. Հայոց ցեղասպանությունը եւ հաստատակամ մարգարեի ինքնակենսագրությունը» թեմայով դասախոսություն է կարդացել Հրեական պատմության կենտրոնի ավագ գիտաշխատող եւ Մելբուռնի Ալֆրեդ Դիկին հետազոտական ինստիտուտի այցելու դասախոս Դոննա-Լի Ֆրիզը, ով վերջին չորս տարիները անցկացրել է խմբագրելով եւ հրատարակության պատրաստելով Լեմկինի անավարտ ինքնակենսագրությունը` ի պահ դրված Նյու Յորքի հանրային գրադարանում:
Կարեւորելով Լեմկինի «Totally Unofficial» գրքի հրատարակումը` դոկտ. Փիթեր Բալաքյանը նշել է, որ Ֆրիզը «հայտնաբերել եւ փրկել է մարդու իրավունքների վերաբերյալ պատմության մեջ ամենակարեւոր գրքերից մեկը»:
«Ցեղասպանություն» եզրը ստեղծած Լեմկինը կրթություն ստացել է եւ երաժշտության եւ գրականության հետ ծանոթություն հաստատել հիմնականում տանը, չափազանց զարգացած մոր ջանքերի միջոցով: Ցեղասպանությանն առաջին ծանոթությունը եղել են Սողոմոն Թեհլիրյանի դատավարության մասին լրատվությունները, որոնք փոխել են նրա աշխարհայացքը: «Ես իրական կյանք եմ ապրել այն ժամանակ, երբ պայքարել եմ ինչ-որ գաղափարի համար: Կյանքիս մնացյալ մասն էլ կնվիրեմ ժողովուրդների ոչնչացումը անօրինական դարձնելու գործին», գրել է նա ինքնակենսագրական գրքում: 1941-ին Լեմկինը ժամանել է Մ. Նահանգներ, որտեղ շարունակական հետապնդումների է ենթարկվել: Նրան «պարզամիտ, մոլեռանդ եւ հումորի զգացումից» զուրկ անձնավորություն են համարել; Համենայն դեպս, նա հաստատակամ է եղել իր գաղափարների իրագործման գործում: Մահացել է 59 տարեկանում Նյու Յորքում, սրտի կաթվածից` կիսատ թողնելով իր ինքնակենսագրությունը, որը դոկտ. Ֆրիզի անձնուրաց ջանքերով ամբողջացել է եւ հրատարակվել:
http://azg.am/AM/2013111417
Leave a Reply