Մարդն իր ճշմարտությունը երբեք չպետք է թաքցնի

Մեր ընթերցողներին ենք ներկայցնում «Ակունքի» հարցազրույցը երիտասարդ և տաղանդավոր ռեժիսոր Ուղուր Էգեմենի հետ: Տարիներ շարունակ Ուղուր Էգեմենը կարծել է, թե սերում է դերսիմցի ալևի մի ընտանիքից, սակայն օրերից մի օր պատահաբար թերթում է կարդում, որ իրենք իրականում դերսիմահայեր են:

-Մեր ընթերցողներին կպատմե՞ք Ձեր ֆիլմի մասին: Նման ֆիլմ նկարելու գաղափար ինչպե՞ս ծնվեց:

Սիրով: Ֆիլմ նկարելու գաղափարը ծնվել է 5 տարի առաջ: Նախ և առաջ պետք է նշել, որ 2007 թ. Հրանտ Դինքի սպանությամբ այս ֆիլմի գաղափարը լուրջ տեսք ստացավ, և որոշեցի, անմիջապես սցենարի վերածելով, ֆիլմ նկարել: Հետո Հրանտ Դինքի մասին երկար ուսումնասիրություն կատարեցի, ըստ էության, նախկինում էլ հնարավորություն էի ունեցել կարդալ նրա հոդվածները, գիտեի նրա խոհերի մասին: Հրանտ Դինքի սպանությունից հետո պատահաբար տեղեկացա նրա հուշերից մեկի մասին: Լսեցի նրա «Ջուրը գտավ իր հունը» պատմվածքը, համաձայն որի՝ Ֆրանսիայում բնակվող տարեց մի կին ամեն տարի այցելում է իր հայրենի գյուղը: Վերջին այցելության ժամանակ հենց այնտեղ էլ մահանում է: Գյուղի բնակիչները ասելով, թե «հուղարկավորությունը հետաձգելը մեղք է», կնոջը թաղում են իսլամական օրենքների համաձայն: Այնուհետև գյուղի տարեցներից մեկը զանգահարում է մի լրագրողի, այդ լրագրողը, բնականաբար, Հրանտ Դինքն է լինում,  և ասում. «Որդի՛ս, մենք, էսպես-էսպես, այդ կնոջը թաղել ենք, սակայն նա ձերոնցից է՝ հայ է, խնդրում եմ` գտի՛ր կնոջ ընտանիքին»: Ահա այստեղից էլ սկսվում է պատմվածքը: Մնացածը չեմ պատմում: Այս պատմվածքն ինձ վրա մարմինս փշաքաղվելու չափ մեծ ազդեցություն է թողել:

Այս ֆիլմը նկարել եմ, որովհետև հավատում եմ, որ հումանիստական պատմություն է, որը շեշտում է. կարևոր չէ` հայ ես, ալևի թե քուրդ, ըստ էության, կարևորն այն է, որ այս հողերի վրա ապրելով` մարդիկ մեկը մյուսի նկատմամբ հարգանք տածեն, հասկանան միասին ապրելու կարևորությունն ու արժեքը: «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմը նկարահանելիս մեծ ուշադրություն եմ հատկացրել մարդկային զգացումների վերհանմանը և այն փաստին, որ մարդիկ չեն կարողանում ապրել այն հողերում, որտեղ ծնվել են:

Այս ֆիլմի միջոցով ցանկացել եմ նաև Հրանտ Դինքին անմահացնել: Ֆիլմում փորձել ենք դառնալ Հրանտ Դինքի սպանությունից հետո ամեն տարի քայլերթի դուրս եկող ժողովրդի ձայնը: Չգիտեմ, թե որքանով է ազդեցիկ ստացվել, սակայն ահա այս խոհերով եմ գործի անցել:

Ֆիլմը նաև ներկայացվել է կինոփառատոնների, այնպես չէ՞: Կարո՞ղ ենք խոսել այդ փառատոններից:

2010 թ. «Ջուրը գտավ իր հունը» պատմությունը սցենարի վերածելով կարճամետրաժ ֆիլմ նկարել ցանկացա: Գնացի «Ակօս»-ի խմբագրատուն, Բագրատ Էսթուկյանի հետ հանդիպեցի: Հետո զրուցեցի նաև Հրանտ Դինքի աղջկա հետ: Ջերմ ընդունելության համար շատ շնորհակալ եմ: Փորձեցի պատմվածքի վերաբերյալ չիմացածս մանրամասները ճշտել: Այս պատմվածքն ինձ վրա մեծ տպավորություն է թողել: Ցանկանում էի նկարել այնպես, որ կեղծ չլինի, իրական լինի: Իրականությունը երբեմն դառը, երբեմն էլ քաղցր է լինում:

Ըստ էության, ինձ համար նաև վտանգավոր գործընթաց էր, որովհետև չգիտեի, թե մարդիկ ինչպես կընկալեն:

Սկզբում որևէ դժվարություն չկար, հետո երբ գործընթացն ընթացք ստացավ, հասկացա, թե որքան դժվարությունների պետք է հանդիպենք:

Ֆիլմի ստեղծագործական աշխատանքներին իրենց ներդրումն են ունեցել «Ակօս» շաբաթաթերթը, Նիլուֆեր և Վուրալ Բինգյոլները, համալսարանական դասախոսներս: Որոշ նկարահանման սարքեր վերցրել ենք ֆիլմ նկարող ընկերությունից: Փորձել ենք կոլեկտիվ աշխատանք կատարել: Մեր թիմում    2010  հոգի էինք: Ֆիլմում երեք գլխավոր կերպար կա: Գյուղի բնակիչներն էլ են դերեր կատարել:

Մեր դասախոսների խրախուսմամբ որոշեցինք մեր կարճամետրաժ ֆիլմն ուղարկել միջազգային կինոփառատոնների: Առաջին փառատոնը, որի շրջանակում ֆիլմն առաջին անգամ ցուցադրեցինք, Էսքիշեհիրի միջազգային կինոփառատոնն էր: Հետո ուղարկեցինք Կաննի փառատոնին: Որոշակի չափանիշների քննությունն անցնելուց հետո մարտի 31-ին «Short Corner» բաժնում ֆիլմը ցուցադրելու իրավունք ստացանք: Այնտեղ ևս հանդիպումներ ունեցանք լրագրողների հետ: Փորձում էի պատմել իմ պատմությունը, թե ինչ և ինչու եմ փորձել ֆիլմում արտահայտել:

Թուրքիայի Հանրապետության Մշակույթի և զբոսաշրջության նախարարության Կինոյի հեղինակային իրավունքի վարչության «Ապագայի ֆիլմի (2011)»   նախագծի շրջանակում ֆիլմը խրախուսանքի է արժանացել:

«Ոսկե բոժոժ» 19-րդ կինոփառատոնում եզրափակիչ անցած ուսանողների ֆիլմերի մեջ տեղ է գտել նաև «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմը:

Դուք ևս շատ ազեցիկ ընտանեկան պատմություն ունեք: Երբ հասուն տարիքում իմացաք, որ հայ եք, ի՞նչ զգացիք: Ձեր շրջապատն ինչպե՞ս արձագանքեց:

Այո՛, ես ևս իմ պատմությունն ունեմ: Բացի «Ջուրը գտավ իր հունը» ֆիլմից, մեկ այլ ֆիլմ ևս ունեմ, սա իմ ընտանիքի պատմությունն է: Մի օր, երբ Էսքիշեհիրում ուսանող էի, հայրս զանգահարեց և ասաց, որ թերթ գնեմ: Զարմացա, այս ժամին այս մարդն ինչու՞ է ուզում, որ թերթ գնեմ: Երեկոյան ժամ էր… Ինչևէ ասած թերթերը գտա և կարդացի, որ 71-ամյա պապս կնքվել է, մենք հայ ենք: Պապս մինչև այդ օրը թաքցնելով իր ինքնությունը` վախի մեջ է ապրել:   Սա դեռևս վախի մեջ ապրող և ամեն պահի վախի սպասող մարդու պատմություն է: Ոչ ոք չգիտեր, որ նա հայ է: Նախ զարմացա, սակայն հետո հպարտացա պապիկովս, ով փորձեց իր երեխաներին և թոռերին պատմել, որ իրենք հայ են: Ոչ միայն ես, այլև ընտանիքիս անդամները ևս նոր իմացան ճշմարտությունը: Ոչ մեկի չիմացած ճշմարտության հետ թերթի միջոցով առերեսվեցի:

Երբ արձակուրդին տուն եկա, պապիկիս կնքվելու վերբերյալ մորս ու իմ միջև քննարկում սկսվեց: Ընտանիքումս քաոս էր ստեղծվել: Բոլորն այլ կերպ էին մտածում, թե հետո ինչ է լինելու, ինչ են անելու: Ես էլ որոշեցի վավերագրական ֆիլմ նկարել: Ահա այսպես առերեսվեցի ճշմարտության հետ: Դեռ երեկ պապս կնքվեց, սակայն չհաղթահարեց իր վախը:  2000 թ. «Հրիսթյան գազեթեն» /«Քրիստոնեական թերթ»/ շատ բան փոխեց: Աշխարհում այնքան հոգսեր, տրավմաներ ու ճնշումներ կան, որ հաստատ անձնասպանություն կլիներ, եթե անտարբեր մնայի այդ ամենին: Հավատում եմ կինոյի ուժին` հասարակական տրավմաները հաղթահարելու ճանապարհին: Այսինքն` պետք է ինչ որ բան փորձենք կատարել՝ հասականալով սեփական  ճշմարտությունը:

Շրջապատիս կողմից տարօրինակ ռեակցիա կար: Շատ դժվար ընկալեցին: Նրանք էլ ինձ նման ընկալեցին, զարմացան. երբեմն ծաղրի առարկա դարձավ:

Ըստ էության, թերթն առնելու պահից ի վեր կյանքս ամբողջովին փոխվեց: «Ես այս եմ եղել» արտահայտությունը կյանքս տակնուվրա արեց: Եթե մարդ իր ծնված և մեծացած հողի վրա չի կարողանում ապրել իր սովորույթների համաձայն, ինքը լինելով, ապա ոչ մի իմաստ չկա: Ազատության իմաստի մասին եմ խոսում: Յուրաքանչյուրն իր հողի վրա պետք է ազատ ապրի:

Ըստ էության, չես կարող ապրել որպես ալևի կամ մուսուլման, առանց ինքնության էլ չես կարող ապրել: Մարդն իր ճշմարտությունը երբեք չպետք է թաքցնի:

Անահիտ Քարտաշյան

Akunq.net