Մեծ մասամբ Թուրքիան է պատասխանատու հայ-թուրքական արձանագրությունների տապալման համար. թուրք մտավորական

Anadolu Kulture թուրքական հասարակական կազմակերպության վարչության նախագահ Օսման Քավալան Tert.am-ին տված հարցազրույցում խոսել է Հայոց ցեղասպանության և հայ–թուրքական հարաբերությունների կարգավորման մասին: Anadolu Kulture-ի առաքելությունը տարբեր էթնիկ, կրոնական խմբերի միջև կամուրջի կառուցումն է՝ կինոյի, գրականության, լուսանկարչության, ժամանակակից արվեստի և երաժշտության միջոցով:

–Ձեր կարծիքով ե՞րբ կկարգավորվեն հարաբերությունները Հայաստանի և Թուրքիայի միջև:

– Ըստ իս՝ այս հարցն այնքան էլ կախված չէ պատմական խնդիրներից: Կարծես թե այժմ գերիշխող գործոնները Ղարաբաղի հակամարտությունն է և Թուրքիայի սերտ տնտեսական հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ: Հասկանալի պատճառներով Հայաստանը հետաքրքրված չի լինի քաղաքական հարաբերություններ վերահաստատել Թուրքիայի հետ, քանի դեռ սահմանը փակ է մնում:

– Ըստ Ձեզ՝ երկրներից ո՞րն է կրում պատասխանատվության մեծ մասը, երբ բանը վերաբերում է կարգավորման գործընթացի ներկայիս վիճակին: Հայաստա՞նը, թե՞ Թուրքիան:

– Արձանագրություններում Ղարաբաղի հարցը նշված չէր: Ուստի, կարծում եմ թուրքական կառավարությունն է մեծ մասամբ պատասխանատու արձանագրությունների տապալման համար՝ այդ պայմանի առաջադրումով: Սակայն, մյուս կողմից, կարծում եմ նաև, որ Հայաստանի շահերից է բխում, որ այդ հակամարտությունը ավելի վաղ լուծվի` ոչ միայն Թուրքիայի հետ հարաբերությունները բարելավելու, այլև տարածաշրջանում կայուն ժողովրդավարություն կառուցելու համար:

– Ձեր կարծիքով Թուրքիան երբևէ կճանաչի՞ Հայոց ցեղասպանությունը, և եթե այո, ապա` ե՞րբ:

– Անհնար է միանշանակ պատասխան տալ այդ հարցին: Կանխատեսելի ապագայում ես նման հեռանկարներ չեմ տեսնում: Մի շարք գործոններ կան, որոնք կարող են ազդել Թուրքիայի դիրքորոշման վրա: Դրանցից մեկը վերաբերում է արտաքին դինամիկային: Ըստ իս՝ Եվրոպական Միություն մուտք գործելու գործընթացը դրական դեր կխաղա: Ցավոք, որոշ կլիշեներ ու նախապաշարմունքներ կան, որոնք գերիշխող են պատմական անցքերը հասկանալու գործում, մասնավորապես՝ Առաջին աշխարհամարտի ընթացքում կատարվածների… Թուրքիայում շատ մարդկանց կտեսնեք, որոնք դեռ վիճում են, թե հայերին քշեցին, որովհետև նրանք Առաջին աշխարհամարտում Ռուսաստանի կողմից էին, եվրոպական տերություններն ու Ռուսաստանն էլ փոքրամասնություններին օգտագործում է՝ Օսմանյան պետությունը թուլացնելու և պառակտելու համար:

– Ձեր կարծիքով թուրք հասարակությունը ի՞նչ կարող է անել, որպեսզի թուրքական պետությունը ճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը:

– Քաղաքացիական հասարակության հիմնական դերակատարությունը ես տեսնում եմ այդ պատմություններին, այդ նախապաշարմունքային պատկերացումներին հակադրվելու մեջ: Թուրքիան ցանկանում է ԵՄ-ի անդամ լինել, սակայն դուք մինչև հիմա կլսեք, թե մարդիկ ինչպես են վիճում, որ Եվրոպան ուզում է պառակտել Թուրքիան՝ հայկական և քրդական հարցերը օգտագործելով:

Հարցազրույցը՝ Tert.am կայքի փոխխմբագիր Սասուն Խաչատրյանի
Ստամբուլ

http://tert.am/am/news/2012/11/17/kavala-interview/