Ուժի ցուցադրություն

ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ

Գերմանիա

Թուրքիայի դեսպանության նոր շենքը Բեռլինում նոր բառապաշար է ստեղծում:

«Ազգն» արդեն իրազեկել է, որ երկօրյա այցով Բեռլինում գտնվող Թուրքիայի վարչապետի այցը բողոքի տրամադրություններ էր ստեղծել: Գերմանահայոց կենտրոնական խորհուրդը (ԳԿԽ) հայերին կոչ էր արել ակտիվորեն մասնակցել Բեռլինում Բրանդենբուրգյան դարպասների առջեւ հոկտեմբերի 31-ին` ժամը 11-ին, Էրդողանի դեմ նախատեսված ալեւիների, ասորիների, քրդերի, եզդիների բողոքի ցույցին: ԳԿԽ-ն Թուրքիայից պահանջում է ճանաչել 1915-ին հայերի, ասորիների, Պոնտոսի հույների ցեղասպանությունը, ինչպես նաեւ վերացնել Հայաստանի շրջափակումը: Ցույցին մասնակցել են մոտ 3000 հոգի` ըստ «Ֆրանկֆուրտեր ալգեմայնե ցայթունգի» տվյալների:

Ստորեւ ամփոփենք այն շեշտադրումները, որ Էրդողանի այցի առիթով նկատել են գերմանացի մեր գործընկերները:

Տեղի ազդեցիկ լրատվամիջոցները միակարծիք են այն հարցում, որ Էրդողանի շեշտադրումները փոխվել են: Ըստ «Դի վելթ»-ի` հոկտեմբերի 30-ին Թուրքիայի վարչապետը ԵՄ-ին իր երկրի անդամակցության վերջնաժամկետ է սահմանել 2023 թվականը: Ձգձգելու պարագայում կորուստը ԵՄ-ինը կլինի, առնվազն Թուրքիային կկորցնի, ասել է Էրդողանը: Գերմանական հեռուստատեսությունը, ինչպես նաեւ թերթերը, մասնավորապես «Ֆրանկֆուրտեր ալգեմայնե ցայթունգ»-ը նկատել են տալիս, թե Էրդողանը Բեռլինում իր երկրի` աշխարհում ամենամեծ դեսպանության նոր շենքի բացման առթիվ հավաքված համերկրացիներին կոչ է արել լավ ինտեգրվել: «Մեր ցանկությունն է, որ Գերմանիայում ապրող թուրքերը վարժ գերմաներեն խոսեն: Նրանք ոչ միայն թուրք հեղինակներին պիտի ճանաչեն, այլ նաեւ` Հեգելին, Կանտին ու Գյոթեին հասկանան», ասել է Էրդողանը: (Գերմանիայում լավ են հիշում Էրդողանի նախորդ տարիներին հնչեցրած պատգամը` առաջին հերթին թուրքերեն սովորեք ու մի ձուլվեք-Ա. Հ.): Դեսպանության բացմանը ներկա Գերմանիայի արտգործնախարար Վեսթերվելլեն արծարծել է ԵՄ-Թուրքիա հետագա մերձեցման հարցը: Ըստ Գերմանիայի արտգործնախարարի` անդամակցության բանակցությունների երկամյա դադարը երկու կողմերի համար էլ լավ չէ, իսկ 2013-ին նոր սկիզբ պիտի դրվի: ԳԴՀ արդարադատության նախարար Լոյթհոյսեր-Շնարրենբերգերը, որ աշխատանքային այցով եղել է Թուրքիայում, Անկարայում բարձրաձայնել է իր դժգոհությունները երկրում կարծիքի եւ մամուլի ազատության վերաբերյալ: Նա քննադատել է այս ոլորտում առկա նահանջը, բազմաթիվ լրագրողների, փաստաբանների ձերբակալությունները: Թուրքիայի ուղին դեպի ԵՄ «դյուրին չի լինելու», կարծիք է հայտնել արդարադատության նախարարը` հավելելով, թե Գերմանիան «մեծ հետաքրքրություն ունի, որ Թուրքիայի նման ռազմավարական կարեւորագույն գործակիցը տեւականորեն դեպի Եվրոպա կողմնորոշվի»:

Ո՞րն է Թուրքիայի նպատակը: Թուրքիայի վարչապետի կերպարը ոչ միայն իր երկրում, այլեւ Գերմանիայում էլ բեւեռացված է, գրում է «Դի վելթ»-ը ու փոխանցում բազմաթիվ դիտորդների այն կարծիքը, թե Թուրքիան իր ապագան տեսնում է ոչ այնքան ԵՄ-ին մերձենալու մեջ, որքան աշխարհում նոր ուժի կենտրոնի, որ Եվրոպային ու Արեւմուտքին վերեւից է նայում: Գերմանիայի՞ն էլ, հարցնում է «Դի վելթ»-ի մեկնաբանն ու պատասխանում` հաստատ ոչ, քանի որ Թուրքիայի կառավարության ներկայացուցիչներն ու դիվանագետները գերմանացի գործընկերներին սիրով են իրենց այն կարծիքը հայտնում, թե Եվրոպայում երկու «առողջ» ազգ կա` Գերմանիան ու Թուրքիան, որ կոչված են ղեկավարելու, առաջնորդելու, ամեն մեկն` իր բնագավառում:

Իր ղեկավարած կուսակցության ժողովում մոտ մեկ ամիս առաջ ԵՄ-ի եւ Եվրոպայի մասին միայն բացասական երանգներով արտահայտված Էրդողանը փոխել է բառապաշարը: Բեռլինյան երկօրյա այցին հստակ է դառնում` նրա ակնկալածը ոչ թե ԵՄ արտոնյալ գործընկերոջ կարգավիճակն է, այլ` լիիրավ անդամի: «Մենք ԵՄ-ի համար ոչ թե բեռ ենք դառնալու, այլ պատրաստ ենք օգնել հաղթահարել եվրոյի ճգնաժամը», – ասել է Թուրքիայի վարչապետը: Թուրքիայի համար տնտեսության տեսակետից ավելի կարեւոր երկիր, քան Գերմանիան է, գոյություն չունի:

Քաղաքական տեսակետից Էրդողանի աչքում միայն ամերիկացիներն են գերմանացիներից առավել կարեւոր: Իսկ Եվրոպայում Թուրքիայի համար ավելի կենտրոնական տեղ, քան Բեռլինն է, չկա: Եվ Բեռլինի դիվանագիտական թաղամասում Թուրքիայի նոր դեսպանության շենքն ահա թվարկվածի խորհրդանիշն է: Եվ ոչ միայն դրա: Էրդողանն իր համերկրացիներին հասկանալ է տալիս, թե Գերմանիան միայն գերմանացիների երկիրը չէ, այլ նաեւ` այնտեղ ապրող թուրքերինը: Թուրքիան 30 միլիոն եվրո է հատկացրել իրենց հզորությունն ընդգծող այս դեսպանության համար: Բեռլինցի ճարտարապետների նախագծած արեւելյան դետալներով հսկայական այս շինությունն ընդգծում է մեկ ուրիշ նրբերանգ էլ: Առաջին անգամ Էրդողանի վարչապետության ընթացքում է Թուրքիայի կառավարությունն իր համերկրացիներին Գերմանիայում կազմակերպում: Օրինակ են հանդիսանում հրեական եւ հայկական սփյուռքները, գրում է «Դի վելթ»-ը` իրազեկելով, թե շուտով նոր գործակալություն է բացվելու, որը զբաղվելու է արտերկրում բնակվող թուրքերի հարցերով, իսկ այս կառույցի առաքելություններից մեկն էլ Թուրքիայի հետաքրքրություններն ու շահերը նաեւ Գերմանիայում հետապնդելը պիտի լինի: Գերմանաբնակ թուրքերը Էրբաքանին, ուրեմն` նաեւ Էրդողանին սատարող քաղաքական ուժն են եղել: Վարչապետից լավ ոչ ոք չգիտի, թե որքան կարեւոր են գերմանաբնակ թուրքերի տրամադրություններն իր քաղաքական կարիերայի համար: Էրդողանը ցանկություն ունի՞ ազդեցություն գործելու Գերմանիայի քաղաքականության վրա, հարցնում է թերթը: Պատասխանը դրական է: Եվ պարզաբանում. եթե հաջողվի գերմանաբնակ թուրքերին համախմբել եւ Գերմանիայի ընտրությունների ժամանակ որպես լծակ տրամադրել այն կուսակցությանը, որ Թուրքիայի հետաքրքրությունները ներկայացնելու խոստում կտա, այդժամ Թուրքիան հավելյալ մեծ կշիռ կունենա նաեւ Եվրոպայում: Մոտ 3 միլիոն թուրք է բնակվում Գերմանիայում, որոնց մեծ մասը ԳԴՀ քաղաքացիություն ունի: Էրդողանն ուզում է առաջին անգամ գերմանաբնակ թուրքերին Թուրքիայի ընտրություններին մասնակցելու հնարավորություն տալ` առանց այդ նպատակով Թուրքիա ժամանելու, ինչպես մինչ այժմ ընդունված կարգն էր: Կանցլերի հետ զրույցը ներառելու էր նաեւ վիզային թեթեւացված ռեժիմի, սիրիացի փախստականներին վերաբերող հարցեր:

Նոյեմբերի 1-ին արդեն գերմանական լրատվամիջոցներում նկատելի էին սուր քննադատական վերնագրեր, օրինակ` «Գերմանացի քաղաքական գործիչները զգուշացնում են, որ Էրդողանը ստախոս է», կամ «Վերջնագրի լեզվով է խոսում»: Ըստ Բունդեսթագի կանաչների խմբակցության ինտեգրացիոն հարցերի քաղաքական խոսնակ Մեմեթ Քիլիչի` Թուրքիայի վարչապետը մարդու «իրավունքների հարցում ոճրագործ է»: Էրդողանն իրականում ԵՄ-ին անդամակցել չի ուզում, այլ բանակցություններն ուզում է օգտագործել իր երկրում ռազմուժի իշխանությունը կոտրելու նպատակով: Իսկ մինչեւ 2023 թվականն արդեն հանրապետություն այլեւս չի լինի, այլ` սուլթանություն: Նա մարդու իրավունքները ոտնակոխ է անում: Գերմանիայում նա պառակտում է թուրքական հանրությունը, քանի որ ատելություն է սերմանում սուննիների ու ալեւիների միջեւ, ասում է կանաչների խմբակցության խոսնակը:

Էրդողանի եւ Մերկելի մամլո ասուլիսի ժամանակ նկատելի է դարձել, որ Թուրքիայի` ԵՄ-ին անդամակցության հարցում Գերմանիայի կանցլերի վերաբերմունքը մերձեցման եզրեր չունի թուրք պաշտոնակցի ցանկություններին: Էրդողանն իր կոշտ դիրքորոշումն է ընդգծել Կիպրոսի հարցում: «Հարավային Կիպրոսի ԵՄ-ին անդամակցությունը սխալ է, եւ այս սխալն անընդհատ աճում է: Այս հարցում Մերկելն էլ համաձայն է»,- ըստ գերմանական մամուլի` ասել է Էրդողանը, սակայն ԳԴՀ կանցլերը չի շարունակել Թուրքիայի իր պաշտոնակցի խոսքը, որը հետեւյալն է հնչեցրել. «Մենք ճանաչում ենք Հյուսիսային Կիպրոսն իբրեւ պետություն»: Մերկելը կրկնել է Գերմանիայի դիրքորոշումը` Թուրքիային առաջարկում են արտոնյալի կարգավիճակ: Քրիստոնեա-դեմոկրատները չեն ցանկանում, որ Թուրքիան ԵՄ լիիրավ անդամ դառնա: Թուրքիայի եվրոնախարար Բաղըշը Բեռլինում դժգոհել է` Թուրքիան լիիրավ անդամ է ցանկանում լինել, ուրիշ կարգավիճակի չի հավակնում: Իսկ «արտոնյալ» անդամ դառնալու մասին էլ ասել է, թե ծիծաղելի է: Թուրքիան 1999-ից ԵՄ անդամակցության թեկնածու է, 2005-ին սկսված բանակցությունները, սակայն, վերջին 2 տարում որեւէ տեղաշարժ չեն գրանցել: Եվ այս ֆոնին հետաքրքրական է գերմանական մեկ ուրիշ լրատուի` «Զյուդկուրիեր»-ի այն տեղեկությունը, թե թուրքական մամուլում շաբաթներ առաջ վերնագիր է դարձել այն հանգամանքը, որ ԵՄ-ը Հայաստանի հետ արծարծում է վիզային թեթեւացված կարգի անցնելու հնարավորությունը, այն պարագայում, երբ Հայաստանը ԵՄ անդամակցության թեկնածու չէ:

Մերկելը գովաբանել է սիրիացի փախստականներին Թուրքիայի ընդունելու պատրաստակամությունը եւ խոստացել սատարել մարդասիրական օգնություն հատկացնելու հարցում: Թուրքիայի տվյալներով` երկրի տարբեր ճամբարներում այժմ օթեւանում է 102 000 փախստական, իսկ 70 000 սիրիացի էլ Թուրքիայում է` ճամբարներից դուրս:

Ի թիվս այլ հարցերի` Թուրքիայի եւ Գերմանիայի վարչապետները պայմանավորվել են սերտացնել կապը երկու երկրների համալսարանների միջեւ:

http://azg.am/AM/2012110206