Դերսիմցիները ո’չ ապրում են, ո’չ էլ կարող են ապրել

Հալազուր Գևիշը պահանջել է 1938 թ. Դերսիմում սպանված իր մերձավորների բնակչության գրանցամատյանի և գնման կայքագրերի գրանացումները: Պատասխանը բարոյախրատական է` «Նրանք երբեք գոյություն չեն ունեցել»: Հալազուր Գևիշը, դիմելով Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի (ԹԱՄԺ) Դիմումներ ընդունող հանձնաժողովին, այն մասին, որ իր ընտանիքին սպանել են և դրա հետ մեկտեղ վերացրել են նրանց պատկանող բնակչության և գնման կայքագրերի վերաբերյալ բոլոր գրանցումները, ասել է. «Հիանալի է, ապստամբությունը մահանա, հողատարածքը շահանա: Ժամանակին իթթիհադական կառավարության ու Գլխավոր շտաբի կամայական ղեկավարությունն այսպես է հրամայել»:

83-ամյա Հալազուր Գևաշը ի հայտ բերեց Դերսիմի կոտորածի ժամանակ բռնագրավված հողերի հետքերով գնալու ևս մեկ ողբերգություն: Գևիշը կոտորածների ժամանակ սպանված ընտանիքի համար դիմել է, սակայն չի կարողացել ընտանիքի անդամներին պատկանող ո’չ բնակչության գրանցամատյանի և ո’չ էլ գնման կայքագրերիի վերաբերյալ որևէ գրանցում գտնել:

Համաձայն «Ռադիքալ» թերթում լույս տեսած տեղեկության` Հալազուր Գևիշը պնդում է, որ Դերսիմի կոտորածների ժամանակ կորցրել է իր ողջ ընտանիքին, իր հոր հողատարածքները բռնագրավել և վրան զորանոց են կառուցել, իսկ ժառանգորդները մեկ ամսվա ընթացքում կասկածելի ձևով մահացել են:

Ընտանիքի վերաբերյալ տեղեկություններ ստանալու համար Բնակչության գրանցման վարչությանը դիմած Հալազուր Գևիշին ազիզնեսինական պատասխան է եկել: Գևաշը իրեն տրված բնակչության գրանցման օրինակում տեսել է, որ իր ընտանիքից ոչ ոք «գոյություն չի ունեցել»: Համաձայն գրանցման` Գևիշի ընտանիքից ոչ ոք չի ապրել: Գևիշը իր ընտանիքից բռնագրաված և վրան զորանոց կառուցած հողատարածքի վերաբերյալ տեղեկություն է պահանջել նաև Գնման կայքագրերի և կադաստրի գլխավոր վարչությունից, սակայն ընտանիքին պատկանած հողատարածքի վերաբերյալ, որը հաստատվում է օսմաներեն թափուներով, Գնման կայքագրերի և կադաստրի գլխավոր վարչությունում որևէ գրանցում չի եղել: Հալազուր Գևիշը, դիմելով Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովի (ԹԱՄԺ) Դիմումներ ընդունող հանձնաժողովին, թե իր ընտանիքին սպանելով չեն բավարարվել, վերացրել են նաև նրանց պատկանող բնակչության և գնման կայքագրերի վերաբերյալ բոլոր գրանցումները, պահանջել է համապատասխան գործողություններիի դիմել: Հալազուր տատիկն ասել է. «Իմ հնարավորություններով Հոզաթի, Խարբերդի և Անկարայի Բնակչության գրանցման վարչության դիմումներ եմ ուղղել, սակայն ընտանիքիս անդամների ո’չ ծննդյան և ո’չ էլ մահվան թվականների վերաբերյալ գրանցումներ չեն գտնվել: Չեն ծնվել, չեն ապրել… Հիանալի է, ապստամբությունը մահանա, հողատարածքը շահանա: Ժամանակին իթթիհադական կառավարության ու Գլխավոր շտաբի կամայական ղեկավարությունն այսպես է հրամայել»:

Օսմաներենի մասնագետ չկա

Հալազուր Գևիշը, որպեսզի ապացուցի, որ բռնագրավված հողատարածքը իր հայրը գնել է ԱՄՆ-ում աշխատած փողերով, դիմել է Արտգործնախարարությանը` պահանջելով 1907-1908 թթ. Խարբերդից ԱՄՆ գնացած քաղաքացիների ցուցակը, սակայն նախարարությունից ստացած պատասխան նամակում նշելով, որ արխիվում Հուսեին Յափրաք անունով մարդ չկա, ասվում է. «Արխիվի 1907-1928 թթ. ընդգրկող սահմանափակ փաստաթղթերում կան նաև օսմաներեն փաստաթղթեր, սակայն այս փաստաթղթերն ինչպես հարկն է ուսումնասիրելու համար օսմաներենի մասնագետի օգնության կարիք կա»:

«Ակօս»

21.05.2012