Ովքեր եվ ինչու հայատյաց տականքներին հայկական ծագում են վերագրում թուրքիայում

Հակոբ Չաքրյան

Ո՞րն է դրանում սաբաթայականների դերը

Թուրքական իրականության մեջ հայատյացության արմատներն ավելի քան խորն են: Դա թերեւս պայմանավորված է թուրքական պետության կազմակերպած Հայոց ցեղասպանությանը արյունարբու թուրք մարդասպան զանգվածի սիրահոժար մասնակցությամբ, ինչպես նաեւ զոհերի ունեցվածքի ամբողջական յուրացմամբ:

Ժողովուրդն իզուր չի ասել. «Գող` սիրտը դող»: Այլ կերպ` որքան էլ Հայոց ցեղասպանությունը ժխտելու առումով Թուրքիայում հասարակությունը նախանձելի համերաշխության մեջ լինի պետության հետ, այնուամենայնիվ, ե՛ւ պետական իշխանությունները, ե՛ւ առ այսօր մարդասպանով հիացող ժողովրդական զանգվածները հոգու խորքում գիտակցում են իրենց չարագործությունը եւ դրանից բխող հանցագործի հոգեբանությունը ճնշելու անկարողությամբ հայերի վրա են չարանում եւ լցվում հայատյացությամբ:

Երկրում դա հետեւողականորեն խրախուսում է հանցագործի այդ նույն հոգեբանությամբ տառապող թուրքական պետությունը: Թուրքիայում հայատյացության խրախուսման մեջ չարանենգ կեցվածքով աչքի են ընկնում սաբաթայական տականքները, այսինքն` սալոնիկյան ծագումով առերեւույթ իսլամ ընդունած հրեաները: Սրանք, գրավելով ի սկզբանե ազդեցիկ դիրքեր թուրքական պետական կառույցներում, Հոլոքոսթի բացառիկությունն ապահովելուց, Թալեաթի, Էնվերի, Ջեմալի պես արյունարբու գազաններին պաշտպանության տակ առնելուց զատ, որոնք նույնպես սաբաթայական էին, հայատյացությունը խրախուսելու միջոցով մշտապես փորձել են մարդասպան թուրք հրոսակի ագրեսիվ նկրտումներն ուղղել այդ ժողովրդի վրա, որպեսզի հետնաբեմից շարունակեն կառավարել այս տգետ հրոսակին:

Թեեւ վարչապետ Էրդողանի իսլամամետ Արդարություն եւ բարգավաճում կուսակցության իշխանությունը երկրում խաթարել է սաբաթայական չարանենգ տականքների տասնյակ տարիների վաղեմությամբ անդորրը, սակայն հայատյացությունը մնացել է անփոփոխ: Դա տարբեր դրսեւորումներ է ունենում, իսկ դրսեւորումները հետապնդում են տարաբնույթ նպատակներ: Այս նպատակներից է այս կամ այն պետական, քաղաքական գործչին հայկական ծագում վերագրելու միջոցով վարկաբեկելը:

Դրա թերեւս ամենացայտուն օրինակը նախագահ Աբդուլլահ Գյուլի մորը կամայականորեն հայ դարձնելն էր, ընդ որում` դա անում էր Ժողովրդահանրապետական կուսակցության պատգամավորը` ունենալով, ըստ իսլամական շրջանակների, սաբաթայական ծագում: Ժամանակին հայ են դարձրել «գորշ գայլերի» առաջնորդ Ալփարսլան Թյուրքեշ կոչեցյալ մարդասպանին, ինչպես այնուհետեւ դարձրին այս ոհմակի քաղաքական կազմակերպության Ազգայնական շարժում կուսակցության ներկայիս ղեկավար Դեւլեթ Բահչելիին` որպես հիմնավորում մատնացույց անելով վերջինի` Կիլիկիայի երբեմնի Սիս քաղաքում` Քոզանում ծնված լինելու հանգամանքը:

«Հայ» դառնալուց չէր խուսափել նաեւ նախագահ Ահմեդ Սեզերի խորհրդատու, քեմալական ազգայնականության գաղափարախոս եւ «Էրգենեքոն» ահաբեկչական կազմակերպության հիմնադիր, հայտնի սաբաթայական Իլհան Սելջուքի մայրը: Հիմա արդեն հայկական ծագում են վերագրում Բանվորական կուսակցության առաջնորդ, «Թալեաթ փաշա» կոմիտեի հիմնադիր Դողու Փերինչեքին եւ Հրանտ Դինքի սպանության գլխավոր կազմակերպիչ, պաշտոնաթող գեներալ Վելի Քյուչուքին:

Սրանք երկուսն էլ, որպես հիմնադիր կազմի անդամ, կալանված են «Էրգենեքոնի» գործով: Սրանց այսպես կոչված հայկական ծագման մասին «Մանկահավաք. բանակների վերջին ճակատամարտը» համատեղ գրքում գրել են «Թարաֆի» հեղինակներ Մեհմեդ Բարանսուն եւ Թունջայ Օփչինը, ըստ որոնց` Փերինչեքը ծննդով Երզնկայի Ափչաղա գյուղից է, որտեղ ժամանակին ապրել են Փերինչօղուլլարը գերդաստանը, իսկ Քյուչուքը հայերեն գիտեր, թեեւ նրա ծննդավայրում ոչ մի հայ չի եղել: Նա ասել է, որ հայերենը սովորել է հարեւաններից:

Ի դեպ` Փերինչօղուլլարը կոչեցյալ ստահակները չեն կարող որեւէ առնչություն ունենալ հայության հետ, բայց հայկական ջարդերի հետ ունեցել են, որովհետեւ պանթուրքիզմի հիմնադիր Զիա Գյոքալփիի ազգականներն են: Երբ վերջինը Հայոց ցեղասպանության կազմակերպման եւ իրականացման մեղադրանքով 1920-ին աքսորվեց Մալթա, նրա ազգականները այս մարդասպանի հետ ազգակցական կապը կորցնելու նկատառումով ստացել են Փերինչօղուլլարը ազգանունը: Քանի որ Քյոքալփըի ինքը ոչ թե քուրդ է, այլ քրդական հրեա, ուստի սաբաթայական պետք է լինեն վերջիններս: Դա վերաբերում է նաեւ Դողու Փերինչեքին:

Ինչ վերաբերում է Վելի Քյուչուքին, ապա նրա հայերեն իմանալը ամենեւին էլ հայ լինել չի ենթադրում: Ըստ երեւույթին գրքի հեղինակները սրան հայկական ծագում են վերագրում` ցույց տալու համար, որ «Էրգենեքոնի» գործով դատապարտվողները ոչ թուրքերն են միայն, որպեսզի պաշտպանության տակ վերցնեն ամբաստանյալներին:

Եղել են դեպքեր, երբ հայկական ծագում են վերագրել նույնիսկ ցեղասպանության գլխավոր կազմակերպիչ Թալեաթ փաշային: Դա գլխավորապես արել է «Էրգենեքոնի» գործով կալանված պրոֆ. Յալչըն Քյուչուքը, թե Թալեաթը հայ էր: Մինչդեռ ինքը թուրքական զինված ուժերի նախկին պետ Յաշար Բույուքանըթի ազգականներից է, որի հրեական ծագման մասին դեռեւս պաշտոնավարման տարիներին է գրվել:

«Թարաֆի» վերոհիշյալ համահեղինակներն էլ Յալչըն Քյուչուքի մասին գրել են. «Յալչըն Քյուչուքը ծագումով հրեա է: Նրա մեծ հայրը ֆրանսիական զորքերի հետ համագործակցելու մեղադրանքով ամբաստանվել էր հայրենիքի դավաճանության մեջ»: Վերջին օրինակը ցույց է տալիս, որ թուրք գործիչներին հայկական ծագում վերագրելու դրսեւորումները սոսկ վերջիններիս վարկաբեկելու նպատակ չեն հետապնդում, այլեւ դրանք, որպես հայատյացության դրսեւորում, աղավաղում են նաեւ Հայոց ցեղասպանությունը: Իսկ աղավաղման առաջամարտիկի դերը պատկանում է Թուրքիայում հետզհետե դիրքերը կորցնող սաբաթայական տականքին:

http://azg.am/AM/2012051909