1895-96 (1894-96-Ակունքի խմբ.) թթ. հայերի կոտորածները

Ջեմալ Վելի

Աբդուլ Համիդ Երկրորդը կարծում էր, թե հայերը ոչ վստահելի տարր են: Նա նկատում էր, որ Բալկաններում սկսված անկախության և ազատության շարժումն ազդում է նաև հայ ազգի վրա, և համոզված էր, թե հայերի շրջանում ազատության շարժումը կանխելու համար նրանց պետք է ահաբեկել և ճնշել: Պատմության հեգնանքով հայերը, օսմանյան տիրապետության տակ ապրող մի շարք ազգությունների հետ համեմատ, ամենաքիչն էին հակված անկախանալու գաղափարին: Ընդհանուր առմամբ, նրանք սուլթանության մեջ հայտնի էին որպես ամենահավատարիմ միլլեթ:

Աբդուլ Համիդ Երկրորդի հրամանով 1894 թ. սկսված, 1895 թ. բարձրակետին հասած և 1896 թ. ավարտված հայերի ջարդերի հետևանքով սպանվել են 150-ից մինչև 200 հազար (300 հազար-Ակունքի խմբ.) հայեր` առանց տարիքի և սեռի խտրականության: Աբդուլ Համիդ Երկրորդը իսլամական կրոնը որպես զենք է օգտագործել` մահմեդական զանգվածին հայերի դեմ հրահրելու և վերջիններիս կոտորածները խրախուսելու գործում: Չնայած այդ բոլոր գրգռումներին` մահմեդական հոգևորականության և մուսուլման բնակչության մի մասը դեմ է հանդես եկել կոտորածին:

Ջարդերի ժամանակ սպանված հայերի ունեցվածքը բաժանվել է կոտորածներ հրահրողների և օգնականների միջև, գլխավորապես` ջարդերը կազմակերպած պետական պաշտոնյաների: Համիդյան կոտորածներն արտացոլվել են այն ժամանակվա համաշխարհային մամուլի էջերում: Արևմտյան բազմաթիվ երկրներ որպես օգնություն բավարարվել են բժիշկներ, դեղորայք, ուտելիք և հագուստ տրամադրելով: Նրանք կոտորածների դեմ հանդես են եկել սահմանափակ կերպով, որովհետև իրար հետ մրցակցության մեջ գտնվող Արևմտյան տերությունները մտավախություն ունեին վնասել Օսմանյան կայսրության հետ իրենց ունեցած հարաբերություններին: Աբդուլ Համիդ Երկրորդն արդեն իսկ հենց այդ իրադրությունից օգտվելով էր կոտորածներն իրագործել:

http://ermenisoykirimi.net/tr1895.htm

Թարգմանությունը` Akunq.net-ի