Թուրքիայում նոր Սահմանադրության ստեղծման 2-րդ փուլն է սկսվել

Թուրքիայի խորհրդարանում Արդարություն եւ զարգացում կուսակցության նախաձեռնությամբ դեռեւս հոկտեմբերին ստեղծվել էր Սահմանադրության շուրջ քաղաքական ուժերի դիրքորոշումների համաձայնեցման հանձնաժողով։ Նշենք, որ թեեւ խորհրդարանական ընտրություններում Արդարություն եւ զարգացում կուսակցությունը հաղթանակ էր տարել, սակայն նոր Սահմանադրության անցկացման համար պատգամավորների անհրաժեշտ քանակ չէր ապահովել:

2012-ի մայիս 1-ի դրությամբ Թուրքիայի խորհրդարանում ավարտվել է 4 կուսակցությունների կողմից կազմված Սահմանադրության համաձայնության հանձնաժողովի աշխատանքների 1-ին փուլը, որը տեւել է 6,5 ամիս։

Թուրքիայի խորհրդարանում իշխող Արդարություն եւ զարգացում (AKP), ընդդիմադիր Ժողովրդահանրապետական (CHP), Ազգայնական շարժում (MHP) եւ քրդական Խաղաղություն եւ ժողովրդավարություն (BDP) կուսակցությունների ներկայացուցիչների կողմից ստեղծված Սահմանադրության համաձայնեցման հանձնաժողովն իր աշխատանքներն սկսել էր 2011-ի հոկտեմբերի 19-ից եւ այս ընթացքում հատուկ կազմակերպված հանդիպումների ընթացքում լսել է 14 կուսակցության, 21 համալսարանների, 39 մասնագիտական կառույցների եւ արհմիությունների եւ 79 միությունների, հիմնադրամների եւ պլատֆորմների ներկայացուցիչների։ Ստեղծված հատուկ ինտերնետ կայքի միջոցով ստացվել է 25 հազար 440 քաղաքացու կարծիք։ Բացի այդ, փոստի միջոցով հանձնաժողովին է ուղարկվել 18 հազար էջից բաղկացած առաջարկություններ` նոր Սահմանադրության հետ կապված։

Նոր Սահմանդրության ստեղծման աշխատանքներում առաջին անգամ Թուրքիայի խորհրդարանում իրենց տեսակետները հայտնեցին Թուրքիայի ազգային եւ կրոնական փոքրամասնությունները, ովքեր ներկայացրեցին իրենց սպասելիքները նոր Սահմանադրությունից։

Հայկական համայնքի տեսակետներն ու սպասումները Թուրքիայի խորհրդարանում ներկայացրեց Պոլսո Հայոց պատրիարքական ընդհանուր փոխանորդ, արք. Արամ Աթեշյանը, ով Թուրքիայի խորհրդարանի նախագահ Ջեմիլ Չիչեքի հետ հանդիպմանը նշել էր, որ Թուրքիայի գործող Սահմանադրության մեջ իրենց տխրեցնող կետ կա, ըստ որի` Թուրքիայի հանրապետության բոլոր քաղաքացիները թուրք են։ «Մենք գիտենք, որ Թուրքիայի քաղաքացի ենք, բայց Թուրքիայի քաղաքացի հայ։ Չեք կարող ասել, թե Թուրքիայի քաղաքացիություն ունեցողները բոլորը թուրք են։ Այստեղ պետք է փոփոխություն արվի։ Ես նույնիսկ ոստիկան չեմ կարող դառնալ։ Օրենքի առաջ բոլորը հավասար են, սակայն իրականության մեջ չկա այդ հավասարարությունը»,-ասել է Արամ Աթեշյանը։

Թուրքիայի խորհրդարանի Սահմանադրական համաձայնեցման հանձնաժողովից վերջին պահանջը եղել է ատելություն եւ թշնամություն հրահրողների դեմ պայքարը։ Թուրքիայի Բողոքական եկեղեցիների միության անդամները, հիշատակելով Մալաթիայի «Զիրվե» հրատակչատանն իրականցված սպանությունները, նշել են, որ բավականին հաճախ են հանդիպում ատելություն սերմանող հայտարարությունների։ Նրանք պահանջել են այս խնդրի լուծման համար օրենսդրական կարգավորում մտցնել, որը կներառվի կրոնի ազատություն օրենքի մեջ։

Նոր Սահմանադրության մեջ քրդերի ինքնության ճանաչման, իրավունքների եւ մայրենիով կրթության համար ակտիվ պահանջներ է ներկայացնում քրդական Խաղաղություն եւ ժողովրդավարություն կուսակցությունը։

Թուրքիայի ներկայիս Սահմանադրությունը, որը կոսմետիկ փոփոխության էր ենթարկվել 2010-ի սեպտեմբերի 12-ի հանրաքվեով, ընդունվել է 1980-ի ռազմական հեղաշրջման կազմակերպիչների կողմից 1982-ին։ Թուրքիայի աշխարհիկ կարգերի երաշխավոր համարվող զինվորականությունն այդ Սահմանադրության շնորհիվ ազդեցություն ուներ Թուրքիայի կառավարման մեջ, այդ թվում՝ Ազգային անվտանգության խորհրդում։

Թուրքիայի իշխող կուսակցության կարեւոր նպատակներից է նոր Սահմանադրությամբ սահմանափակել զինվորականների ազդեցությունը քաղաքական ու հասարակական գործընթացների վրա։

Բացի այդ, իշխող կուսակցության կանոնակարգի համաձայն, կուսակցության անդամները չեն կարող 3 անգամից ավելի պատգամավոր դառնալ։ Իշխող Արդարություն եւ զարգացում կուսակցության առաջնորդ, Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը եւ կուսակցության կարկառուն դեմքերի մի մասն արդեն 3 անգամ պատգամավոր են դարձել, եւ այսուհետ նրանք չեն կարող ընտրվել։ Այս պայմաններում նախատեսվում է նոր Սահմանադրությամբ Թուրքիան դարձնել նախագահական երկիր, որտեղ նախագահին կտրվեն լայն լիազորություններ, եւ նա կընտրվի ժողովրդի կողմից։

Թուրքիայի իշխող կուսակցության անդամները չեն թաքցնում, որ Էրդողանը պատրաստվում է նախագահ դառնալ, իսկ այն նախարարները, ովքեր 3 անգամ խորհրդարան են անցել, իրենց ուժերը կփորձեն քաղաքապետի ընտրություններում։

Անդրանիկ Իսպիրյան

http://news.am/arm/news/103575.html