Բագրատ Էստուկյանը իր «Հայկական պատմություններ» գիրքը ներկայացրեց «Ակունք»-ին

Մելինե Անումյան-Պարոն Էստուկյան, վերջերս հրատարակել եք «Հայկական պատմություններ» գիրքը: Կարո՞ղ եք մեզ տեղեկություններ հաղորդել այդ գրքի վերաբերյալ:

Բագրատ Էստուկյան-Այն պատմվածքների ժողովածու է: Մեկ գրքում եմ զետեղել մինչ այդ գրածս 15 պատմվածքներ: Գրքի վերնագիրը «Հայկական պատմություններ» է, որովհետև այդ պատմվածքներում մեծ մասամբ հայերի կյանքն է պատկերվում: Ոչ բոլորը, բայց մեծ մասը ներկայացնում է հայերի կյանք: Դրանք այն պատմվածքներն են, որոնք ավելի շուտ գրել էի հայերենով ու տպագրել տարբեր հանդեսներում և թերթերում: Ես դրանք թարգմանեցի թուրքերեն, և պատմվածքներս գրքի տեսքով հրատարակվեցին «էվերեստ» հրատարակչատան կողմից: Գրքի հանդեպ բավականին մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերվեց: Առաջին հրատարակության գրքերը մեկ ամսվա ընթացքում սպառվեցին: Գիրքս հրատարակվել էր 1000 տպաքանակով: Հիմա երկրորդ հրատարակությունն է սպասվում:

Մելինե Անումյան-Ձեր պատմվածքների թեման պոլսահայության խնդիրնե՞րն են:

Բագրատ Էստուկյան-Ո’չ, գրքումս պատմվածքներ կան թե’ պոլսահայերի, թե’ հայաստանցի հայերի և թե’ Անատոլիայում (Արևմտյան Հայաստանում-Ակունքի խմբ.) բնակվող հայերի կյանքի մասին: Այդ պատմվածնքերը լայն ընդգրկում ունեն թե’ ժամանակագրական և թե’ տարածքային առումներով: Օրինակ` գրքում կա պատմություն, որը տեղի է ունենում 1915 թ.: Պատմվածքներ կան, որոնց գործողությունները տեղի են ունենում 1930-ական թվականներին Ստամբուլում, 1992 թ.` Երևանում, 2009 թ.` Սիդնեյում: 1970-ականներին` Չիկագոյում և այլն: Եվ առկա է մեկ այլ պատմվածք, որը ժամանակային առումով սահմաններ չունի: Այն կարող է պատահել բոլոր ժամանակներում: Վերջին պատմվածքի անցքերը կատարվում են Ստամբուլում և Նյու Ջերսիում: Սույն պատմության բոլոր, ավելի ճիշտ` հիմնական հերոսները հայեր են: Դարձյալ ունեմ պատմվածք, որի դեպքերը տեղի են ունենում 1990 կամ 2000-ական թվականներին` Բարսելոնայում: Այս պատմության մեջ ներկայացվում է Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմին մասնակցած մի հայ կամավորի կյանքը, ով պատերազմից հետո մնում է Բարսելոնայում:

Մելինե Անումյան-Ասացիք, որ Ձեր գրքի հանդեպ հետաքրքրությունը մեծ է եղել: Ըստ Ձեզ` այն նաև թուրք ընթերցողնե՞ր է ունեցել:

Բագրատ Էստուկյան-Պոլսահայեր էլ են գնել, որովհետև ես տեղյակ եմ, որ այն հատկապես շատ է վաճառվել այն գրախանութներում, որոնք գտնվում են Ստամբուլի` հայերով հոծ բնակեցված թաղամասերում: Սակայն «Էվերեստը», Թուրքիայի ամենանշանավոր հրատարակչություններից մեկը լինելով, գիրքս տարածել է ողջ Թուրքիայով մեկ, և, որքանով որ տեղյակ եմ, այն ընթերցվել է նաև բազմաթիվ ոչ հայ ընթերցողների կողմից: Քանզի երբ համացանցում որոնում եմ տալիս` «Բագրատ Էստուկյան, Հայկական պատմություններ», տեսնում եմ բազմաթիվ արձագանքներ: Գրքիս վերաբերյալ շատ դրական գրախոսություններ են տպագրվել մեծ տպաքանակ ունեցող պարբերականներում: Մի մասն էլ դեռ չի հրատարակվել: Այսինքն` գիրքը մեծ հետաքրքրություն է հարուցել:

Մելինե Անումյան-«Հայկական պատմությունները» կտպագրվե՞ն նաև հայերենով:

Բագրատ Էստուկյան-Կա նման ցանկություն: Ես շատ եմ ուզում: Ավելի ճիշտ` իմ մտքում երբեք չի եղել դրանք թուրքերեն տպագրելը: Ես այդ պատմվածքները գրել եմ տարբեր ժամանակներում, միշտ շատ ցանկացել դրանք ժողովել մեկ գրքում և միշտ մտածել, որ դրանք կհրատարակվեն հայերենով: Առաջին անգամ առաջարկ ստացա հիշյալ հրատարակչատնից, թե` «Եթե այդ պատմվածքները թուրքերեն թարգմանեք, մենք դրանք կտպագրենք»: Այդ առաջարկը ստանալուց հետո գործի անցա: Սակայն մինչ այդ մտքովս երբեք չէր անցել դրանք թուրքերենի վերածելը: Միշտ մտածել ու ցանկացել եմ հայերենով հրատարակել պատմվածքներս, բայց մինչ օրս հայկական որևէ հրատարակչատուն չի հետաքրքրվել դրանցով:

Մելինե Անումյան-Սա Ձեր առաջի՞ն գիրքն է:

Բագրատ Էստուկյան-Այո’:

Մելինե Անումյան-Մտածու՞մ եք նոր գրքեր հրատարակելու ուղղությամբ:

Բագրատ Էստուկյան-Այո’, ուզում եմ և կտպագրեմ, քանի որ դրանք մինչ այդ գրածս բազմաթիվ պատմվածքներից ընտրված 15-ն էին: Ես այլ պատմվածքներովս սրա նման 3-4 գիրք ևս կարող եմ հրատարակել: Այսինքն` դեռ ունեմ շատ պատմվածքներ, որոնք չեն տպագրվել: Այդ հարցը քննարկել եմ հրատարակչատան հետ: Ամենայն հավանականությամբ այս տարի կհրատարակվի նաև երկրորդ գիրքս:

Մելինե Անումյան-Ասացիք, որ բազմաթիվ արձագանքներ եք ստացել, իսկ ո՞րն էր ամենահետաքրքիր արձագանքը` ըստ Ձեզ:

Բագրատ Էստուկյան-Ինձ համար հետաքրքիր արձագանք էր «Թարաֆ» օրաթերթի սյունակագիրներից մեկի հետևյալ արտահայտությունը` «Գրքի ընթերցումը շատ դյուրին է, սակայն այն մարսելը` դժվար»: Այս նախադասությունն ինձ շատ ապշեցուցիչ թվաց, որովհետև յուրաքանչյուր պատմվածք մի հատուկ պատկեր է ներկայացնում, որն էլ ընթերցողին է հրամցվում բավականին կենդանի կերպով: Սակայն իմ հերոսների ապրումները ծանր ողբերգություն են: Ես չէի նկատել, որ, օրինակ, իմ բոլոր պատմվածքներում առկա է ճամփորդության թեման: Հետագայում եմ նկատել, որ ամեն պատմվածքում կա’մ ավտոմեքենայով, կա’մ գնացքով, կա’մ էլ ինքնաթիռով կատարված ուղևորություն է հանդիպում: Իմ հերոսները միշտ մի տեղից մյուսն են տեղափոխվում: Հայերին ներկայացնելիս, թերևս, բնականորեն է այդպես ստացվում: Այո’, վերջին հարյուրամյակում հայերը չեն կարողանում մի վայրում ապրել: Ոչ մի հայի գերեզման իր հոր կամ պապի հետ նույն տեղում չի լինում:

Մելինե Անումյան-Ձեր պատմվածքներում  առկա՞ է արդյոք այդ խնդրի լուծումը:

Բագրատ Էստուկյան-Մի պատմվածքում կան դրա նշանները: Այդ պատմվածքի անցքերը կատարվում են 1992 թ. Հայաստանում` Երևանում: Այսինքն` հայրենիք հասկացությունն ընդգծվում է որպես «Հայաստան»: Մեկ այլ պատմվածքում, որի դեպքերը տեղի են ունենում 1956 թ. Ստամբուլում, և որում ներկայացվում են այն իրադարձությունները, որոնք հայտնի են որպես «Սեպտեմբերի 6-7-ի դեպքեր» անվամբ, կարելի է հանդիպել մի ուշագրավ բանի: Այս պատմվածքի հերոսը ոչ թե հայ է, այլ մի պոլսեցի հույն, մասնագիտությամբ` հյուսն: Այս մարդն ականատես է դառնում «Սեպտեմբերի 6-7-ի դեպքերին», որից հետո լքում է Ստամբուլը և տեղափոխվում Հունաստան: Սակայն հերոսի հայրը հանդես է գալիս ուշագրավ դիտարկմամբ. «Սա մեր երկիրն է,-ասում է նա,-Որովհետև Ստամբուլը միևնույն ժամանակ Կոնստանդնուպոլիսն է»: Պատմվածքում շեշտվում է այդ հանգամանքը: Մեր երկիրը թողնելով` ու՞ր ենք գնալու: Մեր երկիրը կարող են այլք գրաված լինել, բայց այն մերն է: Այսինքն` հիմա մեկ ուրիշը կարող է գերիշխող լինել Արևմտյան Հայաստանում, բայց այդ հողը մերն է: Մենք մինչև 1915-ը այնտեղից չենք հեռացել: 1915-ից անմիջապես առաջ էլ այնտեղ թագավոր չենք ունեցել, բայց Արևմտյան Հայաստանը հայերի երկիրն էր: Հայերի երկիրն էր Վանը: Հայերի երկիրն էր Երզնկան: Մուշը, Բիթլիսը (Բաղեշը-Ակունքի խմբ.), Սասունը հայերի երկիրն էր: Եթե 1915 թ. հայերին ցեղասպանության չենթարկեին, ողջ մնացածներին էլ բռնի չտարագրեին, մենք մեր երկրից չէինք պոկվի: Հետևաբար` իմ պատմվածքներում առաջարկված լուծումը հետևյալն է. տեր կանգնել երկրին, մնալ այնտեղ, որտեղ երկիրն է… Այս պահին հայերի համար երկիր է նաև Ստամբուլը: Եթե այստեղ մենք ունենք 36 եկեղեցի, ունենք պատրիարքարան, հիվանդանոց, 16 դպրոց, ուրեմն այս ամենը թողնելու և Ամերիկա գնալու իրավունք մենք չունենք: Մենք պարտավոր ենք տեր կանգնել այս վայրին:

10.02.2012

Akunq.net