Նախիջեւանն անկախության միտումնե՞ր է դրսեւորում

Վերջին շրջանում ադրբեջանական մամուլում հաճախ են շրջանառվում Նախիջեւանի ինքնավար հանրապետության կողմից Բաքվի իշխանություններին անտեսելու, նրանց հետ հաշվի չնստելու վերաբերյալ հրապարակումները: Ավելին, վերջին շրջանում Նախիջեւան մեկնած բաքվեցիներին պարզապես վռնդում են ինքնավար հանրապետությունից, ինչպես դա տեղի ունեցավ Նախիջեւան ուղեւորված բաքվեցի լրագրողների եւ իրավապաշտպանների հետ: Ուշագրավ է, որ Լրագրողների ազատության եւ անկախության ինստիտուտի նախագահ Էմին Հուսեյնովը մեկնելուց առաջ հրապարակայնորեն հայտարարել էր, որ իրենք Նախիջեւանից չեն վախենում:

«Ես անհանգստանալու առիթ չունեմ: Նախիջեւանն Ադրբեջանի բաղկացուցիչ մասն է: Ինչպես այլ շրջաններ ենք ուղեւորվում, այնպես էլ Նախիջեւան կարող ենք գնալ: Այնտեղ Ադրբեջանի կանոններն են գործում»: Այդ հայտարարությամբ նա զգուշացնում էր նախիջեւանյան իշխանություններին` զերծ մնալ իրենց դեմ ոտնձգություններից: Սակայն մեկ օր անց նրանց պարզապես վռնդելով` Նախիջեւանը հերթական անգամ ցույց տվեց, որ ինքը Բաքվին հաշվետու չէ, ավելին Բաքուն իրեն ոչինչ չի կարող թելադրել: Իսկ ինչո՞վ է պայմանավորված նման «համարձակությունը»:

Նախիջեւանի կարեւորագույն լծակներից մեկը իր տնտեսական անկախությունն է Բաքվից: […] Նախիջեւանն ի սկզբանե ակտիվ տնտեսական հարաբերություններ հաստատեց Թուրքիայի հետ: Թուրքիայի միջոցով Նախիջեւանը ելք ստացավ դեպի արտաքին աշխարհ: Իսկ վերջին շրջանում Նախիջեւանում ազդեցիկ դիրքեր զբաղեցրին այն թուրք գործարարները, ովքեր անմիջականորեն կապված են իշխող կլանի` Վասիֆ Թալիբովի հետ: Նա Նախիջեւանի ինքնավար հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահն է եւ Ադրբեջանի հասարակական-քաղաքական շրջանակներում հատկապես հայտնի է «Նախիջեւանի խան» անվամբ: Վասիֆ Թալիբովն իր պաշտոնը զբաղեցնում է 1995 թվից եւ ամբողջությամբ վերահսկում է ինքնավար հանրապետության բոլոր ոլորտները: Նավթային արդյունաբերությունն ամբողջությամբ կենտրոնացած է նրա ձեռքում:

Նախիջեւանում վերջին տարիներին արձանագրվում է նաեւ ժողովրդագրական պատկերի փոփոխություն: Նախիջեւան մեկնած ադրբեջանցի իրավապաշտպան Նովելա Ջեֆերօղլուն իր այցից հետո հայտնել էր, որ մարդիկ լքում են Նախիջեւանը, եւ այնտեղ 150 հազար մարդ է մնացել:

Հայտնենք նաեւ, որ 1989 թվի մարդահամարի տվյալներով Նախիջեւանի ինքնավար հանրապետությունում բնակչության ընդհանուր թվաքանակը կազմել է 293.875 մարդ, այսինքն՝ 22 տարի անց, թիվը կիսով չափ կրճատվել է, մինչդեռ պաշտոնական վիճակագրությամբ, այդ նույն ժամանակահատվածում Ադրբեջանի բնակչության ընդհանուր թվաքանակը աճել է շուրջ 3 միլիոնով: Որոշ վերլուծաբաններ նշում են, որ Նախիջեւանի դատարկումը տեղի իշխանությունների վարած քաղաքականության հետեւանք է` դատարկելով այդ շրջանը, նրանք ավելի հեշտությամբ կապահովեն դրա առանձնացումն Ադրբեջանից, որից կախվածությունն ուղղակի անհիմն է եւ միայն խոչընդոտներ է ստեղծում արտաքին աշխարհի հետ հարաբերվելու տեսանկյունից: Նախիջեւանի աշխարհագրական դիրքը եւ կապի միջոցները հնարավորություն են տալիս հանդես գալ միանգամայն ուրույն քաղաքականությամբ եւ հաշվի չնստել Բաքվի իշխանությունների հետ: Եթե հաշվի առնենք նաեւ Ադրբեջանում իշխող կլանային կացութաձեւը եւ ֆեոդալական մնացուկներով հարուստ կառավարման համակարգը, ապա բոլորովին չի բացառվում, որ Վասիֆ Թալիբովը հանդես գա Նախիջեւանի` Ադրբեջանի կազմից դուրս գալու մասին հայտարարություններով:

Տաթեւիկ Հայրապետյան
NEWS.am