Հրավեր

Պատմաբան Արա Սարաֆյանը Ստամբուլում ընթերցողների դատին կներկայացնի «Թալեաթ փաշայի` Հայոց ցեղասպանության մասին զեկույցը» գրքի թուրքերեն հրատարակությունը:

Կոմիտասի անվան ինստիտուտի (Լոնդոն) հիմնադիր և տնօրեն, պատմաբան Արա Սարաֆյանը մեկնում է Ստամբուլ` Մուրադ Բարդաքչըի կողմից 2008 թ. հրատարակված Թալեաթ փաշայի գաղտնի մնացած փաստաթղթերի վերաբերյալ աշխատության թուրքերեն թարգմանությունը Թուրքիայի ընթերցողներին ներկայացնելու նպատակով կազմակերպվող շնորհանդեսին մասնակցելու համար:

Վերջերս Արա Սարաֆյանի կողմից հրատարակված «Թալեաթ փաշայի` Հայոց ցեղասպանության մասին զեկույցը» վերնագրով աշխատությունը (Կոմիտասի անվան ինստիտուտ, Լոնդոն, 2011 թ.) հանդիպել էր թուրք պատմաբան Մուրադ Բարդաքչըի ուժեղ հակազդեցությանը: Հայոց ցեղասպանությունը ժխտող Բարդաքչըի տեսակետի համաձայն` Սարաֆյանի աշխատությունը հեղինակային իրավունքի խախտում է և բացահայտ «գողություն»: (Տե’ս «Սփյուռքը գիրքս գողացել է» վերնագրով հոդվածը «Հաբերթյուրք» օրաթերթի 2011 թ. օգոստոսի 8-ի համարում):

Բարդաքչըն 2008 թ. հրապարակել էր Հայոց ցեղասպանության գլխավոր ճարտարապետներից Թալեաթ փաշայի` տարիներ շարունակ գաղտնի պահված մասնավոր փաստաթղթերից բաղկացած մի ժողովածու: Սեպտեմբերի 5-ին “Turkish Daily News” օրաթերթում տպագրված հարցազրույցում Սարաֆյանը հայտնում է, թե Բարդաքչըն Թալեաթ փաշայի փաստաթղթերը մակերեսային, թերի և մոլորեցնող կերպով է ներկայացնում: Հարցի առնչությամբ «Ակօս» շաբաթաթերթի միջոցով իրեն ուղղված հարցերին պատասխանած Սարաֆյանի համոզմունքով` Բարադքչըին «անհանգստացնում» է Թալեաթ փաշայի փաստաթղթերի բացահայտման փաստը: (Տե’ս «Բարդաքչըի հոդվածը հարձակում է անձի դեմ» հոդվածը «Ակօս»-ի 2011 թ. օգոստոսի 12-ի համարում):

Սարաֆյանը Թալեաթ փաշայի զեկույցին տալիս է «Օսմանյան կայսրությունում բնակվող հայերի 1915-17 թթ. բնաջնջումը ներկայացնող, թերևս, մինչ օրս հրատարակված ամենակարևոր փաստաթուղթը» բնորոշումը և ուշադրություն հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ մինչ այժմ տպագրված վավերագրերում բերված վիճակագրական տվյալները չեն ենթարկվել գիտական ուսումնասիրության, այնինչ դրանք խորը հետազոտություն են պահանջում:

Թուրքական արխիվային աղբյուրների վրա հիմնվելով` վերոհիշյալ զեկույցը քննադատական վերլուծության ենթարկած Սարաֆյանը շեշտում է. «Չափազանց կարևոր հանգամանք է այն, որ այս փաստաթղթերը գտնվել են Թալեաթ փաշայի ձեռքում: Եթե ի նկատի ունենանք, որ զեկույցը հիմնվում է Հայոց ցեղասպանության մասին օսմանյան պաշտոնական արձանագրությունների վրա, ապա ավելի ակնհայտ է դառնում դրա նշանակությունը» և հավելում. «Ես ներկայացրեցի իմ տեսակետը սույն գաղտնի փաստաթղթերի նշանակության մասին: Այդպիսով` ուզում եմ ներքաշվել ծանրակշիռ ու լուրջ բանավեճի մեջ»:

Կոմիտասի անվան ինստիտուտի կողմից հրատարակված «Թալեաթ փաշայի` Հայոց ցեղասպանության մասին զեկույցը» վերնագրով գրքի շնորհանդեսը Մարդու իրավունքների կազմակերպության ստամբուլյան մասնաճյուղի Ցեղապաշտության և խտրականության դեմ հանձնաժողովի հովանավորությամբ և «Անադոլու Քյուլթյուր» կազմակերպության աջակցությամբ կկայանա 2011 թ. սեպտեմբերի 25-ին` ժամը 17:00-20:00-ն, «Ջեզայիր» ժողովասրահում:

Շնորհանդեսի շրջանակներում տեղի կունենա նաև քննարկում, որին կմասնակցեն Արա Սարաֆյանը, Էրեն Քեսքինը, հրատարակիչ Օսման Քյոքերը, պատմաբան Մեհմեդ Փոլաթելը (Բողազիչիի համալսարան), որոնք կպատասխանեն նաև մասնակիցների հարցերին:

«Թալեաթ փաշայի` Հայոց ցեղասպանության մասին զեկույցը» վերնագրով գրքի անգլերեն տարբերակին կարող ենք անվճար կերպով հասու լինել www.gomidas.org կայքէջում: Ավելի մանրամսն տեղեկություններ ստանալու համար կարող եք գրել info@gomidas.org էլեկտրոնային հասցեին:

Կոմիտասի անվան ինստիտուտ