Հետ է ուղարկվում Իսրայելի արտակարգ և լիազոր դեսպանը

Նախարար Դավութօղլուն մեկնաբանություններ է տվել Անկարայի B նախագծի վերաբերյալ: Ի՞նչ մանրամասներ է պարունակում այդ նախագիծը:

ՄԱԿ-ի «Մավի Մարմարայի» մասին զեկույցը խառնել է Անկարային: Թուրքիան, որի` ներողություն խնդրելու և փոխհատուցում տալու պահանջները չեն ընդունվել, իջեցրել է Իսրայելի հետ իր դիվանագիտական հարաբերությունների մակարդակը և չեղյալ հայտարարել բոլոր ռազմական պայմանագրերը:

«Մավի Մարմարայի» կապակցությամբ Թուրքիայի վրա բանեցված ճնշումը ծանր է նստել Իսրայելի վրա: Այն բանից հետո, երբ անցած երեկո զեկույցը հրապարակվեց ամերիկյան մամուլում, Թուրքիայի արտգործնախարար Ահմեդ Դավութօղլուն թե’ հայտնեց այն որոշումների մասին, որը կայացրել է Թուրքիան Իսրայելի առնչությամբ, և թե’ իր դժգոհությունն արտահայտեց ՄԱԿ-ի զեկույցի դեմ: Երեկ, երբ լրանում էր Թուրքիայի կողմից Իսրայելին տրված՝ Անկարայից ներողություն խնդրելու, փոխհատուցումներ վճարելու և Գազայում շրջափակումը վերացնելու համար ժամանակը, Դավութօղլուն հրապարակեց Անկարայի  B պլանի մասին, որը հետևյալն է.

-Թուրք-իսրայելական հարաբերություններն իջեցվելու են երկրորդ քարտուղարի աստիճանի: Բացի վերջինիցս՝ մյուս բոլոր դիվանագիտական պաշտոնյաները` արտակարգ և լիազոր դեսպանի գլխավորությամբ, չորեքշաբթի օրը հետ են վերադառնալու իրենց երկիր:

-Չեղյալ են հայտարարվել այն բոլոր ռազմական պայմանագրերը, որոնք կնքվել էին Թուրքիայի և Իսրայելի միջև:

-Թուրքիան, որպես Միջերկրական ծովի արևելյան ամենաերկար ափն ունեցող երկիր, ձեռնարկելու է իր կողմից անհրաժեշտ տեսնված բոլոր տեսակի միջոցները` ծովային երթևեկության ազատության կապակցությամբ:

-Թուրքիան չի ճանաչում այն էմբարգոն, որը կիրառում է Իսրայելը Գազայի նկատմամբ: Իսրայելը պետք է ապահովի, որ 2010 թ. մայիսի 31-ից իր սկսած Գազայի շրջափակումը քննվի միջազգային արդարադատության ատյանում:

-Թուրքիայի կողմից ամեն տեսակի աջակցություն է ցուցաբերվելու Իսրայելի հարձակման պատճառով թուրք և օտարերկրացի բոլոր տուժածներին` իրենց իրավունքների պաշտպանությանն ուղղված բոլոր նախաձեռնություններում:

Արտակարգ և լիազոր դեսպանն արձակուրդի մեջ է

Թուրքիայում Իսրայելի դեսպան Գաբի Լևին, որի պաշտոնը լրանալու է այս տարվա հոկտեմբեր ամսին, տվյալ պահին իր երկրում է գտնվում` արձակուրդն անցկացնելու նպատակով: Իսրայելցի պաշտոնյաները հայտնեցին, որ Լևիի պաշտոնական ժամկետը լրացել է մի քանի օր առաջ, և որ նա հրաժեշտ է տվել իր թուրք գործընկերներին:

Դիվանագիտական և իրավական հարձակում

Սանկցիաները դրանով չեն սահմանափակվելու: Ըստ դրանց` բացի Դավութօղլուի հայտարարածներից՝ Անկարան Թել Ավիվի հանդեպ կիրառելու է երեք տեսակի` դիվանագիտական, տնտեսական և ռազմական սանկցիաներ, որոնք հետևյալն են.

Դիվանագիտական միջոցներ

Թուրքիայում Իսրայելի արտակարգ և լիազոր դեպսան Գաբի Լևիից հետո Թուրքիան թույլ չի տալու արտակարգ և լիազոր դեսպան նշանակել և չի շնորհելու նշանակման համար անհրաժեշտ ագրեմանը (agreman): Մյուս նշանակումների համար ևս, բացառությամբ երկրորդ քարտուղարի, ագրեման չի տրվելու:

-Թույլ չի տրվելու, որ Իսրայելի հետ համատեղ աշխատանքներ կատարվեն միջազգային կազմակերպություններում` ՆԱՏՕ-ի գլխավորությամբ: Անկարան վետո է դնելու այն բոլոր միջոցառումների վրա, որոնց կցանկանա մասնակցել Թել Ավիվը:

Տնտեսական միջոցներ

-Իսրայելի ընկերությունները Թուրքիայում կարողանում էին բազմաթիվ մեծ գործեր բռնել: Իսրայելի ընկերություններն այլևս տեղ են գտնելու կարմիր ցուցակում: Ոչ մի ընկերություն չի կարողանալու մեծ վաճառքին մասնակցել:

-Ներկայում Թուրքիայի հասարակական ընկերությունների հետ համագործակցող ընկերությունների պայմանագրերը չեն թարմացվելու:

-Տնտեսական միջոցներին հավելվելու են նաև մշակութային միջոցառումները: Թատրոն, կինո և այլ նման նախագծեր, որոնց աջակցում էր պետությունը, այսուհետ ոչ մի ֆինանսական աջակցություն չեն ստանալու:

Ռազմական միջոցներ

-Թուրքիան իր կողմից կազմակերպվող զինավարժություններին ոչ միայն չի հրավիրելու Իսրայելին, այլ նաև ինքը չի մասնակցելու այդ երկրի ռազմական միջոցառումներից և ոչ մեկին: Զորավարժություններ կազմակերպող երկրներին ասվելու է` կա’մ մենք, կա’մ Իսրայելը:

ՄԱԿ. «Մավի Մարմարայի» հարձակումը ծայրահեղություն է, իսկ Գազայի շրջափակումը` օրինական

Այն կետերը, որոնք առաջ են քաշվել ՄԱԿ-ի հետաքննող հանձնաժողովի 150 էջանոց «Մավի Մարմարա» զեկույցում.

-Իսրայելի` շրջափակված շրջանից բավականին հեռավոր տարածության մեջ առանց նախապես զգուշացնելու նման ուժով նավերը վերահսկողության տակ վերցնելու որոշումը «ծայրահեղություն» է և «անտրամաբանական»:

-Ինչ վերաբերում է Իսրայելի կողմից Գազայի շրջափակմանը, ապա այն օրինական է` միջազգային իրավունքի տեսանկյունից:

-Թուրքիան և Իսրայելը պետք է «կարգավորեն իրենց հարաբերությունները` հանուն Մերձավոր Արևելքի կայունության», և վերստին քննարկեն նորմալ դիվանագիտական հարաբերությունների հնարավորությունը:

-«Մավի Մարմարայի» վրա բարձրացած Իսրայելի կոմանդոսները հանդիպել են «մի խումբ ուղևորների կազմակերպված և համառ դիմադրությանը», այդ պատճառով էլ ստիպված են եղել ուժ գործադրել` իրենց պաշտպանելու համար:

-Իսրայելը պետք է բացատրի, թե ինչու է ինքը լարված և փոխհատուցում վճարի:

-«Մավի Մարմարայի» շրջափակումը «նավատորմիղի կողմից շարունակվել է առանց խնդիրների և այն հաղթահարելու նախաձեռնությամբ»: Լուրջ հարցականներ կան «Մավի Մարմարայի» կազմակերպիչների, Հումանիտար օգնության հիմնադրամի նպատակների, իրական մտադրության և դրդապատճառների վերաբերյալ: Թուրքիայի կառավարությունը ձգտել է «Մավի Մարմարայի» կազմակերպիչներին համոզել խուսանավել, երբ վերջիններս հանդիպել են Իսրայելի ուժերին, այնինչ «կարող էր անել ավելին»:

Մահմուդ Գյուրեր

03.09.2011

Աքշամ օրաթերթ