Թուրքիայի հայերը

Թուրքիայի հայ քաղաքացիները, մյուս ոչ մուսուլման քաղաքացիների նման, պատմության ընթացքում ենթարկվել են բռնության ու ջարդերի, ինչպես նաև` բացահայտ և ոչ բացահայտ խտրականությունների, նրանցից խլվել է խոսքի ազատության իրավունքը, նրանց առջև սահմանափակումներ են դրվել` հասարակական դիրքերի հասնելու հարցում, նրանք բազմաթիվ արգելքների են հանդիպել կրոնական ու կրթական ազատություններից օգտվելու առումով: Թուրքիայի տնտեսական ու սոցիալական ուսումնասիրությունների հիմնադրամի (TESEV) ժողովրդավարացման ծրագիրը տարբեր աշխատանքներ է իրականացնում` Թուրքիայի հայերին սեփական պատմությունները պատմելու հնարավորություն ընձեռելու և նրանց խնդիրներն իրենց իսկ միջոցով հանրությանը լսելի դարձնելու ուղղությամբ:

TESEV-ի ժողովրդավարացման ծրագիրն այս ոլորտում մինչ այժմ 2 հիմնական աշխատանք է կատարել: Գյունայ Գյոքսու Օզդողանի, Ֆյուսուն Ուսթելի, Ֆերհաթ Քենթելի և Քարին Քարաքաշլըի կողմից մշակված՝ «Հայերը Թուրքիայում. համայնք–անհատ-քաղաքացի» վերնագրով ժողովածուում քննվում են հայ քաղաքացիների` պատմության ողջ ընթացքում ինքնության կառուցման գործընթացների վրա ազդեցություն թողած հանգամանքները, որոնվում այն հարցի պատասխանը, թե բազմաթիվ չափանիշներ ունեցող և բարդ զարգացումներում հայերը, որպես «համայնքի» անդամ և քաղաքացի, ինչպես են ձևավորել իրենց ինքնությունը: TESEV-ի ժողովրդավարացման ծրագրի ավարտից հետո Բիլգի համալսարանի հրատարակչության կողմից տպագրված սույն ուսումնասիրությունն իր առջև նպատակ է դրել բավարարել Թուրքիայի բնակչությունը կազմող հասարակությունների` այս տարածքում ունեցած ընդհանուր պատմությունը վերհիշելու և միմյանց ավելի լավ ճանաչելու կարիքը:

Թուրքիայի հայերին ուսումնասիրելու բնագավառում ներկայում ընթացքի մեջ գտնվող մեկ այլ աշխատություն էլ կատարվում է Մարմարա համալսարանի Քաղաքագիտության և միջազգային հարաբերությունների բաժնի դասախոս Գյունայ Գյոքսու Օզդողանի և «Ակօս» շաբաթաթերթի գլխավոր խմբագիր Ռոբեր Քոփթաշի կողմից: Նախագիծը նպատակ ունի Թուրքիայի հայկական համայնքին պատկանող և հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներում աշխատող մարդկանց մասնակցությամբ կազմակերպվելիք աշխատանքային հանդիպումների արդյունքում հասու դառնալ Թուրքիայի հայերի հանդեպ քաղաքացիական կիրառումների վերաբերյալ տվյալների և այդ արդյունքների վրա հիմնվելով` նախապատրաստել քաղաքական առաջարկներ: Այդպիսով` հույս են տածում, որ որոշում կայացնողները, զանգվածային լրատվամիջոցներն ու հանրությունը հարկադրված կլինեն վերստին մտորել Թուրքիայի հայերի ունեցած խնդիրների շուրջ: Նախագծի նպատակներից մեկն էլ, հայկական համայնքի ներսում տարբեր տեսակետներ և դիրքորոշումներ ունեցող անձանց մեկտեղելով, բաց ու անկեղծ քննարկման մթնոլորտ ստեղծելն է` համայնքի կրթական, քաղաքական մասնակցության, կազմակերպման և ունեցվածքի իրավունքներից օգտվելու թեմաներով:

Նախագծի շրջանակներում կատարվելիք սույն ուսումնասիրությունը նախատեսում է դրական ուժ ստեղծել` բացի Հրանտ Դինքի և Էրգենեքոնի նման դատական գործերից` նաև Վաքըֆների մասին օրենքում նոր կարգավորումներ անելու համար քաղաքական գործընթացներում առաջընթաց ապահովելու նպատակով:

28.06.2011

http://kurtsohbet.com/page/2