Տաս տարի առաջ երազանք էր հայերեն ձայնասկավառակ ձայնագրելը

Սիպիլ Բեկթորոսօղլուի կատարմամբ «Նամակ» հայերեն երգն ու տեսահոլովակն արժանացավ բազմաթիվ երաժշտասերների ուշադրությանը: Արվեստագետի ձայնասկավառակը, որը կրում է Ջենք Թաշքանի ստորագրությունը, ինչպես թուրք, այնպես էլ հայ երաժշտասերների համար անակնկալ եղավ: Սիպիլն ու Ջենք Թաշքանն ասում են, որ տաս տարի առաջ նման ձայնասկավառակն իրենց համար երազանք էր:

Մի քանի օր առաջ հեռուստատեսությամբ հեռաևձակված տեսահոլովակը գրավեց բոլորի ուշադրությունը, որովհետև այս տեսահոլովակը Թուրքիայում լույս տեսած առաջին հայերեն տեսահոլովակն էր: Երգի  կոչվում է «Նամակ»: Այս երգը մի քանի ամիս առաջ «Ossi Müzik» պիտակով լույս տեսած «Սիպիլ» ձայնասկավառակից է: Ավելի շուտ Սիպիլ Բեկթորոսօղլուն նախկինում Քյուքհետ Դուրուի, Սեզեն Աքսուի նման բազմաթիվ այլ արվեստագետների մասնակցությամբ համերգներով հանդես եկած Սուրբ Վարդանանց երգչախմբի մենակատարներից է: Սա Սիպիլ Բեկթորոսօղլուի առաջին ձայնասկավառակն է: Ձայնասկավառակի երաժշտական ղեկավարը թուրքական փոփ-երաժշտության հանգրվաններից մեկը հանդիսացող Ջենք Թաշքանն է (Մաժակ Թոշիկյան): Բոլոր երաժշտական ձևավորումների, ինչպես նաև ձայնասկավառակում տեղ գտած 5 երաժշտական ստեղծագործության հեղինակը Թաշքանն է: Բացի այդ, այս ձայնասկավառակում Սիպիլին ձայնակցում են այնպիսի հայտնի արվեստագետներ, ինչպիսիք են Մերջան Դեդեն և Գյոքսել Բաքթագիրը: Հանդիպելով Սիպիլի և Ջնեք Թաշքանի հետ զրուցեցինք այս ձայնասկավառակի մասին, որը Թուրքիայի համար կարող է հայտնություն համարվել:

Որևէ մտավախություն չեմ ունեցել, որ չի ընդունվի

Սիպիլ Բեկթորոսօղլուն երաժշտությամբ զբաղվել է շատ փոքր հասակից: 1991 թ. ընդունվելով Ֆերիքյոյի Սուրբ Վաևդանանց հայկական եկեղեցու երգչախումբ` մասնակցել է բազմաթիվ համերգների: Նյուքհետ Դուրուն, Սեզեն Աքսուն, Մերջան Դեդեն և Գյոքսել Բաքթագիրը արվեստագետներից միային մի քանիսն են, որոնց հետ աշխատել է Սիպիլը: Երկար տարիներ Սիպիլը երազել է ձայնագրել իր ձայնասկավառակը, սակայն միշտ սպասել է ճիշտ ժամանակին: Այս երազանքն իրականություն դարձնելու համար նրան ամենամեծ աջակցությունը ցուցաբերել է Ջենք Թաշքանը, որին տարիներ շարունակ ճանաչել է: Ժողովրդականություն վայելող մեր երաժշտության (թուրքական փոփ-երաժշտություն-Ակունքի խմբ.) ամենահայտնի երգահաններից մեկը՝ Ջենք Թաշքան, բացի բարոյական աջակցություն ցուցաբերելուց, նաև Սիպիլի առաջին ձայնասկավառակի նոր երաժշտությունների հեղինակն ու երաժշտական ձևավորողն է: Սիպիլն ասում է, որ երբեք մտավախություն չի ունեցել` ձայնասկավառակը կընդունվի՞, թե ոչ. «Նախ և առաջ այս երգերն ինձ համար եմ կատարել: Կընդունվի, թե ոչ՝ նման մտավախություն չեմ ունեցել: Որևէ մաթեմատիկական հաշվարկ էլ չեմ կատարել: Նույնիսկ չէի կարող ենթադրել, որ այսքան կհավանեն, ու հետաքրքրություն կառաջանա: Ոչ միայն Թուրքիայում, այլև ողջ աշխարհում է արձագանք գտել: Թուրքիայում և արտերկրում բնակվող հայերն ասում են, որ շատ են հուզվել: Սա ինձ ավելի շատ է երջանկացրել: Ինչ լավ է, որ այս ձայնասկավառակը ձայնագրել ենք»:

Ջենք Թաշքանն ասում է, որ ձայնասկավառակի աշխատանքները Թուրքիայի համար շատ կարևոր են, սակայն շատ ուշացած նախագիծ է: Ասում է, որ 10 տարի առաջ նման ձայնասկավառակն իրենց համար երազի պես մի բան էր: Այս երազանքն իրականություն դառնալու փաստը վերջին տարիներին Թուրքիայում սկսված ժողովրդականացման գործընթացի լուրջ ազդեցությունն է. «Եթե Թուրքիայում վերջին ժամանակաշրջանի զարգացումները չլինեին, TRT-ով այս տեսահոլովակի հեռարձակումը լոկ երազանք կլիներ: Որպես իր անցյալը շատ լավ իմացող մարդ` ես գնահատում եմ Թուրքիայի ներկան: Տաս տարի առաջ մեզ համար երազանք էր, տա աստված՝ ավելի լավ լինի: Նմանատիպ աշխատանքները արտերկրում բարձրացնում են Թուրքիայի վարկանիշը»:

Թուրքիայում նախկինում էլ են հայերեն ձայնասկավառակներ թողարկվել, սակայն ասում են, որ Սիպիլ Բեկթորոսօղլուի ձայնասկավառակն իր ձևի մեջ առաջինն է: Այն կարծիքին են, որ ձայնասկավառակը մեծ նորություն է ոչ միայն թուրքերի, այլև հայերի համար. «Մինչև այսօր Թուրքիայում ձայնագրվել են երգչախմբի ձայնասկավառակներ, ժողովրդական խաղիկներից բաղկացած ձայնասկավառակներ, սակայն իմ ձայնասկավառակի ֆորմատով դեռ չէր ձայնագրվել: Նախկիններն ավելի շատ տարածաշրջանային ձայնասկավառակներ էին»:

Ջենք Թաշքանն ասաց, թե քանի որ մոտիկից հետևում է համաշխարհային երաժշտությանը, երաժշտական ձևավորումն ու երաժշտությունը գրել է համաշխարհային երաժշտասերների համար. «Չցանկացա ստեղծել երաժշտություն միայն փոքրամասնությունների լեզվով: Փոքրամասնության լեզվուվ ստեղծել եմ երաժշտություն մեծամասնության համար: Այս ձայնասկավառակում առկա է «New Age» կոչված ոճն ու կինոարվեստին բնորոշ հնչյուններ»:

Մերջան Դեդեն ոչ միայն Սիպիլի ձայնասկավառակում ձայնակցել է հայ համայնքին շատ հոգեհարազատ «Կիլիկիա» և Փարիզի համերգի ժամանակ Սիպիլի հետ նույն բեմում հանդես գալու պատճառ հանդիսացած «Իմ անուշ տավիղ» երգերին, այլև պատրաստելով այդ երգերի ռեմիքս տարբերակը՝ նվիրել է Սիպիլին: Բացի այդ՝ այս ձայնագրությունները կատարել է Կանադայում և ուղարկել: Այս շատ սիրելի ստեղծագործության մեջ Գյոքսել Բաքթագիրը մասնակցություն է ունեցել քանոնի կատարմամբ: Ձայնասկավառակի վերաբերյալ Սիպիլն ասում է. «Ինձ գոհացրեց, որ ձայնասկավառակս հայերի չափ նաև սիրել են թուրքերը: Ինձ զանգահարելով ասում էին` «ապրես, փշաքաղվեցինք»: Արվեստագետի համար սրանից լավ բան ի՞նչ կարող է լինել»:

Նշանակություն չեմ տալիս, որ երաժշտական ալիքները հետաքրքրություն չեն ցուցաբերում

Ջենք Թաշքանը, ով արդեն 40 տարի է մեր երաժշտական կյանքում ժողովրդականություն վայելող փոփ-երաժշտությանը նվիրել է 300-ից ավելի ստեղծագործություններ, մի հարցում տրտմում է. կարծում է, որ թուրքական երաժշտական և լրատվական ալիքներն այս ստեղծագործությանը բավարար ուշադրություն չեն դարձնում. «Պարզ ասած՝ չգիտեմ, թե որն է դրա պատճառը: Հետաքրքիր է իմանալ, որովհետև ըստ իս` մեծ թերություն է, որ խոշոր հեռուստալիքները այս տեսահոլովակը չեն հեռարձակում: Բազմաթիվ լրատվական ալիքներում արվեստի վերաբերյալ հաղորդումներ կան: Չգիտեմ՝ ուշադրություն չի գրավել, թե հատուկ ուշադրություն չեն դարձնում: Չեմ կարծում, թե քաղաքական  ընտրություն լինի, բայց, այնուամենայնիվ, հետաքրքիր է իմանալ»: Իսկ Սիպիլին այս թեման Ջենք Թաշքանի չափ չի հետաքրքրում. «Տեսահոլովակը նկարելուց առաջ հարցնում էին, թե ինչու՞ եմ տեսահոլովակ նկարում, ո՞վ է ցուցադրելու, պատասխանում էի, որ եթե ոչ ոք չնայի էլ, կդնեմ You Tube-ում, շատ եմ ուզում նկարել: Ցուցադրողը ցույց կտա: Այս խնդրով շատ չեմ ծանրաբեռնվում, սակայն գիտեմ, որ տեսահոլովակս սոցիալական կայքերում շատ են դնում»:

Ալի Փեքթաշ /a.pektas@zaman.com.tr/

http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1145745&keyfield=414CC4B02050454B5441C59E