ԹՈՒՐՔԻԱՆ ՊԱՏՐԱՍՏ ՉԷ ՀԱՅ ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐ ՈՒՆԵՆԱԼՈՒՆ

Ա. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ

 Ստամբուլ, Թուրքիա

Գուցե նաեւ հակառա՞կը

Թուրքիայի խորհրդարանում հայ թեկնածու ունենալու հեռանկարով այս տարի, դեռեւս ամենանախնական մակարդակում տեղի ունեցող քննարկումները թուրքական հասարակության մեջ առավելապես շեշտում էին, որ վերջին 40-50 տարում հայ ներկայացուցիչ թուրքական օրենսդիր մարմնում չի եղել: Սակայն այս տարի մինչեւ տարբեր քաղաքական ուժերի կողմից իրենց թեկնածուների ցուցակները հաստատելն անգամ հայ թեկնածուների անունները տառացիորեն անհետացան:

Թուրքիայից դուրս տրվող բացատրությունները տարբեր էին, մասնավորապես, ավելի հաճախ շեշտադրելով հայ թեկնածուներ ունենալու հանգամանքով որոշ դիվիդենտներ ստանալու կամ հակառակը, կոնկրետ ձայներ կորցնելու տարբերակներով: Քրդամետ «Խաղաղություն եւ ժողովրդավարություն» կուսակցության մեծամասնական ընտրակարգով ընտրությունների գնալու մտադրությամբ առաջ էր քաշվել նաեւ Հայկո Բաղդատի անունը, որ ստամբուլահայ համայնքի ակտիվիստներից է:

Ստամբուլը երեք ընտրատարածքի է բաժանված, որոնցից երկրորդը հայաշատ է, ուստի համայնքի մի շարք ակտիվ ու եռանդուն ներկայացուցիչներ որոշում ու Բաղդատի թեկնածությամբ հայտնվում են ԽԺԿ գրասենյակում: Ու մինչ քրդամետ կուսակցությունը քննարկում էր հայ թեկնածու իր անկախ թեկնածուների ցանկում ունենալու հեռանկարը, ստամբուլյան հասարակությունը, ի դեմս այլ կուսակցությունների, սկսեց քննարկել հավանականությունը, թե արդյոք իրենց շարքերում էլ առաջադրվեն հայ թեկնածուներ: Այդպես ի հայտ եկան խորհրդարանում պատգամավորի հայ թեկնածուների նոր անուններ` կապված ինչպես իշխող «Արդարություն եւ բարգավաճում», այնպես էլ հիմնական ընդդիմադիր Ժողովրդա-հանրապետական կուսակցության հետ:

Հայկո Բաղդատի ներկայացմամբ, այս նախապատմությամբ քննարկումները հասան այնտեղ, որ խոսվում էր, թե ինչ է լինելու հայ թեկնածուն` խամաճի՞կ, թե՞ հայկական խնդրի ներկայացուցիչ թուրքական օրենսդիր ատյանում: «Կարծում եմ, հայ թեկնածուի առաջադրումը լուրջ արդյունք չէր տա ու չի էլ տա», նշեց Բաղդատը , ավելացնելով, որ մեկ հայի ներկայությունը չէր կարող արդյունավետ լինել խորհրդարանում, որտեղ «որոշումներ է ընդունում Հրանտ Դինքի սպանության համար ճանապարհ բացող իշխող «Արդարություն եւ բարգավաճում» կուսակցությունը, որ նաեւ թերանում է Դինքի սպանության հետաքննության մեջ»:

Քանի որ Թուրքիայում սահմանադրական փոփոխությունների անցյալ տարի անցկացված հանրաքվեին դեմ էր եղել քրդամետ «Խաղաղություն եւ ժողովրդավարություն» կուսակցությունը, որի շարքերում էլ որպես անկախ թեկնածու կարող էր առաջադրվել վերջին մի քանի տարիներին հայկական հարցի առնչությամբ տարբեր մակարդակներում, անգամ ռադիոներից մեկում սեփական հաղորդման տեսքով ներկայացնող Հայկո Բաղդատը, վերջինս այդպես էլ չդարձավ թեկնածու, իր իսկ բացատրությամբ, իր թեկնածության համար երաշխավորած մարդկանց` նշված հանրաքվեում այո ասելու պատճառով: Այլ բացատրություն Բաղդատը չտվեց:

Միեւնույն ժամանակ, նա շեշտադրեց, որ իր թեկնածության առաջադրման նախաձեռնությունը բնավ էլ պոլսահայության նախագիծ չէր, քանի որ մոտ 70 հզ. անդամ ունեցող այս համայնքը միատարր չէ, ունի զգալի տարբերություններ ու թերեւս նաեւ հակասություններ հենց իր ներսում: Բաղդատի ներկայացմամբ. «Ես ներկայացնում եմ մեր համայնքի այն հատվածը, որ չնայած տառապանքին ու դժվարություններին` շարունակում է պայքարել, շարունակում է համառել»:

Պայքարի իր տարբերակը, ավելի շուտ` այլոց իրավունքների նման սեփական ազատությունները պաշտպանված տեսնելու ցանկություն ուներ նաեւ Մելքոն Քարաքյոսեն, որն էլ հավանական թեկնածու էր իշխող` ԱԶԿ առումով: Բայց թե ինչու այդպես էլ չներկայացվեց որպես «Արդարություն եւ բարգավաճում» կուսակցության թեկնածու, Քարաքյոսեին չեն բացատրել:

«Մեզ բացատրություն չտրվեց, բայց պետք է նաեւ հասկանալ, որ Պոլսո մեջ 80 տեղի համար 860 դիմում էր եղել», պարզաբանեց Քարաքյոսեն: Մյուս կողմից էլ, ըստ Քարաքյոսեի բերած տվյալների, եվրոպական համայնքը հաճախ է նշում Թուրքիայում բազմաթիվ քրիստոնեական համայնքների առկայության մասին, որոնք այդպես էլ գոնե մեկ քրիստոնյա երեսփոխանով ներկայացված չեն խորհրդարանում:

Թե ինչու ապրիլ-24-յան հնարավոր իրադարձություններից ոչ շատ առաջ հենց հայ հավանական թեկնածուների անունները դադարեցին շրջանառվել` եւս բացատրված չէ: «Ապրիլի 24-ի առումով մեզ ոչինչ չի ասվել», ասաց Քարաքյոսեն: Իսկ թե հայ թեկնածու ունենալուց հրաժարվելու հիմքում կարո՞ղ էր, օրինակ, լինել ազգայնականների ձայները շահելու իշխանության ձգտումը, Քարաքյոսեն ընդգծեց, որ դա կարող է բացատրություն կամ բացատրություններից մեկը լինել, ամեն դեպքում, հստակ է, որ որեւէ թեկնածու կարող է որոշակի քանակով ձայներ բերել, մյուսը` ոչ, անկախ ազգությունից:

«Ամեն դեպքում, տակավին այս երկիրը հայ թեկնածու ունենալուն պատրաստ չէ», եզրակացրեց Մելքոն Քարաքյոսեն: Ու անգամ թուրքական հասարակությունում վերջին երկու տարում Հայոց ցեղասպանության օրվա հիշատակումների ֆոնին, ըստ Քարաքյոսեի, հստակ չէ, թե արդյոք երկիրը տեր կկանգնի՞ Հայկական հարցի առնչությամբ Թուրքիայում տեղի ունեցող փոփոխություններին:

Հ. Գ.- Նյութը պատրաստվել է Երեւանի մամուլի ակումբի, «Եվրասիա» համագործակցության հիմնադրամի եւ թուրքական «GPOT» կենտրոնի կողմից կազմակերպված Նախընտրական լրագրողական ծրագրի շնորհիվ:

«ԱԶԳ» ՕՐԱԹԵՐԹ #106

 10-06-2011