Շվեյցարիան և Թուրքիան ցեղասպանության հուշարձանի պատճառով առաջացած ճգնաժամի նախաշեմին են

Ինչպես հայտնում է գերմանական «Deutsche Welle»-ն, նախատեսվում է, որ Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի` Շվեյցարիա այցի շրջանակներում կքննարկվի նաև Ժնևում Հայոց ցեղասպանության հուշարձանի կառուցման հարցը:

Ըստ «Deutsche Welle»-ի` այդ պատճառով Թուրքիան ուշադրությամբ հետևում է նախագահ Սարգսյանի մեկօրյա պաշտոնական այցին: Ինչպես հայտնում է աղբյուրը, չնայած որ պաշտոնական կայքում որպես այցելության առիթ է նշվում «հումանիտար օգնությունն ու տեխնիկական համագործակցությունը», սակայն դիվանագիտական շրջանակները համոզված են, որ դարձյալ օրակարգ է բերվելու Հայոց ցեղասպանության հուշարձանի կառուցման հարցը, որը նախատեսվում է կանգնեցնել Ժնևում: Սարգսյանը մեկօրյա այցի շրջանակներում առանձնազրույց և պատվիրակություններով ընդլայնված հանդիպում է ունենալու Շվեյցարիայի Համադաշնության նախագահ և արտաքին գործերի նախարար Միշլին Քալմի-Ռեյի հետ: Ինչպես նշում է աղբյուրը, այս հանդիպումների օրակարգերի վերաբերյալ մանրամասներ չեն հաղորդվում: Սակայն շվեյցարական մամուլը վերջին երկու շաբաթը լայնորեն լուսաբանել և դրական վերաբերմունք է արտահայտել ցեղասպանության հուշարձանի նկատմամբ, որը կառուցվելու է քաղաքային լապտերի տեսքով: Հատկապես ձախակողմյան դիրքորոշում ունեցող պարբերականներն այդ ցեղասպանության հուշարձանին տվել են «համեստ» բնորոշումը:

Առանց լամպի «փողոցային լապտերները»

Մարտ ամսին Ժնևի կանտոնի քաղաքային խորհուրդն այստեղ բնակվող հայկական սփյուռքի խնդրանքով վավերացրեց Ժնև քաղաքում Հայոց ցեղասպանության հուշարձան կանգնեցնելու նախագիծը: Վավերացումից հետո հայտարարվեց մրցույթ, որը «Հիշողության փողոցի լապտերները» նախագծով շահեց փարիզաբնակ հայ արվեստագետ Մելիք Օհանյանը: Նախատեսվում է, որ փողոցային 9 լապտերների տեսքով նախագծված և փողոցի լամպերի փոխարեն պողպատե արցունքների ձևով ներկայացված սույն նախագիծը կյանքի է կոչվելու Ժնևի հին թաղամասերից մեկում:

Մոտ 500 հազար շվեյցարական ֆրանկ արժեցող «Փողոցային լապտերի ցեղասպանության հուշարձանը» նախագծի ծախսերից 400 հազարը հոգալու է Շվեյցարիայի հայկական համայնքը, իսկ 100 հազարը` Ժնևի քաղաքապետարանը:

Աղբյուրը նշում է նաև, որ առաջին անգամ այս նախագիծն օրակարգ է բերվել 2008 թ. և նույն տարվա մայիսին ստացել Ժնևի քաղաքապետարանի հավանությունը, սակայն նախագծի իրականացմանն այն ժամանակ խոչընդոտել են Շվեյցարիայի թուրքական կազմակերպությունները և թուրքական կառավարությունը:

Թուրքիան և թուրքական կազմակերպությունները շարունակում են հակազդեցություն արտահայտել

Երկար ժամանակ նախագծին ընդդիմացած թուրքական կազմակերպությունները ևս հետաքրքրությամբ սպասում են Սերժ Սարգսյանի` Շվեյցարիա այցի արդյունքներին: Շվեյցարական մամուլին մեկնաբանություններ տված Արևմտյան Շվեյցարիայի թուրքական կազմակերպությունների համադաշնության նախագահ Ջելալ Բայարը նշելով, թե այդ նախագծի իրականացումը բազմաթիվ առումներով անբուժելի և խորը վերքեր է բացելու Թուրքիայի և Շվեյցարիայի միջև հարաբերություններում, ասել է նաև, թե Շվեյցարիան այդպիսով կկորցնի չեզոք դիրքորոշումը: Բայարը, ուշադրություն հրավիրելով այն հանգամանքի վրա, որ Շվեյցարիան միջնորդական դեր է խաղում Թուրքիայի և Հայաստանի միջև, նշել է. «Այդ միջնորդության շնորհիվ երկու թշնամի պետությունները պայմանավորվածություն են ձեռք բերել պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելու հարցում: Եթե Ժնևի կանտոնն այդ հուշարձանի միջոցով ցեղասպանությունն ընդունած լինի, կառաջանա Շվեյցարիայի միջնորդությունը շարունակելու անհնարինության խնդիրը: Թե’ Շվեյցարիայի նախագահ և արտգործնախարար Միշլին Կալմի-Ռեյին և թե’ այստեղի ամենամեծ քաղաքական կուսակցության` Շվեյցարիայի Ժողովրդական կուսակցության անդամ նախարար Ուելի Մորերին հաղորդվել է Թուրքիայի` այդ հարցում ունեցած մտահոգության մասին»:

Բացի այդ՝ Ժնևի Թուրքական կազմակերպությունների համադաշնությունը մեծ պայքար է մղում ցեղասպանության հուշարձանի կանգնեցման դեմ: Կազմակերպությունը որոշ ժամանակ առաջ գրություն է հղել իր անդամներին, որում բացատրել է խնդրի կարևորությունը և անդամներից պահանջել` անել հնարավորը հուշարձանի կառուցմանն արգելք լինելու ուղղությամբ: Սույն գրության մեջ, որում նշված են նաև ցեղասպանության հուշարձանի կառուցմանն աջակցող շվեյցարացի քաղաքական գործիչների անունները, պահանջվել է նաև, որ Ժնևի թուրքերը չաջակցեն նրանց: Նշենք, որ ի տարբերություն մյուս կանտոնների, Ժնևում ընտրության իրավունք ունեն նաև արտասահմանցիները:

Ըստ Շվեյցարիայի` Թուրքիան ուժեղ հակազդեցություն է ցուցաբերում

Թեև Շվեյցարիայի արտաքին գործերի նախարարության իրավասուները հաստատել են, որ Թուրքիան բացահայտ և ուժեղ հակազդեցություն է արտահայտում այս հարցի հանդեպ, այնուամենայնիվ խուսափել են հաղորդել, թե ինչպիսի ընդդիմության մասին է խոսքը, իսկ Շվեյցարիայում ուժեղ դիրքեր ունեցող հայկական լոբբին քաղաքական գործիչներին ուղղված մեծ ջանքեր է գործադրում, որպեսզի ցեղասպանության վերոհիշյալ հուշարձանը հնարավորինս շուտ կանգնեցվի: Շվեյցարահայկական համայնքի ղեկավար Սարգիս Շահինյանը, պաշտպանելով այն տեսակետը, թե ցեղասպանությունը փաստ է, ասաց. «Ցյուրիխյան արձանագրությունների սխալ լինելը, արձանագրություններ, որոնց ի սկզբանե էլ դեմ էինք, հաստատվեց առնվազն Ջելալ Բայարի բերած «չեզոքության» մասին փաստարկով: Շվեյցարիայի պետությունը, իր միջնորդությամբ Ցյուրիխյան արձանագրությունների արժևորումը ևս թողնելով պատմաբաններին, իր դռները բացել է Թուրքիային պատասխանատվությունից ազատել ցանկացող ուժերի առաջ: Հիմա դա պետք է փոխել»:

 Deutsche Welle

02.05.2011