Միքայել Հակոբյանը
Հոդվածը հրապարակվել է որպես «Ռադիկալ» օրաթերթի 2010 թ. դեկտեմբերի 24-ի համարի առաջնորդող:
Նրանք, ովքեր մեծ տառապանքներ են քաշել այլոց պատճառով, որոնում են մոռանալու և նորմալ կյանք վարել կարողանալու ուղին: Սակայն լինում են նաև այնպիսիք, ովքեր ստանձնում են ճշմարտությունը պատմելու պարտականությունը` հետագա սերունդներին պաշտպանելու հույսով: Անրաժեշտ է անդրադառնալ նման հերոս մարդկանց, հատկապես այն դեպքում, երբ նրանք հեռացել են մեզնից:
Նման մի անձնավորություն էր նաև այս ամիս վախճանված Ժ. Միքայել Հակոբյանը: Ընդամենը 2 տարեկան էր 1915-ին. ընտանիքը թաքցրել էր նրան այն մտավախությամբ, թե Արևելյան Անատոլիայում հայերին կոտորող օսմանյան զինվորներն իրենց էլ կսպանեն: Զինվորները չտեսնելու էին տվել նրանց. Միքայելի բժիշկ հայրը բուժել էր իրենց թուրք հարևանին: Մեկ ու կես միլիոն հայերի կյանքն արժեցած 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունից մազապուրծ Հակոբյաններն ապաստանել էին Կալիֆորնիայի Ֆրեզնո քաղաքում:
Միքայել Հակոբյանը բարձր որակավորումներ է ստացել Կալիֆորնիայի, ինչպես նաև` Բերկլի և Հարվարդ համալսարաններում: Նա Կալիֆորնիայի համալսարանի (UCLA) ճանաչված դասախոս է դարձել Լոս Անջելեսում և Օրեգոնա նահանգում: Սակայն նրա էական ներդրումն է եղել այն 12 վավերագրական ֆիլմերից բաղկացած շարքը, որը փաստագրում էր իր ժողովրդի նկատմամբ իրականացված ցեղասպանությունը: Այդ ֆիլմերից ամենաազդեցիկներից մեկը` «Մոռացված ցեղասպանությունը»-ը, 1976 թ. արժանացել է Էմմի մրցանակին, իսկ «Երկնքից եկող ձայներ» ֆիլմում նա հիշեցնում էր իր մորը պատկանող խոսքերից մեկը. «Կարող եք սպանել մի ժողովրդի, բայց երբեք չեք կարող լռեցնել նրա ձայնը»:
Լեմկինը ուսումնասիրել է նաև 1915-ը
Հայերը դեռ շարունակում են իրենց ձայները հասցնել որոշ շրջանակների: Օսմանյան պետության հետ քաղաքական կապեր այլևս չունեցող Թուրքիան դեռևս շարունակում է դիմադրել պատմությանն ու ճշմարտությանը: Թուրքիան ժխտում է հայերի կոտորածները` դրանց` պատերազմի ժամանակ ներքին բախումների պատճառով եղած լինելու պնդմամբ: Այդ դեպքերի բոլոր ականատեսները մերժում են վերոհիշյալ պնդումը: 1943 թ. «ցեղասպանություն» եզրը հայտնագործած հրեական արմատներով լեհ փաստաբան Ռաֆայել Լեմկինն իր ուսումնասիրություններն սկսել է հայերի և իրաքցի ասորիների սպանությունների ուղղությամբ:
Հակոբյանը գարնանը Հարավային Կալիֆորնիա համալսարանի Shoah (Ցեղասպանություն) հիմնադրամի հետ կնքած պայմանագրի շնորհիվ ցեղասպանությունից փրկված հայ ականատեսների` կոտորածների մասին վկայություններն ընդգրկող մի հսկայական արխիվ է հիմնել, որը բաց է լինելու գիտնականների առջև: Միքայել Հակոբյանի և Shoah հիմնադրամի խիզախության շնորհիվ հայերի ձայները հասու են դառնալու դրանք լսել ցանկացող յուրաքանչյուրի համար:
25.12.2010
