Կրոնի ազատության կոչ Թուրքիային

Գերմանացի քաղաքական գործիչներն այն տեսակետին են, որ Թուրքիայում կրոնական ազատությունը սահմանափակվում է:

Քրիստոնեա-սոցիալիստական  միությունից  Յոհաննես Զինգհամմերը հադես է եկել  թուրքական կառավարությանն ուղղված կոչով` կիրառել կրոնական ազատությունը բառի բուն իմաստով:

Գերմանական խորհրդարանում խղճի ազատությունը քննարկող նիստի ժամանակ ուշադրություն հրավիրեցին Թուրքիայում կրոնի ասպարեզում առկա սահմանափակումներին: Նիստի ժամանակ 374 կողմ ձայնով ընդունվել է որոշման նախագիծ, որով Քրիստոնեական միությունը և լիբերալ- դեմոկրատական կուսակցությունը պահանջում են ջանքեր գործադրել՝ երաշխավորելու խղճի ազատությունը: 69 պատգամավոր նախագծին դեմ է արտահայտվել, իսկ 127-ը ձեռնպահ է մնացել: Ընդդիմադիր կուսակցությունները, որոնք պահանջում են, որ քրիստոնյաների հետ մեկտեղ պաշտպանվեն բոլոր կրոնական փոքրամասնությունների իրավունքները, քննադատեցին հատկապես Գերմանիայում և մյուս եվրոպական երկրներում մուսուլմանների հանդեպ դիրքորոշումը:

Կոալիցիայի մեջ գտնվող Քրիստոնեա-դեմոկրատական կուսակցության պատրաստած որոշման նախագծում նշվում է, որ աշխարհի բնակչության 70 տոկոսին ապաստանած 64 երկրում կրոնի և դավանաքի ազատությունը վտանգված է: Համաձայն նախագծի`ամենաշատ ճնշումների ենթարկվող կրոնական փոքրամասնությունները գլխավորում են քրիստոնյաները: Որոշման նախագծում շեշտելով, որ կրոնի և դավանանքի ազատությունը մարդու  հիմնարար իրավունքներից է, Գերմանիայի կառավարությունից պահանջվում է ջանքեր գործադրել` երաշխավորելու կրոնի և դավանանքի ազատությունը:

Կրոնի ազատությունը Թուրքիայում

Ընդունված որոշման նախագծում քրիստոնյաների նկատմամբ ճնշումներ կիրառած երկրների շարքում է նաև Թուրքիան: Գերմանիայի Քրիստոնեա-սոցիալիստական միության անդամ Յոհաննես Զինգհամմերն ասաց, որ Թուրքիայում կորնական ազատությունը երաշխավորված չէ: Զինգհամմերը հիշեցրեց նաև 2010 թ. առաջընթացի մասին զեկույցում Եվրոմիության հանձնաժողովի քննադաըության մասին` ուղղված Թուրքիայում կրոնական ազատությանը. «Իսլամը և կրոնի դասերը դեռևս ստիպողական են, 2007, 2008, 2009 թ. ի վեր փոփոխություն չկա: 1971 թ.  ի վեր ուղղափառ եկեղեցիներում նոր վանականներ կրթելը արգելվում է, 2010 թ. ևս հնարավոր չէ: Քրիստոնեական աստվածաբանության հարցում ով էլ որ դեմ արտահայտվի, ճանապարհ կհարթի քրիստոնեության ապագայի կործանմանը: 2007 թ. առաջընթացի մասին զեկույցից  մինչ հիմա եկեղեցիների  և պաշտամունքային վայրերի կառուցման ժամանակ կիրառվող խտրականության հարցում ևս փոփոխություն չկա»:

Կոչ թուրքական կառավարությանը

Յոհաննես Զինգհամմերը իր ելույթի ժամանակ հանդես եկավ Թուրքիայի կառավարությանն ուղված կրոնական ազատությունը բառի բուն իմաստով կիրառելու կոչով. «Ինչպես, որ դուք եք ցանկանում, որ Գերմանիայում մզկիթներ կառուցեք, այնպես էլ նույն վճռականությամբ ջանացեք, որ Թուրքիայում նոր եկեղեցիներ կառուցվեն և թույլատրվեն պատմական սրբավայրերում ծիսական արարողություններ կատարել»:

Զինգհամմերը, Եվրոմիությանը ևս կոչ անելով, պահանջեց, որ Թուրքիայի հետ տարվող բանակցությունների ժամանակ, նախքան նոր վերնագիր սկսելը, նայեն, թե կրոնի ազատության հարցում որքան առաջընթաց է ապահովվել:

Ալևիների իրավունքները

Քրիստենեա միությունն ու լիբերալ-դեմոկրատական կուսակցությունը, հատկապես ուշադրություն հրավիրելով քրիստոնեաների վիճակին, շեշտեցին, որ անհրաժեշտ է, որ ընդդիմադիր կուսակցությունների պատգամավորները պաշտպանեն բոլոր կրոնական փոքրամասնությունների իրավունքները: Այս շրջանակում Կանաչների անունից ելույթ ունեցած Վոլքեր Բեքը հայտնեց, որ Թուրքիայում քրիստոնեաների հետ մեկտեղ բոլոր կրոնների ներկայացուցիչների հավասար իրավունքները պետք է ճանաչվեն. «Բնականաբար, նույն իրավունքներն ենք պահանջում նաև ալևիների համար, որոնք Թուրքիայում քրիստոնյա չեն և սուննիների հետ միասին կազմում են ամենամեծ կրոնական խումբը: Պահանջում ենք, որ Թուրքիայում ջեմեվիներն ու մզկիթները հավասար լինեն, ինչպես Եվրոպայի մարդու իրավունքների դատարանն է Անկարայից պահանջել, այնպես էլ մենք ենք պահանջում, որ վերջ դնեն դպրոցներում ստիպողաբար սուննի իսլամը ընդունել տալու ձևով  ալևի երեխաների ասիմիլացիային»:

Գերմանիայում կրոնական ազատություն

Բացի այդ՝ ընդդիմադիր կուսակցություններն ուշադրություն հրավիրեցին Գերմանիայում կրոնական ազատության կիրառություններին: Ձախ կուսակցության անդամ Աննեթ Գրոթը, ով պաշտպանեց այն տեսակետը, թե կոալիցիան կրոնական ազատությանը միակողմանի մոտեցում է ցուցաբերում, հիշեցրեց, որ վերջին շրջանում մզկիթների վրա հարձակումներ են կատարվում, և մուսուլմանների շուրջ բացասական մթնոլորտ է ձևավորվել: Նա ասաց` կարծում է, որ այս բացասական մթնոլորտը չեզոքացնելու պարտականությունն ընկած է քաղաքական գործիչների ուսերին. «Գերմանիայում 4 միլիոն թուրք է ապրում: Մեր պարտականությունն է, մեր սահմանադրության մեջ ամրագրված իրավունքներին համապատասխան, մուսուլմանների մասնակցության իրավունքի հարցում ավելի լավ կարգավորումներ կատարել: Դրա համար շատ բան կա, որ անհրաժեշտ է կատարել դպրոցներում կրոնի դասերի ժամանակ, անկախ հեռուստալիքներում և նմանատիպ վայրերում»:

20.12.2010

 http://www.haberler.com/turkiye-ye-din-ozgurlugu-cagrisi-2423962-haberi/2423962/