Ի՞նչ կլինի, եթե Ցեղասպանության բանաձևն անցնի, և ի՞նչ կպատահի չանցնելու դեպքում

Սավաշ Սյուզալ

Չասացի՞: Տգեղ բնորոշում է, բայց միտքս մեկ ուրիշը չի գալիս: Կհիշեք` Կիպրոսի հարցում ԱՄՆ կոնգրեսում մեզ ապշեցրած և մեկ գիշերվա մեջ մեր դեմ հրապարակված բանաձևի առնչությամբ գրել էի, թե սրանից հետո հայկական բանաձևն էլ է հերթի դրված: Բնականաբար, քանի որ Էրդողանի և նրա թիմի օրակարգում էին Գազայի, Պաղեստինի, Լիբանանի և Լիբիայի խնդիրները, թուրքերի հարցերը նրանց առանձնապես չէին հուզում. նրա եղբայրներն են, մնացածը հասկանալի է:

Այն պահին, երբ իմ այս հոդվածը հրապարակված կլինի, ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատը հավանաբար արդեն քվեարկած կլինի Հայոց ցեղասպանությունը վավերացնող HR 252 բանաձևի համար: Կամ էլ միգուցե համաձայնության եկած կլինեն բանաձևը քվեարկության չդնելու հարցում, և վերջինս ուժը կորցրած կլինի: Դժվար է այժմվանից ենթադրություններ անել, բայց ըստ իս` այդ երկու հետևանքն էլ կորցրել են իրենց նշանակությունը:

Պատճառն այն է, որ հայերն իրականում դատական որոշմամբ արդեն իսկ ստացել են իրենց ուզածը, անկախ նրանից` բանաձևը կընդունվի, թե ոչ: Հայերն իրենց ձեռքին գտնվող դատական որոշմամբ առաջիկա ամիսներին և օրերին անգամ սկսելու են Թուրքիայի դեմ դատական գործեր հարուցել` Կիպրոսում հույների հարուցած փոխհատուցման դատական գործերից շատ ավելի մեծ չափով: Այս իրավիճակում իրականացված եմ տեսնում այն քայլերից մեկը, որի մասին ինձ դեռևս 1986 թ. ասում էր Հայկական ասամբլեայի նախագահ Ռոս Վարթիյանը: Երբ Վարթիյանին հարցրել էի, թե ինչու են ցանկանում ցեղասպանության այդ բանաձևերի ընդունումը, դեռևս այն ժամանակ ինձ ասել էր, թե այդ բանաձևն իրենց համար ուղի է հարթելու նախ՝ փոխհատուցման, ապա` հողային պահանջների համար: Այդ մեկնաբանություններն ու ելույթները պահպանվում են թուրքական Արտգործնախարարության արձանագրություններում:

Ինչ վերաբերում է Թուրքիայի ազգային հիվանդությանը՝ հարդում բռնկված կրակի պես մեկ բոցավառվող, մեկ էլ հանգչող, Հայոց ցեղասպանության պնդումների դեմ պայքարը կրկին ուժեղացավ` անցած շաբաթ հրապարակված լուրից հետո: Լինում են օրակարգային խնդիրներ, որոնք ապշահար են անում ժողովրդին, բայց մի քանի օր անց` մոռացության մատնվում: Արդեն իսկ եթե անգամ ԱՄՆ-ի Կոնգրեսն այս բանաձևը վավերացնի, Թայիփ բեյը և իր կառավարությունն ի՞նչ կարող են անել որ:

Սակայն իսկական պայքարը մղում են Ամերիկայում բնակվող թուրքերը, որովհետև այդ բանաձի կողմնակի ազդեցությունները կներգործեն նաև նրանց վրա: Նրանց երեխաները դպրոցներում կսովորեն պատմության այն դասագրքերով, որոնցում իրենց պապերը կբնորոշվեն որպես մարդասպաններ: Էթնիկական ճնշումները նրանք կզգան աշխատանքի վայրերում և համալսարանում: Բնականաբար, քանի որ այս դրությունը որևէ ազդեցություն չի ունենալու թուրք չեղողների վրա, նրանք լռում են:

Այդ պատճառով էլ քաղաքացի եղող թուրքերը հեռախոսազանգերի և դիմումների միջոցով ճնշումներ են բանեցնում այն պատգամավորների վրա, ովքեր ընտրվել են իրենց շրջաններից: Եթե հարցնեք, թե այս հարցում հաջողություն հասնելու հնարավորություն ունենք, թե ոչ, ապա կպատասխանեմ, որ ըստ իս` քիչ: Քանզի հայերը դրամական միջոցների  առումով ավելի աքզդեցիկ են թուրքերից: Քանի որ ամերիկյան ընտրական համակարգում չի կարելի ժխտել դրամի ներգործությունը, ապա այս վիճակն ինձ առանձնապես հուսադրող չի թվում: Մեզ աջակցող հրեական լոբբին ևս ներկայում համագործակցում է հայերի, հույների և քրդերի հետ, քանի որ Թայիփ բեյը պաղեստինցիների կողմից է հանդես գալիս:

Օբամայի վարչակազմը նույնպես ջանքեր է գործադրում` ԱՄՆ-ի յուրաքանչյուր կառավարության նման: Կոնգրեսում ժամանակաշրջանի ներկայացուցիչների պալատի և հանձնաժողովի նախագահներին հղված նամակներում Օբամայի վարչակազմի անդամները նախազգուշացրել էին, թե այս հարցը կազդի ԱՄՆ-ի ազգային անվտանգության վրա:

Այս պայքարում կարևոր տեղ են զբաղեցնում Թուրք-ամերիկյան միությունների ասամբլեան և Թուրք-ամերիկյան կազմակերպությունների ֆեդերացիան, ինչպես նաև` նրանց ենթակա միությունները, բայց փորձեք գուշակել, թե ո՞ր կազմակերպությունն է լռում. որն ամենահարուստն է նրանց մեջ և մեծ չափով գումարներ է տալիս ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի անդամներին, ճաշկերույթներ կազմակերպում վերջիններիս համար, և որի համար Կոնգրեսն էլ է ժողովներ կազմակերպում` Թարիքաթը: Թարիքաթը, որը լավ ներդրումներ է արել սննդի արդյունաբերության մեջ, չգիտես ինչու, ներդրումներով հանդես չի գալիս` հանուն թրքության: Այս ընկերներին գաղափարներ տվող կազմակերպությունները նույնպես ոչ մի անգամ չեն անդրադարձել այս հարցին:

Ինչքան էլ որ զարմանալի լինի, միևնույն լռությունը տիրում է նաև «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության կողմից Վաշինգտոնում բացված, այսպես կոչված, գաղափարներ ստեղծող կազմակերպություններում: Թեև վերջիններս խորհրդաժողովներ են կազմակերպում` Թուրքիայում աշխարհիկությունից մինչև քրդական նախաձեռնություն թեմաներով, բայց, չգիտես ինչու, նրանց միտքը չի գալիս Հայոց ցեղասպանության այդ խնդիրը և երբեք էլ չի եկել: Այսինքն` այս պահին այնպես է թվում, թե մեր գործը թողել ենք Ալլահի հույսին:

savassuzal@habergazete.com 

trakyanethaber.com

20.12.2010