Այն տեղանունների մեծ մասը, որոնք Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցությունը քրդական է համարում, հայկական, ասորական և արաբական են

Ուշադրություն է գրավում այն հանգամանքը, որ այն անվանումների մեծ մասը, որոնց «Խաղաղություն և ժողովրդավարություն» կուսակցությունը պահանջում է վերադարձնել քրդական անվանումները, իրականում հայկական, ասորական և արաբական անվանումներ են: Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովում լրագրողներին հարցազրույց տված վերոհիշյալ կուսակցության ներկայացուցիչ Քափլանը հանդես եկավ Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության` պաշտոնական գրագրության մեջ և ցուցանակներում թուրքերենի և քրդերենի կիրառմանը վերաբերող պահանջի մասին մեկնաբանություններով:

Ուշադրություն է գրավում այն հանգամանքը, որ այն տեղանունների մեծ մասին, որոնց Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցությունը պահանջում է վերադարձնել իրենց քրդական անունները, իրականում հայկական, ասորական և արաբական անվանումներ են:

Թուրքիայի Ազգային մեծ ժողովում լրագրողներին հարցազրույց տված Քափլանը հանդես եկավ Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության` պաշտոնական գրագրության մեջ և ցուցանակներում թուրքերենի և քրդերենի կիրառմանը վերաբերող պահանջի մասին մեկնաբանություններով: Քափլանը, իր բջջային հեռախոսի միջոցով լուսանկարած մի հին քարտեզ ցույց տալով, հայտնեց, թե այս քարտեզը, որում տեղ են գտել քրդերենով տեղանուններ, կախված է եղել մեջլիսի գրադարանի պատին: Քափլանը պնդելով, թե վերոնշյալ քարտեզում տեղ չի գտել գեթ մեկ թուրքական անվանում, նշեց նաև հետևյալը. «1940-ականներից հետո բոլոր քրդական տեղանունները լիովին փոխեցին` Հատուկ կառավարման մասին օրենքով:  Կարճժամանակահատվածում ջնջեցին բոլոր հիշողությունները: Մենք էլ ասում ենք, որ երբ խոսք է գնում երկու լեզվի մասին, ապա դա նշանակում, որ մարդ իր մայրենի լեզվից բացի տիրապետում է նաև մեկ այլ լեզվի ևս: Թուրքիայի բնակչության մեկ երրորդի մայրենի լեզուն թուրքերենը չէ: Թուրքերենը պաշտոնական լեզուն է: Պաշտոնական լեզվի թուրքերեն լինելու հանգամանքը չպետք է խոչընդոտ լինի իմ լեզվի, մշակույթի, անվանումների օգտագործմանը»:

Քափլանը, շնորհակալություն հայտնելով այն քարտեզը գծողներին, որն իր խոսքերով գտնվել է մեջլիսի գրադարանում, պնդեց նաև, թե իր գյուղի անունը, որը ներկայում Իդիլ է, տվյալ քարտեզում նշված է եղել քրդական անվանմամբ: Քափլանը ներկայացրեց նաև իր հետևյալ տեսակետները. «Իդիլի հին անվանումը Քազաքն է: Լա’վ, եթե հենց Քազաք էլ մնա, ի՞նչ կլինի որ: Աշխարհի վերջը հո չի՞ գալու: Չէ՞ որ դա հնարավոր է Ֆրանսիայում, Իսպանիայում, Բելգիայում, Անգլիայում, Գերմանիայում, Իտալիայում: Այս բոլոր երկրներում գոյություն ունի երկլեզվություն: Ոմանք վեր են կենում և ասում, թե սահմանադրությունն այսպես է պահանջում, մենք կփակենք ձեր կուսակցությունը և այլ նման բաներ: Հերի’ք է այլևս»:

Քափլանը հիշեցնելով, որ հեղաշրջմամբ ընդունված սահմանադրությամբ երկիրը կառավարվել է 30 տարի, այդ կապակցությամբ նշեց. «Մի՞թե չեն կարող մտածել, որ այդ անվանումների գոյությունը նույնքան բնական և օրինական իրավունք է, որքան, ասենք, դրանք գրելը: Սա քաղաքակիրթ, պասիվ գործողության ձև է: Քաղաքակիրթ անհնազանդություն: Մենք մեջլիսին հրավիրում ենք իր պաշտոնին. փոխե’ք սահմանադրությունը, քաղաքական կուսակցությունների օրենքը, արգելքները: Թո’ղ այդ խնդիրը լուծում գտնի: Ասում են, թե «Երբ նման բաներ եք պահանջում, լարվածություն է առաջանում»: Արգելքները, ժխտումը, ուծացումը լարվածություն չեն ստեղծում, ցեղապաշտությունը չի ստեղծում, իսկ իրավունքի պահանջը ստեղծում է: Ո՞ր աշխարհում ենք ապրում: Այստեղի փաստարկը դա է: Այս ամենը հաղորդելու ենք թե’ մեջլիսի նախագահությանը և թե’ Եվրոհանձնաժողովին: Դրանք դեմոկրատական իրավունքի պահանջներ են: Քանի որ չեք փոխում, այնժամ մենք էլ օրինական կերպով օգտագործում ենք մեր քաղաքակիրթ նախաձեռնությունը, հանդես ենք գալիս քաղաքակիրթ անհնազանդությամբ: Դա բռնություն չի ներառում: Խոսքը գնում է ժողովրդավարական իրավունքի մասին, որը վերին աստիճանի օրինական է: Այսուհետ օգտվելու ենք մեր այդ իրավունքից»:

Քափլանը ի պատասխան այն հիշեցմանը, թե Ազգայնական շարժում կուսակցության անդամ Օսման Դուրմուշը Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության՝ երկլեզվի մասին արտահայտությունները որակել է որպես «ըմբոստություն», ասաց. «Այդ դեպքում ի՞նչ է նշանակում որևէ ժողովրդի լեզվի, մշակույթի, գոյության ժխտումը: Այո’, ըմբոստություն է. մենք ըմբոստանում ենք: Մենք ըմբոստանում ենք` հանուն այդ օրինական իրավունքի, այդ ինքնության, մշակույթի իրավունքի: Դա պասիվ, քաղաքակիրթ ըմբոստացում է»:

Քափլանը, պատասխանելով այն հարցին, թե տարածաշրջանում գտնվող որոշ տեղանուններ հայերեն, ասորերեն և արաբերեն են, և արդյոք պահանջելու են նաև դրանց փոփոխումը, նշեց. «Ո’չ, մենք ուզում ենք, որ այդ անվանումները պահպանվեն: Թող գրվեն այնպես, ինչպես եղել են»:

Ջիհան լրատվական գործակալություն

16.12.10