Բանավեճ` պատրիարքի խնդրի շուրջ

Սեֆա Քափլան

Մուստաֆա Քյուչյուք 

Պոլսո հայոց պատրիարք Մեսրոպ Երկրորդի հիվանդությունից հետո տեղի ունեցած դեպքերը համայնքը խմբավորեցին:

Պատրիարքարանի շրջանակները կարծում են, որ Արամ Աթեշյանի` պատրիարքի գլխավոր փոխանորդի պաշտոնում ընտրվելը հարմար է այս գործընթացի համար, իսկ համայնքի մամլո օրգան «Ակօս» շաբաթաթերթը և մի խումբ հայեր հայտնելով, թե դա «ոտնահարում է պատրիարքի ընտրության իրավունքը»,  սկսեցին «Մենք ենք ուզում ընտրել մեր պատրիարքին» արշավը:

Այն հանգամանքը, որ Պոլսո հայոց պատրիարք Մեսրոպ Երկրորդը հիվանդության պատճառով չի կարողանում կատարել իր պաշտոնական պարտականությունները, համայնքի ներսում տեղիք տվեց որոշ խմբավորումների: Նախ՝ բանավեճ սկսվեց Հոգևոր խորհդի և Պատրիարքի ընտրության նախաձեռնող հանձնախմբի միջև: Այնուհետև մի խումբ սկսեց «Մենք ենք ուզում ընտրել մեր պատրիարքին» արշավը և կարճ ժամանակահատվածում ձեռք բերեց 5359 ստորագրություն: Այսօրվա դրությամբ կարելի է խոսել 4 տարբեր խմբերի մասին:

Նահանգապետարանը «հարմար» էր գտել

Մեսրոպ Երկրորդի հիվանդությունից հետո Հոգևոր խորհուրդը նահանգապետարան դիմեց` «պատրիարքի փոխանորդ», իսկ Պատրիարքի ընտրության նախաձեռնող հանձնախումբը` «պատրիարք» ընտրելու համար: Ստամբուլի նահանգապետարանն ամիսներ անց հաղորդեց, որ հարմար է գտել «պատրիարքի գլխավոր փոխանորդի» ընտրության տարբերակը, որից հետո ընտրություններ արվեցին, և միաժամանակ Մեսրոպ Երկրորդի տեղակալի պարտականություններն իրականացնող արքեպիսկոպոս Արամ Աթեշյանն ընտրվեց «պատրիարքի գլխավոր փոխանորդի» պաշտոնում: Սակայն Պատրիարքի ընտրության նախաձեռնող հանձնախումբը դատական գործ հարուցեց` այդ ընտրությունը չեղյալ անելու նպատակով: Այս դեպքերը դեռ շարունակվում էին, երբ Պատրիարքարանի ֆինանսական խորհրդի բոլոր անդամները հրաժարական տվեցին: Ֆինանսական խորհրդի հրաժարականից հետո ստորագրության իրավունք ձեռք բերած Մելքոն Քարաքյոսեն ևս հեռացավ պատրիարքարանից՝ ասելով. «Մենք պետք է գնայինք պատրիարքի ընտրությունների»:

Ըստ Բաղըշի` Աթեշյանը Մեսրոպ Երկրորդի ընկերն էր

Կառավարությունը, գործընթացի մեջ զանազանություն մտցնելով, ուղղակիորեն միջամտեց ընտրությանը, իսկ վերջին դեպքը գրանցվեց Թուրքիայի եվրոանդամակցության գծով գլխավոր բանագնաց Էգեմեն Բաղըշի` Եվրոխորհրդարանում կայացած «Կրոնական ազատությունը Թուրքիայում» կոնֆերանսից անմիջապես հետո տեղի ունեցած հարցուպատասխանի ժամանակ: Նախարար Բաղըշը, պատասխանելով այն հարցին, թե ինչու է թուրքական կառավարությունը միջամտում հայոց պատրիարքի ընտրություններին, այդ հարցը որակեց որպես «անարդարացի»: Բաղըշն ընդգծեց, որ երբ Մեսրոպ Երկրորդն առողջ էր, Աթեշյանը նրա ամենավստահելի «ընկերն» էր, և այդ պաշտոնի համար էլ ամենահարմար թեկնածուն է եղել: Այս խոսքերը տեղիք տվեցին նաև «պատրիարքարանի միջոցով հովանավորչության» մասին քննարկումներին:

Մե’նք ենք ուզում ընտրել մեր պատրիարքին

Թե’ պատրիարքարանում ընտրության ընթացքում և թե’ ընտրությունից հետո «Ակօս» շաբաթաթերթն այս ամենի դեմ ամենաշատը բողոքած պարբերականը դարձավ, իրենց վրդովմունքն արտահայտեցին նաև վերոհիշյալ շաբաթաթերթի հետ նույն ուղղությունը բռնած մի խումբ պոլսահայեր: «Ակօս»-ում գործընթացի դեմ իր բողոքն արտահայտեց հատկապես խմբագիր Ռոբեր Քոփթաշը, որը գրեց, թե համայնքը պետք է ինքն ընտրի սեփական պատրիարքին: Այնուհետև կազմակերպվեց «Մենք ենք ուզում ընտրել մեր պատրիարքին» խորագրով ստորագրահավաքը, և կարճ ժամանակահատվածում ստորագրություն թողեցին 5000 հոգի: Արամ Աթեշյանի դրության մասին քննարկումներ սկսեցին «Ռադիկալ» և «Թարաֆ» օրաթերթերում: «Ռադիկալ»-ում քննարկումներն սկսեց Դիլեք Քուրբանը, իսկ «Թարաֆ»-ում` Մարգար Եսայանը: Ըստ Եսայանի` հայկական համայնքի պատրիարքին իրականում կառավարությունն էր ընտրել:

Բաժանված խմբերի միջև մնացածները

Իսկ մի խումբ հայեր նախընտրեցին չմասնակցել բանավեճերին և որոշեցին խնդիրը դիտարկել դրսից: Նրանք իրենց տեսակետներն արտահայտեցին պոլսահայերի համար լուրեր հրապարակող Hye-Tert կայքէջի միջոցով: Նրանց շարքում հիշատակման են արժանի Մուրադ Բեբիրօղլուն, Գրիգոր Դյոշեմեջյանը և Նադյա Ույգունը, ովքեր պնդեցին, թե այսօր պատրիարքի ընտրություններով հետաքրքրվողները իրականում դեմ են եղել Պոլսո հայոց պատրիարքարանին և վերջինիս գաղափարին, սակայն անսպասելիորեն փարվել են պատրիարք ընտրելու ցանկությանը: Ըստ վերոնշյալ պնդումների` նրանց իրական նպատակը ոչ այլ ինչ է, քան պատրիարքարանին բոլորի աչքից գցելը:

Նոր պատրիարքին դարձյալ համայնքն է ընտրելու

Որոշ շրջանակների կողմից առաջ քաշված այն ենթադրությունը, թե «Պոլսո հայոց պատրիարքին այլևս համայնքը չի ընտրելու», բոլորովին էլ ճիշտ չէ և միակողմանի ու սխալ կողմնորոշում է: Կասկած չկա, որ Հոգևոր խորհուրդը պատրիարք Մեսրոպ Երկրորդի վախճանվելու դեպքում դիմելու է` պատրիարքի ընտրությունները մեր եկեղեցու հին ավանդույթների համաձայն կատարելու համար: Բոլորովին էլ կարիք չկա նման անհանգստություն ունենալու: Ինչպես որ մինչ օրս եղել է, այսուհետ ևս Պոլսո հայոց պատրիարքն ընտրվելու է Թուրքիայի հայկական համայնքի սովորույթների և ավանդույթների համաձայն: Մեր Հոգևոր խորհուրդը հաստատակամ է` ապագայում ևս պահպանելու պատրիարքի` Թուրքիայի հայերի կողմից ընտրվելու իրավունքը, ինչպես դա եղել է անցյալում:

hurriyet.com.tr
02.12.2010